Alþýðublaðið - 18.10.1986, Qupperneq 22

22
Laugardagur 18. október 1986
Ávarp Ásmundar
Framh. af bls. 14
ingu, bættum kjörum launafólks
og auknum jöfnuði í þjóðfélaginu.
Með nánu samstarfi geta þessir
tveir flokkar ráðið því hvað gerist
og komist þannig hjá því hækju-
hlutverki sem þeim gæti verið búið
hvorum fyrir sig í samstarfi við
aðra.
Góðir Alþýðuflokksmenn ég er
ekki á leið inn í flokk ykkar, en ég
hvet til samstarfs á milli flokka
okkar.
Góðir Alþýðuflokksmenn, sem
forseti Alþýðusambands islands
þakka ég það tækifæri sem mér
hefur boðist til að flytja ykkur
kveðjur og árnaðaróskir frá heild-
arsamtökum íslenskra erfiðis-
manna. Alþýðuflokkurinn og Al-
þýðusambandið eiga sér sameigin-
lega sögu, voru ein og sömu sam-
tökin í aldarfjórðung og hafa síðan
oft tekið saman á mikilvægum mál-
um. Ég heiti á Alþýðuflokkinn að
hann minnist uppruna síns og reyn-
ist trúr þeirri köllun að leggja allt í
sölurnar fyrir þá sem lítils eru
megnugir í íslensku þjóðfélagi. Ég
óska okkur öllum til hamingju með
afmælið.
Jóhanna
Framh. af bls. 20
því sem er í öðrum hliðstæðum at-
vinnuleysistryggingalögum. Sú
breyting mun hafa sáralítinn kostn-
að í för með sér fyrir Atvinnuleysis-
tryggingasjóð.
Breytingatillagan hljóðar svo:
1. gr.
2. mgr. 23. gr. laganna orðast svo:
Að auki skal greiða bótaþegum,
sem hafa börn sín yngri en 18 ára á
framfæri á heimili sínu eða greiða
sannanlega með þeim meðlag utan
heimilis, 4% af framangreindum
launum með hverju barni.
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Ávarp Hannibals
Framh. á bls. 15
„Líkt og allar landsins ár
leið til sjávar þreyta,
eins skal fólksins hugur hár
hafnar sömu leita"
Sem sagt: Þetta er mín eggjan í
upphafi flokksþings:
Upp með merkið — merki sam-
einaðra jafnaðarmanna — því cin-
ing er afl.
Upp og fram Alþýðuflokksfólk
um allt land — fram til harðrar
sóknar — og mikils sigurs.
Ávarp Gylfa
Framh. af bls. 14
steinum. Hann hefur í utanríkis-
málum ávallt verið fylgjandi sam-
starfi vestrænna þjóða í varnarmál-
um.
Helmut Schmidt er hagfræðing-
ur. Hann var einn þeirra, sem á
flokksþingi þýzkra jafnaðarmanna
í Godesberg 1952 beitti sér fyrir því,
að áhrif marxisma voru numin á
brott úr stefnuskrá þýzka jafnaðar-
mannaflokksins. Hann er traustur
málsvari þeirrar nútímajafnaðar-
stefnu, sem ætlar bæði einkafram-
taki og ríkisvaldi ákveðin hlutverk,
í því skyni að tryggja sem mest af-
köst efnahagslífsins, jafnframt því
sem réttlæti í tekjuskiptingu sé
tryggt, án þess að ríkið hafi lam-
andi afskipti af einstaklingum eða
atvinnurekstri.
í kosningum árið 1946 bættust
Alþýðuflokknum tveir nýir þing-
menn, við Hannibal Valdimarsson.
Mér hafði verið skipað í efsta sæti
listans i Reykjavík, þótt ég væri þá
við framhaldsnám og ritstörf úti í
Kaupmannahöfn, eftir miklar og
hatrammar deilur um skipan list-
ans. Hannibal kom auðvitað frá
ísafirði. Við vorum skoðanabræð-
ur, bæði að því er snertir innan-
Iandsmál og utanríkismál, og urð-
um því samherjar og vinir. Skoðan-
ir okkar féllu ekki í góðan jarðveg
hjá ýmsum forystumönnum
flokksins, og ég verð að segja það
eins og er, að okkur var ekki vel tek-
ið í þingflokknum og ekki sýndur
þar trúnaður, einkum ekki í utan-
ríkismálum. Ef flokksforystan
hefði þá verið umburðarlyndari en
hún var, held ég, að ef til vill hefði
verið hægt að afstýra ýmissi þeirri
ógæfu, sem síðar varð og ég mun
víkja að.
