Alþýðublaðið - 21.01.1994, Blaðsíða 7

Föstudagur 21. janúar 1994
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 7
Hörður Sigurgestsson
Flutninga-
starfsemi
og EES
Þátttaka íslendinga í evr-
ópska efnahagssvæðinu er
mikilvæg fyrir íslenskt at-
vinnulíf og hlutdeild okkar
í því samkomulagi er án
nokkurs vafa gæfuspor
fyrir þjóðfélagið í heild.
Vart þarf að fjölyrða um
þær hættur, sem eru sam-
fara einangrun frá öðrum
Evrópuþjóðum, hvort sem
er á sviði efnahags-, menn-
ingar- eða stjómmála.
Einhæft atvinnulíf í litlum
löndum, eins og hér á
landi, á mikiu meira undir
frjálsræði í heimsviðskipt-
um, en atvinnulíf stór-
þjóða, sem ekki eru eins
háðar utanríkisverslun og
smáþjóðir. Aðild að EES
er þannig liður í að tryggja
hagsinuni Islendinga í
samskiptum okkar við um-
heiminn.
Bein áhrif
á rekstur
flutningastarfsemi
takmörkuð
Bein áhrif samningsins
um EES á starfsemi fyrir-
tækja hér á landi á borð við
EIMSKIP eru óveruleg.
Siglingar til og frá landinu
hafa verið öllum frjálsar og
sama gildir um innlenda
flutningastarfsemi. Það er
því ekki um það að ræða,
að með gildistöku samn-
ingsins um EES opnist fyr-
ir aukna samkeppni er-
lendis frá eins og í ýmsum
öðrunt þjónustugreinum.
Erlendum aðilum hefur
verið frjálst að stunda
hingað siglingar og á und-
anfömum áratugum hafa
erlend fyrirtæki af og til
annast hluta af flutningum
ntilli Islands og annarra
landa. Dæmi um það eru
siglingar danska skipafé-
lagsins DFDS, sem stund-
aði flutninga milli íslands
og Dannterkur bæði á vör-
um og farþegum um langt
árabil, eða fram til ársins
1968. Færeysk skipafélög
hafa einnig siglt hingað af
og til á undanfömum árum
og gera það raunar enn í
dag.
Áhrif hér
á landi
Hvað varðar ilutninga-
starfsemi hér á landi, þá er
ljóst að útflutningur á sjáv-
arafurðum mun breytast að
einhverju marki. Ný tæki-
færi gefast með lækkun á
tollum vegna tvíhliða
samnings við Evrópu-
bandalagið. Ætla má að út-
flutningur á óunnum fersk-
fiski sent fluttur hefur ver-
ið út ísaður í einangruðum
gámum muni ininnka. Þess
í stað muni útflutningur á
ferskum og söltuðum flök-
um aukast og jafnframt
ýmsum neytendavömm úr
fiski, eins og til dæmis
saltfiski í lofttæmdum
pakkningum. Þannig mun
meira af sjávarafurðum
fara í kæligámum og jafn-
framt verða gæðakröfur
strangari. Á þessu ári og
síðasta ári fjárfesti EIM-
SKIP fyrir um 450 millj-
ónir í 270 nýjum frysti-
gámum af fullkomnustu
gerð, nteðal annars til þess
að mæta þessari þróun.
Þessir gámar eru búnir um-
hverfisvænum kælimiðli
og tölvustýrðum búnaði
sem tryggir að hægt er að
halda hitastigi stöðugu á
bilinu plús 25 til rnínus 25
gráður á celcius.
Einnig má benda á að
vegna niðurfellingar á
magntakmörkunum, eink-
unt á saltfiski, má ætla að
flutningar á sjávarafurðum
verði jafnari en áður var.
Þannig verður ekki lengur
nauðsynlegt fyrir framleið-
endur að keppast við að ná
sem mestu af GATT-kvót-
um, sem ákveðnir voru ár-
lega af bandalaginu og
veittu tollfrjálsan aðgang
að takmörkuðu magni.
