Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1943, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
387
öll þessi ár. Sjáðu! segir Krist-
mann, og tekur þykka handrita-
visk upp úr skúffu. Þarna eru ís-
lenzku orðin, sem eg hefi fundið,
sem voru mér óljós, þekkti þau
ekki, eða vissi ekki allskostar
hvað þau þýddu. (Þetta voru allt
þéttskrifaðar síður, langir kaflar
eftir stafrofsröð teknir upp úr
orðabókum. Þetta hefir verið mik-
ið verk.)
VINNUTlMI SKÁLDA
— Hefir þú reglulegan vinnu-
tíma á hverjum degi, er þú skrif-
ar bækur þínar?
— Nei. Það er hægt að pína
sig til að vinna, en ekki til þess
að yrkja. Reglulegur vinnutími er
skáldsins kalkaða gröf. Þá er hug-
myndaflug hans að dvína, lífs-
lindir skáldskaparins að þorna.
Þá koma ekki hugmyndirnar leng-
ur, sögupersónurnar og berja að
dyrum hjá skáldinu, vekja hann
ekki lengur á morgnana, eða
kvaka á gluggann hans á nótt-
unni.
— Ilvað telur þú þína beztu
bók?
— Þær óskrifuðu eru alltaf
beztar, því alltaf er það fallegra
það sem er í huga manns, en hitt
sem kemst í efnisheiminn.
— En af þeim sem út eru komn-
ar?
— Eg veit ekki. Ekki ánægður
með neina.. Kannske helzt „Den
förste Vaar“ eða „Gyðjuna og ux-
ann“. Eg hefi hitt rithöfunda,
sem eru ánægðir í svip með bæk-
ur sínar. En það er helzt rétt á
meðan þær eru alveg nýjar. Þeg-
ar maður fer að lesa þær, þá
hverfur ánægjan. Það er erfitt
starf að skrifa.
I HVERAGERÐI
— Getur þú ekki hugsað þér
að setjast að aftur t. d. í Oslo.
— Síðast þegar eg kom þang-
að, var eins og sálin væri farin
úr staðnum. Eg náði ekki sam-
bandi við umhverfið. Maður verð-
ur svona með aldrinum. Eg næ
ekki andanum nema að vera í ís-
lenzkri fjallanáttúru. Ágætt hér í
Hveragerði, einskonar úthverfi
Reykjavíkur. Staðurinn sjálfur er
líka skáldskapur fyrir sig. Alveg
nýr. Flestir á sama aldri. Fram-
takssamt fólk. Og hér er hlýtt og
notalegt. Við höfum hérna hver
fyrir 10 hús, og tökum vatnið til
upphitunar, en gufuna í suðu og
bakstur. Iíer er allt ógert nema
húsin, hraungrýti, urð og melar,
þar sem götur eiga að vera o. s.
frv. Ilér verður gerður skemmti-
garður með íallegum trjám. Hér
er friðsælt.
Kristmann Guðmumlsson og kona hans,
Svanhildur Steinþórsdóttir. (Myndin er
tekin við hús þcirra í Hveragerði.)
— Þú kemur sjaldan til Reykja-
víkur.
— Já. Eg er orðinn svo fátæk-
ur núna. Fæ ekkert úr neinu landi
fyrir bækur mínar. Allt lokað. I
Þýzkalandi brenndu þeir tvær af
bókunum. Eg er svo hamingju-
samur að vera í ónáð hjá Nazist-
um. Ef eg kem til Reykjavíkur
sé eg ýmislegt, sem mig langar
til að kaupa. En hér er allt sem
eg óska mér, til þess að mér líði
vel.
I LJÓSI OG MYRKRI
Svo töluðum við um forlagatrú,
andatrú og annað líf, og húsmóð-
irin unga bar hangikjöt á borð
og annað góðgæti, og hlustaði á
mann sinn segja frá ýmsu, sem
fyrir hann hafði borið, frá miðl-
inum í Oslo, sem féll í dá í björtu,
og sagði margt og mikið fyrir
munn hinna framliðnu, um mann-
inn sem Kristmann kynntist, eft-
ir að hann var dáinn, en sá mað-
ur sagðist vera sannfærður um,
að þegar tímar liðu, gætu menn
talað við andaheiminn eins og
menn nú hringja í síma. En eg
hélt fyrir mitt leyti að það yrði
langt þangað til.
Svo leið að kvöldi þessa sunn-
lenzka rigningardags, sem aldrei
varð albjartur dagur, og tími til
þess kominn, að ná í áætlunarbíl-
inn til bæjarins.
Við skunduðum á stað út í nátt-
myrkrið, Kristmann gekk á und-
an með stórt vasaljós og lýsti
upp fyrir mér hraunnybbur og
regnvatnstjarnir. Við óðum gegn-
um brennisteinshveragufuna, en á
götum Hveragerðis eru það ekki
bílar, sem vegfarendur þurfa að
vara sig á í náttmyrkri, heldur
það að stingast ekki beina leið á
höfuðið til hinna heitu undir-
heima.
— Þeir kalla þetta „Vítis-
stræti“ kunningjar mínir úr hern-
um, sem hafa heimsótt mig, sagði
Kristmann, er við vorum í einum
gufumekkinum.
— Það væri ekki nema ræktar-
semi við minningu Sæmundar
fróða að kenna eina hliðargötuna
við Kölska, ’þegar skipulagið
kemur hér í algleyming, bætti eg
við.
★
Alltaf var sama stórrigningin.
Þegar bíllin staðnæmdist við
Skíðaskálann á heimleiðinni kom
Halldór Kiljan með heljarstóra
ritvél og aðrar föggur.
Þeir yrkja á ritvél þessir ný-
tízku menn, hugsaði eg í mínu
sæti. Þeir ættu að verðlaunast
hjá prenturum og útgefendum
fyrír það að geta haft sálina
þannig í fingrunum, að véla-
skröltið trufli ekki neitt í heila-
búinu.
Svo tókum við tal saman og
spurði eg Kiljan hvort hann hefði
verið þar efra til að anda að sér
fjallalofti.
— Það hefir ekki viðrað til
þess í dag. Eg skrapp út um há-
degið. Það var eins og að detta
ofan í pytt, sagði Kiljan.
En eg er ekki að skrifa um
hann.
V. St.