Oánægja innan flokksins magn-
aðist á næstu árum og náði há-
marki, þegar Stefán Jóh. Stefáns-
son var felldur frá formennsku 1952
og Hannibal Valdimarsson kosinn
formaður í hans stað, en Benedikt
Gröndal varaformaður. Ég hafði
verið ritari flokksins síðan 1942,
óskaði eftir því að vera kjörinn
áfram í það starf og var það. Sundr-
ung í flokknum varð mikil og var
líkleg til þess að valda honum miklu
tjóni í kosningum, einkum eftir að
Þjóðvarnarflokkurinn var kominn
til skjalanna.
Við Hannibal höfðum samstöðu
og náið samstarf fram til miðs
sjötta áratugarins. Sjálfstæðis-
flokkurinn og Framsóknarflokkur-
inn höfðu farið með völd frá árinu
1950. Báðir aðalforingjar flokks-
ins, Hermann Jónasson og Ey-
steinn Jónsson vildu láta þessu
samstarfi lokið. Sjálfstæðisflokk-
urinn hafði fengið 37% atkvæða
1953 og sagðist þá raunar stefna að
því að fá hreinan meiri hluta, en
eins og kjördæmaskipanin var þá,
gátu 40% atkvæða nægt til hreins
meiri hluta. Nú kom upp sú hug-
mynd, sem við Haraldur Guð-
mundsson urðum aðalmálsvarar
fyrir í Alþýðuflokknum, að Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn gerðu kosningabandalag og
freistuðu þess að ná hreinum meiri
hluta á Alþingi, meiri hluta, sem
stjórnaði án áhrifa frá Sjálfstæðis-
flokknum og Sósíalistaflokknum,
— mynda stjórn, hliðstæða þeirri,
sem setið hafði að völdum 1934—
37. Kosningabandalag Framsókn-
arflokksins og Alþýðuflokksins var
í rauninni andsvar við fyrirætlun-
um Sjálfstæðisflokksins.
Það er skoðun mín, að meiri hluti
hefði unnizt, ef Hannibal Valdi-
marsson hefði tekið þátt í þessu
kosningabandalagi. Staða Sósía-
listaflokksíns var veik. Tengsl hans
við Sovétkommúnismann höfðu
komið skýrt í ljós við andlát Stalíns.
En Hannibal ásamt nokkrum sam-
eiginlegum vinum okkar kaus að
stofna Alþýðubandalagið ásamt
Sósíalistaflokknum. Það hvarflaði
aldrei að mér að yfirgefa Alþýðu-
flokkinn og taka þátt í stofnun Al-
þýðubandalagsins, þótt fast væri
lagt að mér að gera það. Ég taldi og
tel enn, að Hannibal hafi bjargað
Sósíalistaflokknum frá kosninga-
ósigri. Alþýðubandalagið vann sig-
ur. Og það varð aðili að þeirri ríkis-
stjórn sem ætlunin hafði verið að
mynda eftir kosningarnar 1956. Við
Hannibal urðum samráðherrar.
Ég tel þessa stjórn hafa gert rétt í
að falla frá fyrirhugaðri uppsögn
varnarsamningsins. Sömuleiðis tel
ég stefnu hennar í landhelgismálinu
hafa verið rétta. En ég tel stefnu
hennar í efnahagsmálum hafa mis-
tekizt. Það var rangt að halda fast
við ranga gengisskráningu og halda
áfram að stjórna með höftum,
leggja á innflutningsgjöld og út-
hluta útflutningsbótum. Þessi
reynsla mín í stjórn Hermanns Jón-
assonar 1956—58 varð til þess, að
ég gerðist stuðningsmaður þeirrar
skoðunar, að Alþýðuflokkurinn
ætti að styðja stefnubreytingu í
stjórn efnahagsmála, það ætti að
hverfa frá haftabúskap að mark-
aðsbúskap, sem lyti skynsamlegu
eftirliti af hálfu ríkisvaldsins. Þá
mundi skapast nýtt andrúmsloft í
þjóðfélaginu, þjóðartekjur aukast
og skilyrði skapast til umbóta í fé-
lagsmálum og menningarmálum.
Sú varð raunin á.
Viðreisnin 1959
Þegar tvennar kosningar 1959
samfara kjördæmabreytingu leiddu
í ljós, að Sjálfstæðisflokkur og Al-
þýðuflokkur höfðu meiri hluta á
Alþingi, varð niðurstaðan sú, að
þeir mynduðu þá ríkisstjórn, sem
lengst hefur setið að völdum á ís-
landi, Viðreisnarstjórnina svo
nefndu.
Ég tel það eitt nytsamasta verk,
sem ég hef unnið þjóð minni og
flokki mínum, að vinna að því, að
þetta stjórnarsamstarf kæmist á og
héldist jafnlengi og raun bar vitni.
