Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1943, Blaðsíða 16

392
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
að vatnið verður þá kolsvart. Eg
bað fylgdarmann minn að taka
upp talsvert torf með skóflu; við
hlóðum þessu á barminn og ýtt-
um því í gíginfi. Það slettist nið-
ur í vatnið, sem vall og sauð,
eins og venjulega, um 20 fet
fyrir neðan barminn. Síðan
hætti nálega, og við horfðum á
með athygli um stund, en ekkert
gos virtist ætla að koma að boði
okkar. Við gengum fá skref í
burt og héldum, að þessi aðferð
til þess að valda gosi væri ekki
óskeíkul, þegar það geystist upp
með ógurlegum hvelli og slöngv-
aði súlu af óhreinu vatni himin-
hátt. Eftir því sem mér virtist,
náði vatnið upp í um 130 feta
hæð. Sprengiaflið eða réttara
sagt goskrafturinn var ekki eins
reglulegur og í Geysi, heldur
dvínaði og espaðist á víxl, og var
vatnssúlan stundum ekki nema
70—80 fet. Hve vatnið var bik-
svart — og stundum flugu torf-
hnausar hátt í loft upp. Eg veit
ekki, hvernig það var, en þegar
ég hafði jafnað mig eftir fyrstu
furðuna, setti að mér óstjórnleg-
an hlátur, og þar sem ég áleit
það saklaust gaman, lét ég það
eftir mér. Eftir hér um bil 15
mín. áframhald fór gosið að
dvína og hjaðnaði smám sam-
an. Þó tók það hverinn nokkurn
tíma að jafna sig eftir „uppsöl-
una“, sem stafaði af torfi og
mold, er við létum í hann. Vatn-
ið seig niður fyrir gígbarminn
og niður í pípuna, en upp kom
það aftur og virtist bresta eða
springa, bæði hátt og vítt.
Vatnsstrókurinn vætti jörðina
20—30 fet frá gígnum.
Höf. ræðir svo nokkuð um jarð-
hitann á Islandi og eðli hans og seg-
ir síðan:
Eg vona, að ekki sé mjög
langt til þess dags, þegar lærðir
menn gera tilraunir og rann-
sóknir með vísindalegum hætti á
ýmsum stöðum í þessu óvenjulega
landi.
JÓHANN BRIEM í HRUNA
Frá Geysi var förinni heitið til
Heklu. — Á Gullfoss er ekki minzt
frekar en í öðrum gömlum ferðabók-
um; það er eins og ferðalöngum
hafi aldrei verið frá honum sagt. —
Höfundur kom við í Ilruna, til séra
Jóhanns Briems, og lýsir honum
svo:
Herra Briem er -einn af glæsi-
legustu mönnum, sem ég hefi
séð; hann er að minnsta kosti 6
fet og 3 þuml. og vel vaxinn. —
Húsið er búið góðum húsbúnaði,
og fallegt bókasafn huldi einn
vegginn í dagstofunni. — Allir
íslenzkir prestar, sem ég hitti,
voru jafn gestrisnir og herra
Briem. Sumir prestarnir, sem
Ida Pfeiffer gisti hjá, luku einn-
ig upp húsum sínum fyrir mér;
og aldrei gat ég fengið neinn
þeirra til þess að taka við endur-
gjaldi, þó að hún segi, að þeir
hafi þegið fé af henni fyrir
beina.
