Vísir - 02.06.1978, Blaðsíða 10

10
Föstudagur 2. iúní 1978 VTSIR
VÍSIR
/ Utgefandi: Reykjaprcnt h/f
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
Olafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrui: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmund
ur Petursson. Umsjón með helgarblaði: Arni Þórarinsson. Blaðamenn: Berglind
Asgeirsdóttir. Edda Andresdóttir, Elias Snæland Jóns'son, Guðjon Arngrimsson,
JOn Einar Guðjonsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrin Pálsdottir, Kjartan Stefáns-
son, Oli Tynes. Sæmundur Guðvinsson, Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L.
Palsson. Ljósmyndir: Björgvin Pálsson. Jens Alexandersson. utlit og hönnun: Jon
Oskar Hafsteinsson, Magnus Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingarog skrifstofur: Siðumúla8.
simar 86611 og 82260
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611
_Ritstjórn: Siöumúla 14 simi 86611 7 linur
HUGMYNDAFRÆÐI-
UGT UPPGJÖR
Úrslit kosninganna síöastliðinn sunnudag hafa
óneitanlega valdiö talsverðu umróti í stjórnmálalífinu.
Vinstri meirihluti er tekinn við i Reykjavik og menn
velta vöngum yfir styrkleikahlutföllum flokkanna með
tilliti til hugsanlegrar stjórnarmyndunar að loknum
þingkosningum.
Þvi er ekki að neita að kosningarnar mörkuðu straum-
hvörf i pólitisku valdatafli. Eðlilegt er að menn velti
vöngum yfir þessari nýju taflstöðu með tilliti til stöðu
flokkanna og þeirra einstaklinga sem í forystu eru. En
hitt er ekki síður mikilvægt að íhuga hvort kosningarnar
marka i raun og veru jafn.skörp skil í hugmyndafræði-
legum efnum.
óhætt er að fullyrða að kosningarnar hafi snúist um
afmarkaðri málefni en svo að unnt sé að fullyrða að
kjörseðlarnir séu ótvírætt merki um afgerandi fráhvarf
fólks frá frjálshyggju og til sósíalískrar hugsunar.
En af því að kosningaúrslitin gefa tilefni til aðætla að í
framkvæmd stjórnarstefnu geti orðið breyting á í þess-
um efnum bæði i borgarmálum og landsmálum væri
æskilegt að kalla fram meiri umræður um hugmynda-
fræðilegan ágreining stjórnmálaflokkanna. Prófessor
ólafur Björnsson gaf í síðustu viku út bók sem ugglaust
getur orðið markvert f ramlag til málefnalegrar umræðu
af því tagi.
I bók sinni f jallar prófessor ólafur um frjálshyggju og
alræðishyggju og leitast við að svara ýmsum áleitnum *
hugmyndafræðilegum spurningum. I framhaldi af
kosningaúrslitunum er t.d. eðlilegt að menn velti þvi
fyrir sér hvort hætta sé á að alræðishyggjan verði frjáls-
hyggjunni yfirsterkari i stjórnarframkvæmdum.
Prófessor ólafur Björnsson tekur þetta álitaefni til
meðferðar út frá almennum sjónarmiðum. Hann heldur
því fram að því er varðar hættuna innan frá# að hún sé
umfram allt fólgin í því að þeir sem ekki geti hugsað sér
að búa við annað þjóðskipulag en það/ er byggir á hug-
sjónum frjálshyggju geri sér ekki nægilega grein fyrir
þeim skilyrðum sem fullnægja þarf til þess að það þjóð-
skipulag fái staðist. I þessu sambandi segir hann að
mikilvægt sé að gera sér Ijóst að þótt frjálshyggjan feli
bæði i sér lýðræði og frelsi þá sé frelsið öllu mikilvæg-
ara.
Kjarni málsins er sá að persónufrelsið stendur í
órjúfanlegum tengslum við dreifingu valdsins. ólafur
Björnsson tekur meira að segja svo sterkt til orða að
dreifing hagvaldsins sé grundvallarforsenda persónu-
frelsis. Þaðer einfaldlega ekki nóg að aðhyllast hugsjón-
ir mannréttinda og persónufrelsis, menn verða líka að
vilja fara þær leiðir sem gera kleift að viðhalda því þjóð-
skipulagi.
Hættan sem steðjar að frjálsum þjóðfélögum er með
öðrum orðum sú, að til valda komist menn sem í raun og
veru eru fylgjandi persónufrelsi en samþykkja ekki einu
leiðina sem fara verður, ef það markmið á að nást.
Mannlegur sósíalismi er aðeins til sem fræðikenning eft-
ir innrásina i Tékkóslóvakiu en þekkist hvergi í raun-
veruleikanum.