Áhrif í
Evrópu
Á alþjóðlegum flutn-
ingamörkuðum fer sam-
keppni nú harðnandi og
fyrirtæki eru að sameinast
og þau eru að verða stærri
og öflugri. Dæini um það
eru kaup AP-Mpller í Dan-
mörku á keppinaut sínum
0K á síðasta ári, en AP-
Mpller á Maersk-line sem
er stærsta gámaskipafélag í
heimi. í Norður-Atlants-
hafinu hafa nú örfá stór al-
þjóðafyrirtæki tekið við
meira en einum tug fyrir-
tækja, sem önnuðust þessa
flutninga fyrir aðeins tíu
árum síðan. Flutningar á
þessari flutningaleið, sem
og öðrurn stærstu flutn-
ingaleiðum heimsins, fara
nú fram með mjög stórum
gámaskipum, sem taka yfir
4000 gámaeiningar. Til
samanburðar má geta þess
að stærsta skip Islendinga,
Brúarfoss, tekur 700
gámaeiningar.
EB hefur samþykkt
reglugerð um aukið frjáls-
ræði í strandsiglingum inn-
an bandalagsins, það er að
skipafélögum sé heimilt að
stunda strandsiglingar í
hvaða EB-landi sem er.
Það er sameiginlegur
skilningur framkvæmda-
stjórnar EB og EFTA- ríkj-
anna, að þetta eigi einnig
við um skipafélög frá
EFTA- ríkjunum. Hins
vegar er ágreiningur innan
ráðheiraráðs EB um þetta
og eru það einkum Grikkir,
Frakkar og Spánverjar sem
em því mótfallnir. Það er
því ekki séð fyrir endann á
því hvort EES veiti ís-
lenskum fyrirtækjum slík
réttindi.
Hins vegar er ljóst að
EES-samningurinn veitir
íslenskum fyrirtækjum rétt
til þess að stunda flutninga
á landi milli aðildarlanda
EB, auk þess sem tvíhliða
samningur Austurríkis og
Islands veitir heimild til
ákveðins fjölda ferða land-
flutningabifreiða um Aust-
uniki.
Framtíðin
Það er afar brýnt að hetja
fijóa þjóðmálaumræðu urn
stöðu íslands í samfélagi
Evrópuþjóða. Við þurfum
að skoða og ræða til hlítar
hvemig hagsmunum okkar
verður best borgið í fram-
tíðinni. Umræðunni unt
Evrópumálefnin er ekki
lokið með aðild okkar að
EES, öðru nær. Hún er
væntanlega rétt að hefjast.
Höfundur er forstjórí Eimskips.
GETRAUNIR ALÞYÐUBLAÐSINS
„SPÁÐ í SPARKIГ
1 Arsenal — Oldham
Arsenal er sennilega líklegra til sigurs í þessum leik. Oldham tapaði fyrir Li-
verpool á heimavelli sínum um síðustu helgi með 0-3. Arsenal keppti á úti-
velli á móti Manchester City og náði ekki að skora eins og hefur gerst ótal
sinnum. Leikurinn fór 0-0. Arsenal er í fjórða sæti með jafnmörg stig og
Newcastle, sem er í þriðja sæti, það er 45 stig. Oldham er enn í fallhættu, enda
í næst síðasta sæti deildarinnar.
X 21 Chelsea — Aston Villa
Aston Villa hefur ekki leikið sérstaklega vel á heimavelli á þessu tímabili.
Hins vegar er árangur þeirra á útivellí ágætur því þeir hafa aðeins tapað tveim-
ur leikjum. Chelsea hefur leikið vel eftir að hafa rifið sig upp úr lélegu gengi
og núna á laugardaginn gerðu þeir til að ntynda jafntefli við Norwich, 1-1 á
útivelli. Þennan sama laugardag tók Aston Villa, West Ham, í kennslustund
og sigraði liðið 3-1.
X Coventry — QPR
Coventry helur ekki leikið ýkja vel undanfarið og sést það á úrslitum síðustu
umferðar. Þar tapaði Coventry á móti Southampton, 0-1. Kannski ná þeir að-
eins að rétta úr kútnum þegar þeir mæta QPR á laugardaginn. Þeir eru að
minnsta kosti ekki eins slæmir á heimavelli eins og á útivelli en þeir hafa að-
eins tapað tveimur leikjum heirna. QPR náði ekki að sigra Newcastle á sunnu-
daginn var og tapaði 1-2.
X Ipswich — Wimbledon
Ipswich gerði markalaust jafntefli við Leeds í síðustu viku og þykir það gott.
Það em ekki mörg Iið sem fara með stig með sér ffá Ellan Road. Svo kepptu
þeir í vikunni í bikanium og komust áfram með því að vinna Swindon 2-1.
