Alþýðublaðið - 21.01.1994, Blaðsíða 12

12 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 21. janúar 1994
Hvað þýðir EES-samningurinn sem 23 þingmenn Alþingis lögðust gegn
og vildu með því einangra Island í samvinnu þjóðanna?
Við erum orðin
hluti af öflugasta
markaðssvæði heims
Stórmál komst í höfn snemma á síðasta ári. Alþingi íslend-
inga samþykkti EES-samninginn eftir harðvítugt andóf ým-
issa þingmanna þann 12. janúar. Samningurinn var sam-
þykktur með 33 atkvæðum gegn 23, - en sjö þingmenn kusu
að sitja hjá við atkvæðagreiðsluna. Trúlega munu sagnfræð-
ingar framtíðarinnar undrast málflutning andófsaílanna
þegar frá Iíða stundir, sem og þau stóru orð sem hrukku í
garð utanríkisráðherrans, sem flestum mun nú ljóst, að vann
stórvirki í að ná fram afar hagstæðum samningum fyrir
landsins hönd. Jón Baldvin Hannibalsson er ótvírætt maður-
inn sem landsmenn eiga það að þakka að ísland er innan en
ekki utan Evrópska efnahagssvæðisins. Það er dagljóst að
samningurinn er nú þegar farinn að virka sem vaxtarhvati
fyrir íslenskan útflutning, enda þótt Evrópska efnahagssvæð-
ið sé ekki orðið nema þriggja vikna gamalt. En hver eru efna-
hagsáhrif EES- samningsins að mati utanríkisráðherra, Jóns
Baldvins Hannibalssonar? Ráðherrann svarar þeirri stóru
spurningu með svari, sem er í eftirfarandi tíu liðum:
MIKILVÆGASTA
MARKAÐSSVÆÐH)
1. Samkeppnisstaða íslendinga án EES-aðildar á þessu lang-
mikilvægasta markaðssvæði okkar væri gersamlega óviðunandi.
Löndin á svæðinu taka við þrem íjórðu hlutum vöruútflutnings
okkar. Helstu keppinautar okkar, Noregur, Danmörk og Færeyj-
ar, myndu þá njóta yfirburðastöðu á þessum markaði. Sama máli
gegnir um möguleika okkar til að laða til samstarfs erlent áhættu-
íjármagn við að skapa nýiðnað og stóriðju.
, BANNVH)
RIKISSTYRKJUM
2. Benda má á að samræmdar samkeppnisreglur, kröfur og
gæðastaðlar, þar með talið bann við ríkisstyrkjum og undirboð-
um, eftirlit með framkvæmd milliríkjasamninga og samkomuiag
um lausn deiiumála, er fyrst og fremst hagsmunamál smáríkja
eins og Islands í samskiptum þeirra við stærri og öflugri þjóðir.
SAMRÆMDAR
SAMKEPPNISREGLUR
3. Stór sameiginlegur markaður sem slagar hátt í 400 milljónir
manna, tryggir tollfijáls og hindrunarlaus viðskipti með vörur og
þjónustu . Einnig sameiginlegar reglur um fjármagns- og vinnu-
markað, sem lýtur samræmdum samkeppnisreglum. Þetta mun
ryðja úr vegi ýmsum viðskiptahindrunum, koma í veg fyrir mis-
munun, skapa ný vaxtartækifæri, örva tækniframfarir, vöruþróun
og hagvöxt, draga úr atvinnuleysi og bæta lífskjör.
STÆRSTI
MARKAÐUR HEIMS
4. Samningurinn tryggir öllum EFTA-ríkjunum aðgang að
stærsta og öflugasta markaðssvæði heims á jafnréttisgrundvelli,
án þess að skerða rétt EFTA-ríkjanna til að haga viðskipta- eða
tollastefnu sinni gagnvart ríkjum utan EES að eigin höfði og án
þess að EB næði fram kröfum sínum um einhliða veiðiheimildir
jafngildar tollalækkunum.
MISMUNUN OG
EINOKUN HRUNDIÐ
5. Auk þess að tryggja fslendingum hindrunarlausan aðgang
að hinu öfluga markaðssvæði Evrópubúa tryggir samningurinn
réttindi einstakiinga og fyrirtækja í viðskiptum, en skerðir rétt
stjómvalda til mismununar og einokunar í skjóli pólitísks valds.
Söguleg stund. Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra
Þetta mun veita fákeppnismarkaði innanlands æskilegt aðhald og
stuðla þannig til dæmis að lækkun vaxta og jafnvægi á ljármagns-
markaði.
LOKSINS JAFNFÆTIS
KEPPINAUTUNUM
6. EES-samningurinn tryggir að sjávarútvegur okkar stendur í
fyrsta sinn í sögunni nokkum veginn jafnfætis keppinautunum og
annarri iðnaðarframleiðslu á því markaðssvæði sem tekur til 75%
af sjávarvöruútflutnings fslendinga.
FYRSTUÁHRIF ,
ÞEGAR KOMIN I LJOS
7. Þegar samningurinn um EES verður að fullu kominn tii
framkvæmda mun hann tryggja sjávarútveginum lækkun tolla
sem nemur 96%, miðað við gildandi tollskrár Evrópubandalags-
ins og núverandi útflutningsmagn. Strax um nýliðin áramót komu
lyrstu áhrifin í ljós, en þá féllu niður tollar eða lækkuðu af þeim
sjávarafurðum sem mestu máli skipta, en þrír íjórðu hlutar tolla af
þeim féllu þá niður. Munar þar mest um niðurfellingu tolla af salt-
físki og saltfiskflökum og niðurfellingu 18% toila á ferskum
þorsk-, ýsu-, ufsa- og grálúðuflökum. Hingað til hafa tollar á
þessari vöru verið veruleg hindrun í útflutningi héðan.
FULLUNNAR. OG DÝRARI
NEYTEND AVORUR HEÐAN
8. Þessi ávinningur sjávarútvegsins af EES-samningnum er
við undirritun samningsins utn Evrópska efnahagssvœðið.
aðeins einn hagstæði þátturinn, en að mati forsvarsmanna í sjáv-
arútvegi nemur hann 1-2 milljörðum á ári. Annar og ekki síður
mikiivægur þáttur er fólginn í nýjum tækifærum fyrir íslenskan
matvælaiðnað til að koma fullunnum neytendavörum beint á
markað. EES-samningurinn skapar þannig aukna atvinnu og auk-
ið vinnsluvirði í höndum okkar sjálfra.
MEIRI VERÐMÆTI
UR MINNI AFLA
9. Fiskvinnsla um land alit fær ný og kærkomin tækifæri með
EES-samningnum, ný sóknartækifæri, sem fiskiðnaður okkar
verður að nýta til fulls. Þetta er áríðandi einmitt nú þegar sókn
okkar í helstu nytjastofana fer hraðminnkandi af fiskvemdar-
ástæðum. Okkar svar við því er einmitt að skapa meiri verðmæti
úr minni afla. Þannig getur EES-samningurinn reynst lands-
byggðinni hin mesta lyftistöng, sem hún vissulega þarf á að halda
á tímum aflasamdráttar og versnandi viðskiptakjara.
QPNARA
Þ J OÐFELAG
10. í EES-samningnum em fólgin gagnkvæm réttindi og
skuldbindingar um opnun þjóðfélagsins og aukna samkeppni á
öllum sviðum, í stað einokunar, fákeppni og vemdarstefnu, sem
of iengi hafa bitnað á neytendum og launþegum, í formi hærra
verðs vöm og þjónustu en ella væri.