Ólafur Björnsson bendir réttilega á þá óumflýjanlegu
staðreynd, þar sem ríkisvaldið á að ákveða öll þau mark-
mið sem að er keppt í efnahagsmálum og öðrum efnum,
þá verður það lika að hafa vald til að knýja borgarana til
samþykkis við þau markmið og fylgja þeim eftir. En
valdið sem til þess þarf er umfram allt umráð yfir at-
vinnutækjum, f jölmiðlum og fræðslustofnunum.
Nú er búið að kveða upp dóm yfir ríkisstjórninni. Það
uppgjör eru úr sögunni. Hugmyndafræðilega uppgjörið
býður þingkosninganna.
Askriftargjald er kr. 2000 á
mánuði innanlands.
Verð i lausasölu
kr. 100 eintakið.
Prentun
Blaöaprent h/t.
BÍLAKAUPOG
GENGISFUUNG
Hér á landi, þar sem
gengisfellingar eru hvers-
dagslegur viðburður, reyn-
ir oft á fyrir dómsstólum
ýmis vandamál, sem upp
koma í því sambandi.
Hér á eftir verður þó reifaður
nokkuð óvenjulegur úrskurður,
þar sem maður fór fram á að fá
yfirráð bils með innsetningargerð
fógeta, en málsaðila greindi á
hvort kaup hefðu tekist fyrir
gengisfellingu.
tJrskurö þennan kvað upp
borsteinn Thorarensen borgar-
fógeti.
Kaupin afráðin i gegnum
síma?
Málsatvik voru þau, aö J.
hringdi til fyrirtækisins E. þann
15. des. 1972 um hádegið og spurði
H. sölumann fyrirtækisins hvort
fyrirliggjandi væru jeppabifreiö-
ar af geröinni W., en hinn sama
morgun hafði auglýsing um bif-
reiðar þessar birzt i Morgunblað-
inu ásamt verði þeirra. H. svar-
aði þessu jákvætt og að verðið
væri hagstætt, þar sem keyptar
heföu verið i einu lagi 25 bifreiöar
allar eins, og eins litar, og væru
nú 5 eftir. Verðið væri kr. 676.000
en kr. 692.000 með öryggisbeltum,
ryðvörn og hlifðarplötu undir
bensingeymi. Gerðarbeiðandi
kveöst nú hafa boðið fram
ákveðna greiðsluskilmála þ.á.m.
300.000,- kr. strax. H. hefði sagt,
aö hann þyrfti aö spyrja yfirmenn
sina og varð það að samkomulagi
að J. hringdi siðdegis sama dag.
J. hringdi svo aftur milli kl. 15.30
og 16.00 og kvað hann H. sölu-
mann þá hafa sagt sér að tilboð
hans hefði verið samþykkt, með
Svala Thorlacius hdl.
skrifar um mál er reis
vegna kröfu manns um
að fá innsetningu i
bílkaup á sama verði
og upp hafði verið gef-
jð fyrir gengisfellingu.^
vissum breytingum. Geröarbeið-
andi J. sagðist hafa samþykkt,
þetta gagntilboð og kvaðst lita
svo á, að kaupin hafi tekizt á þvi
augnabliki og væru réttarkröfur
hans i samræmi við þaö. Telji
hann það einnig hafa verið skiln-
ing H., þar sem hann hafi sagt
sér að koma strax og velja sér
eina af þeim þrem bifreiðum sem
væru til staðar á verkstæðinu J.
fór þangað ásamt kunningja
sinum HV., og kom þá i ljós, að
ein þessara þriggja bifreiða var
gölluð og kom ekki til greina,
þannig að um tvær bifreiðir var
að ræða. önnur hafi verið komin á
bifreiðalyftu og ekki tök á að
skoða hana, og hafi J. þvi beðið H.
að velja fyrir sig þá er hann teldi
betri. H. hafi færst undan þvi og
lagt til að verkstæðismaður sá, er
yfirfæri bifreiðarnar gerði það.
En fremur sagði J. að H. hefði
sagt sér að bifreiðin yrði væntan-
lega tilbúin 20. des. ef ekki stæði á
ryðvörn.
Neitaði að taka við greiðslu
eftir gengisfellingu
Þá hélt J. þvi fram að H. hefði
sagt sér að hann skyldi koma
árdegis mánudaginn 18. des. með
fyrstu greiðsluna. Það hefði hann
gert, en þá hafi H. neitað aö taka
við henni, enda verð bifreiðarinn-
ar hækkað siðan þeir töluðu sam-
an siðast, og raunar hafi orðið ný
skráning gengis um helgina 17.
desember.
Gerðarbeiðandi J. skrifaði fyr-
irtækinu E þvi næst ábyrgðar- og
hraðbréf, þar sem hann krefst
þess að staðið verði við kaupin, og
svaraði gerðarþoli einnig með
ábyrgðar- og hraöbréfi, þar sem
þvi er mótmælt að kaup hafi veriö
komin á, verð bifreiöarinnar hafi
verið áætlaö, endanlegt verö ekki
legiö fyrir, enda hafi bifreiðin
ekki náð tollafgreiðslu.
