Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Qupperneq 15

Ineimun
boers -
T>ags-
Lípsiras
Dagur í Heyrnleysingjaskólanum
Marla tekur nú eitt barn í
einu í inœista herberigi í sér-
kenmslu, 'nneðan Díainia kennir
hópnum í leik. Tói litli af Akra
nesi er ekki oróinn fiimm ára
gamaili og hefur ákaflega litl-
ar heyrnarleifar. En hann legg
ur sig fram hjá Mariu og nær
igóðum árangri. Sérkennsiunni
er Skipt i heymarfþjálfun,
,,artikulation“ eða málhijóða
ikennslu og afllestur, :til að
ski'lja má'lið. Jói reynih' að hafa
eftir stafina imeð því að styðja
á nefið á sér eða kinnina og
finna titringinn eða finna með
fingri blásturinn frá munni-
uim. Þetta er fjarska erfitt. Og
hann lærir að Iþekkja litiina
með því að ifiska með segul-
stáli rétta fiska oig segja lit-
inn. En María notar áisláttar-
'hljóðfæri undir borðiniu til að
láta hann greina hljóð. Og rús-
ínuna, sem hann leggur á rétta
mynd ef iþað tekst, fær hann
á eftir. Öll hans athygli og
vilji verður að virkjast í jþessi
verkefni, sem eru svo erfið
barni, isem >ekki heyrir. Þess
vegna verður það að vera vel
undirbúinn leikur. Kennarinn
verður lika að leggja sig allan
fram og einbeita 'sér.
Næst er röðiin komin að íris
litJl'U, sem auk skertrar heyrn-
ar á erfitt með að stjóma fal-
færunium. Hún er að verða 7
ára gömuA og er feikilega ein-
beitt og dugfeg, æfir sig heima
með mömmiu sinmi og er hieil-
mikið >að styrkjast, segir
Mairí'a. IÞessi erfiðu 1-hljóð
reynast saimit fjiairska erfið
þó að lííil stúlka leggi sig aQla
fram. Þær María flletta saman
myndaalbúmi imeð myndum af
fólki og atburðum, sem Iris
þekkir, og ireynia að tala um
mynidirnar. Það er auð'séð að
kenmararnir Iþurfa að vita al'lt
imöguiegt um fjöilskyidiur barn-
anna, tii að ,geta talað við 'þau
>um það sem þaiu hafa áhuga á
og 'kennsiukoniurnar virðast
'þekkja nöfnin á nániustu ætt-
ingj'um að iminnsta kosti.
— Já, við höfum gott sam-
band við foreldrana og tötum
miikið við þau, t.d. í
síma. Stund'Um skrifa þau oikk-
ur og senda imiða ef eitthvað
gerist í Æjölskyld'unni, eims oig
t.d. ef 'barn er s'kírt og |þá hvað
barnið 'heitir, segir Maria. Við
þekkjium foreldra og afa og
ömmur bamanna og systkimi,
en fjanskyldaili ættinigjum get-
'um við mú irtugiazt á.
Það fer ekki á milli málla að
íþeir, sem þarna starfa verða,
ef árangur á að nást, að 'lifa í
'heimi barnanna, :sem jþeir eru
að ná 'til. Andrú'msloftið í skól
anum er lika iþannig, að auð-
séð er að enginn telur |það eft-
ir. Kennaramir hverfa ekki
bara úr lífi toamanna um deið
og kennslustund lýkiur. Nú em
t.d. frimínútur, og iþær María
og Díana fama aðeins á und-
an með sinn hóp niðwr í stóran
sal í kjafllara, 'þar ®em þau fá
mjólk og bra'Uð. Þær sjá sjálf-
ar um að yngstu toömin
fái sinn skamimt áður en stærri
bömin koma, en annars skipt-
ast kennararnir á um að sjá
'um 'þennan matartíma með
hjálp elztu barnanna.
Þeir kennarar, sem ekki eiga
skyldustörfum að 'gegna, fá sér
kaffisopa í kennarastofunni.
Þar hittum við m.a. Brand
Jónsson skóiaistjóra og fram-
haldsnám heyrnarskertira, iþeg
ar þau ikoma úr skólanum, ber
á igóma. Það ikemiur í ljós að
nú eru 4 nemenda að toyrja á
iðnnámi með aukahjálp í skól-
anum, tveir í toifvélavirkjun,
einn í skósmíði og einn isem er
nokkuð óákveðinn um fagið.
Kennari einm Jón Sætran, í
Iðnskóflamum er imj'ög velviijað
ur og áhuga’samur um að heyrn
arskertir geti fallið inn í mennt
un iðnnema. Brandur segir það
lika mjög torýnt að fuliorðið
fólk með Skerta heym igeti
fengið meiri menntun, ef það
viil otg þarf t.d. tiil undiribúin-
ings nýju istarfi. Er i undirbún
in'gi að koma á fræðslu fulflorð-
inna í Heymleysiinigjiaskólain-
um. Heimild hefur 'feingizt frá
ári til árs til að kenna full-
orðnum, en Brandiur sefgir að
nauðsyniegt sé lagaákvæði, svo
skólinn geti komið til hjálpar
við 'sllika fræðslu oig aðstoð.
Þegar að síðasta tímanum er
komið, sjáum við að mikið er
um að vera og eldri krakkarn-
ir fara inm í eina stofuna. Þar
á að kenna félagsvist. Einn
timi i viku fer i að kenna siíka
hluti, sem gera umglingunium
hægara 'Um vik að taka þátt í
iþví sem aðrir skemmta :sér við.
