Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1952, Blaðsíða 17
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
645
var timburfarmurinn settur á land.
Var ekki langt þaðan að flytja að
Hjarðarholti og hefir bygging eld-
hússins fljótt hafizt eftir heim-
komu hans, og verður ekki annað
ráðið af sögunni en að eldhúsið
hafi verið kortiið upp um haustið.
En svo segir seinna að það hafi
ekki verið „algert“ fyrr en að
áliðnum vetri. Af þessu mætti ráða
það. að hagleiksmaðurinn, sem
myndirnar skar og enginn veit
hver verið hefir, hafi fyrst byrj-
að á sínu verki eftir að eldhúsið
var reist og þiliað og ekki lokið
því fyrr en að áliðnum vetri. Hefir
þetta því verið margra mánaða
verk og er það skiljanlegt þegar
þess er gætt, að þar voru markað-
ar sögur bæði á þiljum og ræfri.
En af þessu má ráða að mvndirn-
ar hafi verið handaverk ís'endings,
en ekki verið skornar á viðinn í
Noregi veturinn áður meðan Ólaf-
ur var þar. Það hefði líka verið
erfitt að skera mvndirnar á þili-
urnar áður en þær voru festar upp
og haga öllu þannig að þær felli
saman á veggjunum, því að líklegt
má telja að mvndirnar hafi verið
svo stórar, að þær hafi náð yfir
meira en eina fjöl, því að þær hafa
orðið að vera svo skírar að bær
sæist vel hvar sem setið var í hús-
inu, annars var lítil stofuprýði að
þeim. Og hefði mvndirnar verið
svo smáar, að þær hefði hver rúm-
ast á einni fjöl, þá mundi varla
hafa verið svo til orða tekið að
húsið hefði „þótt miklu skraut-
legra“ þegar það var ótjaldað.
Af brotum þeim úr Húsdrápu
Úlfs Uggasonar, sem varðveitt eru
í Snorra-Eddu, fáum vér nokkuð
að vita hvaða sögur voru markaðar
þarna á veggi og ræfur. Varla get-
ur nokkur vafi á því leikið að sög-
urnar hafa verið sagðar með mynd-
um, og að myndirnar haía verið
útskornar, því að talað er um
„smið“ í sambandi við þær.
Fyrsta sagan er um viðureign
Loka og Heimdalls hjá Singasteini,
er þeir deildu um Brísingamen.
í''reya átti Brísingamen og er þess
þrisvar g^tið í Þrymskviðu og alt-
af kallað „hið mikla men Brís-
inga“. Hefir það verið kjörgripur.
Loki stal þessu meni, en Heimdall-
ur náði því af honum. Snorri seg-
ir að Úlfur Uggason hafi kveðið
„langa stund“ eltir þeirri frásögn
í Húsdrápu, en ekki hefir hann um
það nema eina vísu. Snorri kann
ekki söguna um viðureign þeirra
Loka og Heimdalls, en segir að í
Húsdrápu hafi þess verið getið að
þeir hafi verið í selalíkjum. Þetta
bendir til þess að nokkuð hafi ver-
ið glatað úr Húsdrápu þegar á dög-
um Snorra og sagan gleymd.
Næst er í Húsdrápu getið um
söguna af róðri þeirra Þórs og
Hymis, þegar Þór dró Miðgarðs-
orm. Hafa geymst um það nokkur
vísubrot, en vantar þó í söguna.
Segir þar fyrst frá því er Þór
hvessti augu á orminn, sem hann
hafði dregið að borði, en ormur-
inn spjó eitri í mót. í næstu vísu
segir frá því, að Hymi þótti drátt-
ur þessi hættulegur*) Síðast seg-
ir frá því í heilli vísu, að Þór gaf
Hymi löðrung, en laust höfuð af
Miðgarðsormi við öldunum. Það
eru lok þeirrar sögu, því að í sein-
ustu hendingu segir skáldið
„Hlaut innan svá minnum“ og hef-
ir það verið viðkvæði í lok hverr-
ar sögu.
Þriðja sagan er um bálför Bald-
urs og má s,iá að Snorri hefir alveg
þrætt frásögn drápunnar þegar
liann skrifaði um bálför Baldurs í
Eddu. Samkvæmt því verður röð
vísnanna í Húsdrápu önnur, heid-
*) Það er þó óvíst að vísa þessi sé
úr Húsdrápu, annars staðar er sagt
aö hún bé eítir Braga gamla.
ur en er í „Norsk Skjaldedigtning".
En af vísunum má ráða nokkurn
veginn hvernig myndirnar hafi
verið í skálanum:
1. Hyrokkin tröllkona hrindir
fram skipinu Hringhorna, en ber-
serkir Óðins hafa fellt úlfinn, reið-
skjóta hennar.
2. í"reyr ríður fremstur á Gull-
inþursta til bálfararinnar.
3. Þar næst kemur Heimdallur
ríðandi á Gulitoppi. %
4. Þá kemur Óðinn sjálfur ríð-
andi og fylgja honum valkyrjur og
hrafnar. Niðurlag vísunnar, „hlaut
innan svá minnum“, sýnir að þar
hafa verið sögulok.
Snorri segir í Eddu: „Úlfur
Uggason hefir kveðið eftir sögu
Baldurs langt skeið í Húsdrápu“.
Bendir það til þess að myndasag-
an í eldaskálanum í Hjarðarholti
hafi verið lengri en hér er rakið
að framan. Vantar þó meira í hin-
ar sögurnar, og vera má að þarna
hafi verið markaðar enn fleiri
sögur og þeirra verið getið í þeim
köílum Húsdrápu, sem týndir eru.
En það er skáldinu að þakka, að
nokkur frásögn hefir geymzt um
þessa híbýlaprýði. Og ef Ulfur
hefði ekki orkt Húsdrápu, þá er
mjög óvíst að nokkuð hetði verið
getið um útskurðinn í eldaskálan-
um. Það hefir verið svo alvanalegt
að menn skreyttu hús sín á þenn-
an hátt, að ekki hefir þótt frásagn-
arvert íremur en það þætti nú frá-
sagnarvert að menn hengja mynd-
ir a veggi hjá sér. Þó má aatla að
útskurðurinn í Hjarðarholli hafi
verið meiri og af meiri iist gerður,
en viðast hvar. Þess vegna heíir
skáldinu þótt ástæða til að yrkja
þar um, og þess vegna er sagt í
sögunni að húsið haii þótt skraut-
legra þegar tjöldin voru eigi uppi.
Auðvitað er Ólaíi pá hrósað fyrir
þetta, eix iistamaðurinn, er svo