Allan þennan tíma var Hannibal
Valdimarsson í hópi hörðustu and-
stæðinga þessarar stjórnar. Við
Hannibal áttum því ekkert sam-
starf á þessum árum. En gamall
vinskapur okkar rofnaði ekki. -
Styggðaryrði hefur aldrei fallið milli
okkar persónulega. Og ég minnist
þess ekki, að í hörðum deilum okk-
ar á Alþingi hafi nokkru sinni falizt
persónulegt hnútukast.
Mér hafði alltaf boðið í grun, að
Hannibal mundi ekki til langframa
eira í Alþýðubandalaginu. Hann
átti í raun og veru aldrei fulla sam-
leið með þeim, sem þar réðu ferð-
um. Þess vegna urðu mér það mikil
vonbrigði, þegar hann sagði skilið
við þá með því að stofna til nýrra
stjórnmálasamstaka í stað þess að
hverfa með einhverjum hætti til
samstarfs við Alþýðuflokkinn. Ég
er viss um, að flokkurinn hefði vilj-
að mikið til þess vinna að geta aftur
talið hann samherja sinn, hvað þá
flokksmann. Afstaðan til hans
hefði orðið önnur en afstaðan til
Héðins Valdimarssonar á sínum
tíma, þegar hann sagði skilið við
Sósíalistaflokkinn.
Enn urðu örlögin einingu ís-
lenzkra jafnaðarmanna hins vegar
Útboð
Tilboð óskast f framkvæmdir við fyrsta áfanga
Listasafns Kópavogs við Harmaborg. í verkinu
fellst gröftur, sprengingar og lagnir I grunni.
Steypu á sökkulvegg og leiðslukjallara. Fyllingu
undir botnplötu svo og holræsalagningu frá hús-
grunni og færslu á aðalæð Hitaveitu Reykjavíkur.
Utboðsgögn eru afhent á Tæknideild Kópavogs
Fannborg 2, 3. hæð gegn 5.000,w skilatryggingu.
Tilboðum skal skila mánudaginn 3. nóv. kl. 11 og
verða þau opnuð að viöstöddum þeim bjóðendum
sem þar mæta.
Bæjarverkfræðingur.
v4f/jLr Utboð
vEGAœRoiN snjómokstur
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboðum I snjómokstur á
eftirtöldum vegum:
1. Noröurlandsvegur, Akureyri — Kross, (45 km).
2. Norðausturvegur, Kross — Húsavlk, (44 km).
3. Noröausturvegur, Auðbjargarstaðir — Kópasker, (60
km).
Útboðsgögn verða afhent hjá Vegagerð ríkisins á Akur-
eyri og Húsavlk frá og með 20. þ.m.
Skila skal tilboðum á sömu stöðum fyrir kl. 14:00 þann
3. nóvember 1986.
Vegamálastjóri.
^ RARIK Utboð
Rafmagnsveitur rlkisins óska eftir tilboðum ( eftirfar-
andi:
RARIK: 86016. Innlend stálsmíói. Háspennulínur.
Opnunardagur: Föstudagur7. nóvember1986, kl. 14:00.
Tilboðum skal skila á skrifstofu Rafmagnsveitna rlkis-
ins, Laugavegi 118,105 Reykjavlk, fyrir opnunartlma og
verða þau opnuð á sama stað að viðstöddum þeim
bjóðendum er þess óska.
Útboðsgögn verða seld á skrifstofu Rafmagnsveitna
rfkisins, Laugavegi 118, 105 Reykjavík, frá og með
mánudegi 20. október 1986 og kosta kr. 300,- hvert ein-
tak.
Reykjavlk 16. október 1986
Rafmagnsveitur ríkisins.
VEGAGERÐIN
Útboð —
snjómokstur
Vegagerð rlkisins óskar eftir tilboðum I snjómokstur á
vegum I Árnessýslu, Rangárvallasýslu og Vestur-
Skaftafellssýslu.
Útboðsgögn verða afhent hjá Vegagerð rfkisins á Sel-
fossi, Hvolsvelli og I Vlk I Mýrdal frá og með 20. þ.m.
Skila skal tilboöum á sömu stöðum fyrir kl. 14:00 þann
3. nóvember 1986.
Vegamálastjóri.
grimm. Samtök frjálslyndra og
vinstri manna reyndust Alþýðu-
flokknum þungur ljár i þúfu. Ég tel
þau hafa verið tímaskekkju og þess
vegna hafi verið eðlilegt, að þau
hurfu af sjónarsviðinu.
Við Hannibal vorum nánir sam-
herjar á Alþingi í næstum áratug.