Á undan félagsvistinni var í
vetur kemnd skák. — Allt þarf
að kenna, segir Brandur.
Fyrst og fremst málið og svo
kenmum við a'lt sem við getuim
til að nemendur okkar geti
verið með u'tan við skólann og
fimnist þeir stamda öðrum jafn-
fætis. Það er rnjög mikilvægt
fyrir þá að kunna ýmisleg.t oig
fá sjálfstraust till að taka þátt
í því irneð öðrum. Nokkrir kenn
arar gamga um og hjáflpa til
við að þekkja spilim og skilja
sagnirnar.
Leikfiimi er ekki þennian dag,
en hún er einu sinni í vifcu.
Og börnin fara í danstíma. En
sundinámiskeið er.u á haustin og
þá fara kennararnir í Siundhöll
ina með nemendum símum og
hjálpa 'þeim, en vegna heyrn-
Yngstu börnin byrja skóladaginn. — Hver hefur mynd af þessu orði á spjaiðinu sínu? spyr Diana
og sá rétti gefur sig fram og segir orðið.
Eldri börnin læra að spila, svo
að þau geti teldð þátt í félags-
lífl utan skólans og kennararn-
ir hjálpa þeim.
'argaillanina eiga þau erfiðara
með að nema af vemjulegum
kennaira.
Ynigstu börnin eru
greinilega farin að þreytast í
síðasta 'tíma, enda er vinnudaig-
urinn nokkuð straingur hjá
þeiim, 'þar sem þau þurfa sifellt
að eintoeita sér. Eftir fyrstu
tvo tím'aina er iþvi oftar skipt
um viðfangsefni og meiri leik-
ur. María er koimin með egg,
sem 'hún sýnir Iþeim og lætur
þau talla um hverniig hænan
liggur á því og svo kemur ung-
inin úr egginu. Myndir og
teiknimgar fylgja og iþau halla
sér öll áköf fram Iþegar 'húm
brýtur eggið til að sýna iþeim
inn í Iþað. Svo fá börnin líim,
skæri, 'tuskur, lditi og 'mangvís-
legt efni og 'fara að túlka það
sem Iþau hafa lært um hæn'sna-
kofa, 'hænur og hana, egg og
kjúklinga. Þetta þjáflfar allt at
hyglima, hreyfimgamar æf-
ast við að klippa og velkur
áhuga þeirra á að segja orð.
Fynstu ár yngs'tu bannanna
miða imja. að því að 'hægt sé
að sjá 'hvernig iþeim nýtist toezt
kennsla. Ein telpan fer áreið-
anlega í toarnasköla nœsta ár
og li'kflega önnur llika, sagði
María. Þær hafá það miiklar
heynnarleifar og enu duglegar
og .gireindar. Á s.l. hausti byrj-
aði sérstakur ibekkur fyrir
flreyrmardaiuf börn 5 Hlíða-
skóla. Einn dnengur úr þess-
um skóla fór þamgað. Með
s'iíkri sérhjálp geta þess-
ar tvær telpur líklega fanið
þangað og því reymum við að
láta þær fylgja 7 ána námsefni
til að undirbúa þær. I slíkt
verður að fara varlega og okki
er sama hvernig börnin eru
'gerð. T.d. ef þaiu eru mjög
óiframfærim þá þarf fyrist að
hjáflpa 'þeim að yfirvinma það.
Eins getur verið varasamt að
láta barn sííellt takost á hend-
ur of erfitt verkefni, seim það
ræður aldrei við, svo 'það missi
kjarkinn. Um hin toörnin
í bekknum er ekki gott að
segja ennþá. Einhver verða
sjálfsagt alllain sinn skólatíma
í Heyrnleysingja'skólanum, því
þau þurfa svo milkla hjálp.
Þetta er mjög eimstaklingsbund
ið. En þessum Mtla ’hópi verð-
ur erfitt að skipta niður I
’bekki vegna fámennis. O'g
kennslan verður alltaf mjög
eiinstaMimgsbundin.
Bjallan ’hringir og við
hrökkvum við. Það genir eng-
inn annar. Díana deplar 'ljós-
inu til að .gefa 'bömiunuim merki
um.að skólinn ’sé búinm i dag.
Áður höfðu þau talað um að
inú væri föstudag'Ur og emginn
'Skóli á lauganda'g eða stmmu-
dag. En þar með eru ekki bara
opnaðar dynnar og bömumum
hleypt út. Fötluð böm eiga eft
ir að Ikomast ’heim til sám. Kenn
ararnir eru allir frammi í and-
^‘Tinu með Ibörnuimum.
"örnin úr heimav.lstinni fara
í Jabil þangað i umsjá íkeinn
ara. Yngstu börnin enu 'semd
heim með fleigubífluim á vegum
skólans og þarf að búa þau af
stað og íMpuletggja hetaualkistur
inn með bíflstjórumiuim. 'Bíflsltjór-
ar sættu sig ekki við að sömniu
bilstjórar fengu allan þennan
ákstur með börnim. En eldri
bömfln eiga að læra að komast
'sjál’f leiðar sinnar í striætis-
vagni og í haust var farið að
senda 8 ána ibönnin heim í stnæt
isvagni, og hefur það gengið
vefl.
Kennararnir skiptast á um
að koma börnunium í strætis-
vagnana. Þennan dag sér örn
G'umnarsson ;um „daginn og
veginn“, eins og það er kaM-
að og leggur af stað með 8
börn út á Haínarfjarðarveg,
þar isem þau fara í strætisvagn.