Krafa um innsetningar-
gerð í kaupin
J. krafðist þess nú aö veröa
meö fógetagerö settur inn i
umráð jeppabifreiðar af W. gerð
smiðaár 1973, gegn greiöslu af
sinni hálfu á kr. 300.000,- i pening-
um og afhendingu á 10 vixlum
fyrir afgangi kaupverðs, stimpil-
gjaldi og forvöxtum á vixlunum,
auk málskostnaðar. Gerðarþoli
HIÐ NÝJA
TUNGUIHÁL
STJÓRN-
MÁLANNA
Nú ber allt upp á sama daginn i
islenzku þjóðlifi. Miklir kosninga-
sigrar og ósigrar eru að baki og
óvissa framundan. Hjá þeim sem
töpuðu er þegar farið að ræða um
margskonar endurnýjun innan
flokkanna, þótt þannig sé um
hnútana búið, að þingkosningar
verður að heyja án nokkurra
breytinga, enda allt ákveðið og
fastmælum bundið i þeim efnum.
Jafnframt þessum sviptingum
heldur verkalýðsforustan i land-
inu áfram jafnt og þétt að sauma
að viðsemjendum sinum með út-
flutningsbanni og væntanlegu
banni við yfirvinnu, og voru þó
bráðabirgðalög sett til að friða
þennan arm samfélagsins.
Lýðskrumsnótan
Kjörfylgi er nú orðið mikið
breytilegra en áður var, þannig
að losnað hefur um flokksbönd
með skjótari hætti en nokkurn gat
órað fyrir. Það hefur oft áður
blásið gegn stjórnarflokkum, t.d.,
en það hefur litlu breytt um kjör-
fylgi þeirra. Nú er eins og orðið
hafi kynslóðaskipti, og yngra fólk
neyti atkvæðisréttar sins af
meira frjálsræði og með meiri
sveiflu en áður þótti við hæfi.
Þetta er svo sem gott og blessað.
Hitt er vafamál að flokkar séu viö
þvi búnir að breyta til um starfs-
hætti, þannig að á öllum tfmum
liggi þeir með eyrað við dyr kjós-
andans til að hlusta eftir þvi
hvernig lýðskrumsnótan skuli
slegin.
Einar Olgeirsson og úti-
skúr viö Bröttugötu
Sérkennilegustu mál, sem áður
fyrr þótti ekki við hæfi alvöru-
stjónmálamanna að ræða, eru
orðin sterk á atkvæðasviðinu. Má
þar til taka húsavernd, sem bein-
ist m.a. að þvi að láta hvert kofa-
hróf standa þar sem það var sett
niður i árdaga. Og þótt það sé að
hruni komið eða brunnið að hálfu,
skal það samt standa, af þvi kjós-
andinn hefur alls ekki samþykkt,
að menn eða máttarvöld megi við
þvi hrófla. Mér er sem ég hefði
séð stjórnmálamann á borð við
Einar Olgeirsson halda þrumandi
þingræðu um gamlan bárujárns-
kumbalda við Bröttugötu. Við
getum gert okkur i hugarlund
hvernig Hermann Jónasson hefði
farið aö þvi að flytja orðvanda og
hnitmiðaða ræöu um þakskegg i
Þingholtunum, sem bæri að
endurnýja vegna sögulegs gildis.
Nú skal þvi ekki mótmælt að
gömul hús og ytra byrði húsa frá
fyrri tið getur veriö merkilegt. Og
segja má að gamli miðbærinn
hefði um langa hrið getað hýst
mikið og fjölskrúðugt mannlif,
m.a. hluta þess, sem nú er komiö
upp undir Rjúpnahæð. Þetta eru
fyrst og fremst skipulagsatriöi og
lánamál, en þau hafa nú verið
löguð góðu heilli hvað gömul hús
snertir, þótt hvergi sé nærri nóg
að gert i þeim efnum. Engu að
siður skyldi hafa i huga, að mikið
af gömlum húsum er það illa
komið aö réttara væri aö byggja
nýtt i gamla stilnum, og þá úr
samskonar efnivið, ef það þykir
henta, en endurbyggja þaö. Og
fyrst að gluggastrompar bygg-
ingarstils eftirstriðsáranna eru
fyrir bi, eins og sést á tillögum
um byggð i kringum Alþingis-
húsið, er ekki fráleitt að hugsa sér
að hefja aftur aö byggja báru-
járnsklædd timburhús út um alla
borg til að ungt fólk með hugsjón-
ir geti fengið friö i sálinni.
Ekki einungis
gömul hús
Hið nýja tungumál stjórnmál-
anna snýr auðvitaö ekki einungis
að gömlum húsum. Umhverfis-
vernd er þung á metunúm, og
verður þaö á stjórnmálasviðinu
næstu áratugi. Gott er að taka
daginn snemma hvað þetta snert-
ir hér á landi, enda er umhverfis-
vernd i fullum gangi hér, þótt
eitthvað skorti á verkefnin, þar
sem við erum ekki orðin, og verö-