Við vorum harðir andstæðingar í
meira en tvo áratugi. En það vil ég
segja, að þótt ágreiningur hafi verið
mikill milli okkar, hefur aldrei
hvarflað að mér, að Hannibal hafi
ekki gert það, sem hann sjálfur taldi
rétt. Ég hef aldrei reynt hann að
óheilindum eða ódrengskap. Mér
hefur ávallt reynzt hann hreinskipt-
inn. Og áhrifamikill hefur hann
alltaf verið. Þess vegna er mér það
sérstök og óblandin ánægja að hitta
hann hér, á 70-ára afmælisþingi Al-
þýðuflokksins, ekki aðeins sem
gamlan vin, heldur sem samherja.
Mig langar einnig til þess að láta
í ljós ánægju yfir því að sjá hér full-
trúa frá Bandalagi jafnaðarmanna,
sem gengið hafa til samstarfs við
Alþýðuflokkinn. Þeir eru vissulega
velkomnir til sameiginlegrar bar-
áy:u fyrir betra þjóðfélagi á íslandi.
Samstarf flokka og manna
Síðustu orð mín skulu vera þessi.
Það hafa orðið og eru að verða
umtalsverðar breytingar í íslenzk-
um stjórnmálum, baráttuaðferðum
og stefnumörkun. Á næsta þingi
munu eflaust margir nýir menn
taka sæti, svo sem vera ber. Flokka-
skipun okkar og kjördæmaskipun
er þannig háttað, að ekki eru líkur
á, að nokkur einn flokkur nái meiri
hluta. Stjórn ríkisins hlýtur því að
byggjast á samstarfi tveggja eða
fleiri flokka. Þeir, sem takast stjórn
á hendur, hljóta auðvitað að stefna
að því, að sem mest af því, sem um
er samið, komist í framkvæmd.
Reynsla mín af stjórnarstörfum er
sú, að þá beri samstarf flokka og
manna beztan árangur, ef það mót-
ast af heiðarleika og gagnkvæmum
trúnaði. Ég er þeirrar skoðunar, að
skýring þess, hversu Viðreisnar-
stjórnin sat lengi við völd, hafi ekki
aðeins byggzt á stefnu hennar, held-
ur á samstarfi flokkanna og mann-
anna, sem hana mynduðu.
Vinni einn flokkur með öðrum, á
hann ekki aðeins að hugsa um að
koma fram sínum áhugamálum,
hann verður líka að setja sig í spor
samstarfsflokksins og reyna að
skilja sjónarmið hans. Vinni einn
stjórnmálamaður með öðrum,
verður að ríkja traust milli þeirra,
þá mega ekki vera brögð í tafli. Og
milli stjórnar og stjórnarandstöðu
verður að ríkja gagnkvæm virðing.
Engin stjórn má halda, að hún viti
allt betur en andstæðingarnir, og
andstæðingarnir mega ekki telja,
að stjórn hafi alltaf rangt fyrir sér.
Auðvitað fylgja deilur stjórnmál-
um, það leiðir af eðli þeirra. Og í
deilum verður að beita áróðri. En
áróðurinn verður að byggja á stað-
reyndum, ekki blekkingum. Virð-
ing fyrir því, sem er satt og rétt,
verður að móta alla baráttu í stjórn-
málum. Og stjórnmálamenn verða
ekki aðeins að kappkosta að segja
jafnan satt. Þeir verða einnig að
gera rétt, þeir mega aldrei taka eigin
hagsmuni eða sérhagsmuni um-
bjóðenda fram yfir hagsmuni heild-
arinnar, og þeir eiga að vera fyrir-
mynd varðandi ráðdeild og reglu-
semi.
Stjórnmálaflokkar eru innviðir
lýðræðisþjóðfélags. Ef stjórnmála-
fíokkar eru ekki óspillt og þjóðholl
samtök, fær lýðræði ekki staðizt til
frambúðar. Þess vegna hvílir mikil
ábyrgð á stjórnmálaflokkunum og
forystumönnum þeirra. Samskipti
þeirra mega ekki mótast af óvild
eða vantrausti. Þrátt fyrir ágreining
á einn stjórnmálaflokkur jafnan að
geta haft samskipti við einhvern
annan eða einhverja aðra. Enginn
stjórnmálaflokkur á að útiloka sig
frá hugsanlegri aðild að ríkisstjórn,
og engan flokk á að útiloka frá
slíkri aðild. En til þess að slíkt ger-
ist, verða allir llokkar og allir
stjórnmálamenn að gæta hófs, í
skoðunum sínum og málflutningi.
Ef hófsemi og heiðarleiki ásamt
virðingu fyrir sannleika og réttlæti
eru hornsteinar stjórnmálalífs,
verður árangurinn gott þjóðfélag.
Það er ósk mín á þessari stundu,
að þannig verði íslenzkt stjórn-
málalíf á komandi tímum.