Wimbledon getur hefnt í þessum leik fyrir ósigur sinn í fyrri leik liðanna sam
lyktaði 2—0, Ipswich í hag. Wimbledon gerði það gott þegar liðið vann Sheffi-
eld Wednesday með 2-1 og fékk þar með 3 stig fyrir vikið.
1 Liverpool — Manchester City
Liverpool rústaði Oldham með 3-0 á útivelli og skaust í sjötta sætið. Fyrri leik
þessara liða lauk með 1-1 jafntefli. Liverpool, sem er í betra dagsformi, verð-
ur að vinna til að missa ekki áf lestinni. Það verður að gerast eitthvað mikið til
að United vinni ekki deildina en mörg lið hafa augastað á öðru sætinu og Li-
verpool er meðal þeina. City spilaði ágætis leik og gerði 0-0 jafntefli við Ar-
senal.
1 X Manchester United — Everton
United hefur verið að gera mörg jafntefli undanfama heimaleiki og er það lík-
legt í þessari viðureign líka. Leikir á milli þessarra liða eru oft mjög góðir og
jafnir. Fyrri leikur liðanna fór til dæmis 1-0 í ágætis leik fyrir framan svekkta
Tottenham-áhangendur. Everton vann Swindon með 6-2 og er víst að ntörk-
in verða ekki 8 í þcssuni leik.
X Newcastle — Southampton
Southampton vann Coventry unt daginn með 1-0 og vom þau stig mjög vel-
komin í litla stigasafn þeirra. Sigurvíman virðist hafa verið mikil því í vikunni
spiluðu þeir við Port Vale í bikarnum og töpuðu með 1 -0. Það ber að taka það
fram að Port Vale er í annarri deild. Ekki ýkja góður árangur hjá Southamp-
ton. Newcastle hefur hins vegar sett markmiðið á annað sætið í deildinni og er
það raunhæft.
1 X Swindon — Tottenham
Swindon datt út úr bikarkeppninni þegar þeir töpuðu fyrir Ipswich, 1-2. Þeir
geta kannski farið að einbeita sér að dcildinni. Þeir hafa unnið tvo leiki og sá
þriðji niun ekki verða að raunveruleika í þetta skiptið. Tottenham var óhepp-
ið að lapa á móti Manchester Uniled á laugardaginn enda er erfitt að vinna lið
með meistaraheppni.
1 X Birmingham — Sunderland
Bæði liðin em ekkert að blanda sér í toppbíiráttuna í 1. deildinni. Sunderland
er í miðri deildinni og er með 36 stig. Birminghain er hins vegar aðeins með
27 stig og er í 20. sæti. Birmingham er eins og mörg lið með ágætis árangur á
sínum heimavelli en með hrikalega slakan árangur á útivelli. Svipaða sögu er
að segja um Sunderland. Þess vegna er jafntefli líklegt.
X Cristal Palace — Leicester
Toppleikurinn í 1. deildinni. Leicester er í fyrsta sæti með 46 stig. Cristal Pal-
ace er með sama stigaíjölda og Leicester. Það munar aðeins tveimur mörkum
á liðunum. Leicester vann leik sinn sent fór fram um helgina og var andstæð-
ingurinn í þetta sinn Charlton. Leiknum lyktaði 2-1. Cristal var að spila við
Úlfana á útivelli og steinlá. Úlfamir unnu leikinn 2-0. Þetta er týpískur jafnt-
eflisleikur.
1 Luton — Derhy
Luton tapaði fyrri leik liðanna með 2-1 og hefur hér tækilæri að hefna sín. Lu-
ton hefur ekki leikið vel á þessu tímabili og hefur sérstaklega átt crfitt með að
skora. Þeir eru meðal þeirra lægstu í markaskorun. Þeir spiluðu við sterkt lið
Notts County og sigruðu í leiknum sem lyktaði 2—1. Derby sigraði einnig sinn
leik og vom mótherjarnir í leiknunt Portsmouth. Leikurinn fór 1-0.
1 X Wolves — rVIÍIIwnII
Úllamir geta haldið uppteknum hætti með því að sigra Millwall. Þeir sigruðu
Cristal Palace í síðustu viku rneð 2-0 og geta því unnið þetta lið líka. Millwall
er í þriðja sæti í 1. deild og er með jafnmörg stig og tvö efstu liðin, það er 46
stig. Úlfamir em ekkert mjög ofarlega í deildinni. Nánar tiltekið eru*þeir í
Ijórða neðsta sætinu rneð aðeins 25 stig. Svolítil áhætta.
- Ólafur Lúther Einarsson.