Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1945, Blaðsíða 7

Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1945, Blaðsíða 7
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 625 UM SKÁLHOLTSSTAÐ SKÁLIIOLT vai' að heita mátti höfuðstaður landðins í margar ald- ir, þó Ilólar í lljaltadal væru ann- ar biskupsstóllinn. En mikill mun- Vir er á því, hve meiri rækt hefir Verið lögð við llóía en Skálholt, bíðan báðir staðirnir voru sviftir hiskupum og' hiiium fornu skóluin. Skal sá samanburður ekki rakinn hjer. Dómkirkjan á llólutn setti svip á staðiiui, meðan eigi voru þar aðrar byggingar úr varanlegu efni. En dómkirkja sú, er Brynjólfyr biskup Sveinsson reisti, entist að- eins fratn yfir Jtann þíittt*, setn bisk- úpssetur var í Skálholti. Þegar Josep Banks kom í Skál- Jiolt árið 1772, með sínu fríða föru- neyti, gerði einn af ferðafjelöguin hans þá mynd af Skálholtsstað, sein birtist hjer á forsíðu Lesbókar- innar. Sem höfuðstaður var Skálholt a?t annað en reisulegt á ofanverðri 18. öld, enda er það óíögur lýsing, sem Jlannes biskup Finnsson gefur á þúsum staðarins. Þegar stólsjarðirnar voru seldar, Jkomust bæði biskupssetrin í eigu pinstakra manna, og var svo, þaítg- að, til um 1880, að Skagfirðingar keyptu llóla, til þess að reisa þar búnaðarskóla. Nú hefir ríkið keypt Skálholt fyrir nokkrum árurn. Dómkirkja Brynjólfs Sveinssonar var uppistandandi, þegar Josep JSauks kotn í Skálholt 1772, eins og sjest á meðfylgjandi ntynd. ' Unt kirkjubyggingu Jtessa og gripi hennar segir Jón llalldórsson í Biskupasögunt sínunt: Um byggingu á Skálholts- dómkirkju og stað. ViÐ hvoru tveggja tók M. Brynj- ólfur fornu og hrörlegu, en uppbygði hvort tveggja stórmannlega og sterk- lega með miklum kostnaði. Fekk og tilflutti eljki einasta þá bestu reka- viðu, sem hann kunni að fá, heldur og einnig bestilti hann utanlands frá mikla viðu, svo anno 1646 kom hið síðara Eyrarbakkaskip nærri fult með grenivið frá Gullandi, sem kost- aði yfir 300 ríxdali, og hann ætlaði til kirkjubyggingarinnar. Alt stór- viðið. stöplar, syllur, bitar, sperrur og undirstokkar, var á ísum heim dregið, þá akfæri gafst á vetrum, af stólslandsetum fyrir betalning og hverjum öðrum, sem til fengust. Fylgdi biskup dæmi Ogmundar biskups og hans skikki, að þeir úr Flóa og Olvesi drógu stórtrjen af Eyrarbakka upp að klettinum fyrir utan Brúnastaðatún, en hinir, úr Grímsnesi, Tungum, Reppum og af Skeiðum, drógu þaðan og heim í Skálholt. Þá hver dráttur var kom- I inn heim yfir Jólavallargarð, skip- aði biskupinn að bera hey út undir garðinn og mat á borð, svo undir eins, sem hestarnir gátu ei dregið leingur áfram, Ijet hann sleppa þeim í heyið, og strax sem dráttarmenn- irnir með aðstoð heimamanna höfðu komið trjánum • í kirkjijgarðinn, skyldu þeir setjast til borðs. Gekst hann sjalfur fyrir þessu. Hapn fekk til kirkjusmíðisins hina bestu og köskustu smiði til að saga, höggva og telgja viðuna. Voru þeir stund- um 30 eða fieiri, suma til að smíða úr 60 vættum járns, sem hann lagði til hákirkjunnar í gadda, reksaum og hespur. Forsmiður að kirkjunni var Guðmundur Guðmundsson yngri frá Bæ (í) Borgarfirði, kallaður snikk- ari, því hann hafði í Kaupenhafn lært það handverk, og var nýkom- inn hingað aftur, hinn hagasti mað- ur þá hjer í landi. Anno 1650 dag 25. Maii var með miklum mannfjölda, atburðum og ráðum reistur sá eini hliðveggur kirkjunnar, en hinn ann- ar þann 27. Maii, og það sumar var öll hákirkjan reist, bæði að undir- grind og rjáfri, og súðum upp frá bit- um, en að neðan slegið fyrir með borðvið um veturinn, súðin öll tví-

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.