JARÐHITINN í HEKLUGÍG
Takmark ferðarinnar var að ganga
á Heklu. Og á Heklutindi verður
Miles alveg frá sér numinn. liann
reynir að lýsa útsýninu og segir
m. a.: „Hinn yfirnáttúrlegi tærleiki
loftsins og hið einstæða eðli þessa
eldbrunna lands veldur því, að út-
sýnið frá Heklutindi er eitt hið víð-
asta og margbreyttasta á yfirborði
jarðar.“ Og neðanmáls bætir hann
við: „Síðan þetta var ritað, hefir
höf. gengið á Etnu á Sikiley og Ve-
súvíus á ítalíu. Þó að þessi lönd séu
langtum frjósamari og þéttskipuð
bæjum og borgum óg Napólí-flói
annálaður vegna fegurðar, verð ég
þó að segja, að útsýnið frá Heklu er
miklum mun margbreyttara og feg-
urra, vegna tærleika loftsins og
breytileika landslagsins með fjöllum,
dölum og eyjum.“ Með talsverðum
fortölum fékk hann fylgdarmennina
til þess að fara með sér niður í gíg-
inn:
Við fórum um allan þennan
dásamlega gíg, héldum stundum
höndum í heitum reykjarstrók,
klöngruðumst yfir kletta og
stóðum undir snjóhvelfingum.
Jarðvegurinn undir fótum okkar
var mestmegnis rök mold; hlíðar
gígsins hraun og víða laust gjall.
Mjög eftirtektarverður blágrýt-
isklettur var nálægt miðjum
gígnum. Hann var hnöttóttur,
nærri því eins og fallbyssukúla,
og 20—25 fet í þvermál. Hann
virtist liggja alveg ofan á jörð-
unni, og þó að hann væri þéttur
og fastur í sér, voru smásprung-
ur um hann allan, V2o til Vt
þuml. í þvermál. Alt í kring var
rök mold og brunasandur og
fá merki um hita. Minna en tíu
fet frá klettinum var þverhnípt-
ur snjóskafl, a. m. k. 20 feta
þykkur. Á einum stað undir hon-
um var glufa í hraunið; þar
kom út hiti og hafði brætt frá
sér snjóinn, og varð þar fögur
hvelfing, um 10 feta há. Við
gengum undir hana og fundum
tærar vatnssitrur, sem runnu
niður úr snjónum. í þessum
hreinu lindum fyltum við sumar
flöskurnar okkar. — —
GISTING I HRAUNGERÐI
Á heimleiðinni var haldið uin
Skeið og Flóa, og var ætlunin að
gista í Hjálmholti hjá Þórði sýslu-
manni Guðmundssyni. Sýslumaður
tók Miles tveim höndum og veitti
honum hið bezta, „hár, snyrtilegur í
klæðaburði og greindur vel.“ En
þrátt fyrir alla gestrisni í mat og
drykk, var Miles ekki boðið að vera,
enda var dagur ekki að kveldi kom-
inn. Og þó áð Miles væri vegmóður
(„hann hefði ekki þurft að bjóða
mér að gista nema einu sinni“), var
aftur lialdið af stað, en sýslumaður
tók bók úr skáp og gaf gesti sinum
að skilnaði. Um sólarlag kom ferða-
langurinn svo að Hraungerði:
Prestur í þessari sveit er
herra Sigurður Thorarensen, og
ég fann skjótt, að ég hafði
einskis í misst við að fara frá
sýslumanni og komast undir
hans gestrisna þak. Hann var
ekki „heimsmaður" og „kátur
karl“, en hann var skynsamur
maður og lærður, guðhræddur og
heimspekingur. Hann talaði á-
gætlega latínu, og Stefán Thor-
arensen, sonur hans, talaði
ensku reiprennandi og fjögur
eða fimm tungumál önnur. Eg
man ekki til að hafa skemt mér
eins vel og gagnlega eins og í
þessu gestrisna húsi. Eg fann
brátt, að ég hafði grætt, en ekki
tapað við það að koma hingað,
og að — eins og oft kemur fyrir
— það sem virðist vera ógæfa
eða óþægindi, verður manni fyr-
ir beztu. ---
Mér var veitt svo vel í Hraun-
gerði og ég fékk þar svo mikinn
•fróðleik um landið, að ég fór
ekki þaðan fyr en kl. 1 daginn
eftir. Ágætur morgunverður var
framreiddur kl. 9, en kaffi hafði
verið borið mér í herbergi mitt
strax þegar ég var klæddur. Eg
veit ekki, hvort ég fæ nokkurn
tíma að endur^jalda þau mörgu
vináttubrögð og gestrisni, sem
íslendingar hafa sýnt mér, og ég