Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1952, Blaðsíða 22

Kona fórnar sér fyrir deyandi þjóðflokk
Ein í tjaldi meðal steinaldarmanna í 45 ár
UM 1890 kom ung og fögur írsk
stúlka til Astrahu. Hun hét
Daisy Bates og var vel efnuð.
Hún kynntist fljótt fnunbyggjum
alíunnar, mannætunum og stein-
aldarmönnunum, sem þá þegar
voru á hraðri leið til algerrar
tortimingar. Hún kenndi innilega
i brjósti um þá og ákvað að
reyna að hjálpa þeim, mennta þá
og koma þeim til manns. Hún
fluttist út i eyðimorkina til þeirra
og um 45 ára skeið dvaldist hún
meðal villimannanna, bjó ein i
tjaldi, hjúkraði sjukum og þjáð-
um, gaf svóngum mat og nóktum
klæði. Þegar liún var 78 ára
gomul. skrifaði hún bók um veru
sina meðal þessa fólks. Bókin
heitir „The passing of the Aborig-
ines". Þegar hún var 85 ára treysti
hún sér ekki lengur vegna elli
lasleika, að dveljast ein síns liðs
úti í eyðimórkinni, og hvarf því
aftur til hvítra manna. Hún lézt
í Adelaide 1950 og var þá níræð
að aldri. — Grein þcssi er út-
dráttur úr bók hennar og segir
frá nokkru af því sem á daga
bennar drcif seinustu árin i ó-
byggðum.
ÞEGAR Daisy Bates var komin
undir sextugt, flutti hún tjald sitt
í grennd við Ooldes-vatnsbólið, en
það er í útjaðri eyðimerkur. Þetta
var árið 1919. Tjaldið stóð nokkra
kilómetra frá hinni nýu járnbraut,
er lögð hafði verið milli Adelaide
og Perth.
Vatnsbólið hjá Ooldes var eitt af
náttúruundrum Ástralíu. Það brást
k aldrei, jai'nvel ekki í hinni mestu
þurrkatíð. Þetta var jarðfall, kafið
sandi, og enginn hvítur maður
hafði þá hugmynd um að þar væri
vatn. En það þurfti ekki annað en
grafa ofurlítið niður í sandinn og
þá kom upp tært vatn. Þangað
sótti fjöldi innfæddra manna. Þeir
komu um óra^egu til þess að ná
sér í vatn og þarna höfðu þeir
skemmtanir sínar þegar margt var
þar um manninn.
En þegar járnbrautin var lögð
spilltust lífsskilyrði hinna inn-
fæddu mjög. Hvítu mennirnir létu
greipar sópa um bjargræði hinna
blökku manna. Þeir lögðu undir
sig öll vatnsból, til þess að geta
brynt úlföldum sínum. Og þegar
hinir viltu sáu þessar stóru iskepn-
ur, urðu þeir logandi hræddir og
flýðu í allar áttir. Hvítu menn-
irnir felldu allan skóg í námunda
við brautina og höfðu hann til
eldsneytis.
Smám saman fóru þó villimenn-
irnir að draga sig að járnbrautinni.
Þeir vöndust á að sníkja hjá hvítu
mönnunum og hafa ofan af fyrir
sér á þann hátt. Bárust nú alls-
konar sjúkdómar til þeirra og þeir
voru fljótir að læra lesti hinna
hvítu, einkum að drekka „eld-
vatn“.
Fregnin um „töfraslöngu" hvítu
mannanna barst út um allt land-
ið. Innfæddir menn fóru að
streyma þangað. Lengst innan úr
eyðimörkum Ástralíu komu þeir
hópum saman og allir settust þar
að. Engir fóru heim aftur. Járn-
brautin varð banabiti villimann-
Daisy og steinaldarmaður
anna á þessum slóðum, vegna þess
að ekki er hægt að bræða saman
hugsunarhátt steinaldarmamia og
menningu 20. aldarinnar.
Þeir misstu vatnsbólið hjá Oold-
es. Hvítu mennirnir grófu þar
brunn og dældu upp úr kvosinni
10.000 gallónum af vatni á hverj-
um degi handa eimvögnunum.
Villimennirnir urðu að lejta sér
vatns annars staðar. Sennilega
hafa hvítu mennirnir borað niður
úr botninum á jarðfallinu, svo að
vatnið hefir hripað þar niður, því
að það þvarr óðum.
Þegar Daisy Bates settist þarna
að, voru þar fyrir nokkur hundr-
uð blökkumanna. Þeir voru á sí-