Morgunblaðið - 27.02.2001, Blaðsíða 42

UMRÆÐAN
42 ÞRIÐJUDAGUR 27. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í DAG og á morg-
un velja stúdentar
sér fulltrúa í Stúd-
entaráð og á háskóla-
fund. Röskva hefur á
undanförnum vikum
lagt sig fram við að
kynna stúdentum þá
ítarlegu stefnuskrá
sem hún setur fram.
Þar er að finna stór-
tækar og framsækn-
ar hugmyndir um
betri háskóla og
bættan hag stúdenta.
Kosningarnar snúast
óhjákvæmilega um
fjáröflun háskólans,
enda er bág fjárhags-
staða höfuðvandamál hans. Fjár-
veitingar til skólans verður að
auka, það er grundvallarforsenda
annarra framfara. Röskva hefur
mótað skýra leið til þess, hún ætlar
að ráðast í ítarlega útfært þjóðará-
tak sem kemur til með að styrkja
háskólann á öllum sviðum. Það er
kosið um þjóðarátak í þágu Há-
skóla Íslands.
Aukið fjármagn úr atvinnulífi
Háskólinn er 90 ára í ár. Afmæl-
ishöldin veita kjörið tækifæri til
þess að benda á mikilvægi skólans
og virkja hina ólíku aðila þjóð-
félagsins til að efla hann og styrkja
á afmælisári. Hlutverki hvers og
eins í átakinu er vandlega lýst í
stefnuskrá Röskvu. Við ætlum m.a.
að taka upp samstarf við Samtök
atvinnulífsins og fleiri aðila um út-
tekt á því hvernig háskólamenntun
skilar sér til atvinnulífsins og leita
markvisst eftir afmælisgjöfum frá
fyrirtækjum til skólans.
Byggingarfé frá ríki
Sveitarfélögin á höfuðborgar-
svæðinu verða virkjuð til uppbygg-
ingar Stúdentagarða og sveitar-
félögin á landsbyggðinni til eflingar
rannsókna, t.d. með fjölgun fræða-
setra HÍ vítt og breitt um landið.
Markvisst verður barist fyrir því að
ríkið geri vel við háskólann á af-
mælisárinu með aukafjárveitingu
til byggingaframkvæmda. Almenn-
ingur verður fenginn til stuðnings
átakinu og háskólinn launar átakið
með fræðilegri og menningarlegri
dagskrá fyrir almenning.
Aldrei skólagjöld
Í fjárhagsvandræðum háskólans
og erfiðri samkeppnisstöðu fá hug-
myndir um skólagjöld við háskól-
ann byr undir báða vængi. Röskva
stendur gegn hverskonar skóla-
gjöldum við Háskóla Íslands, enda
berst hún fyrir jafnrétti til náms.
Helsta baráttumál Stúdentaráðs á
næstu árum verður að tryggja að
skólinn standi áfram öllum opinn.
Þjóðarátakið mun gegna veiga-
miklu hlutverki í að bæta stöðu
skólans og stuðla þannig að skóla-
gjaldalausum háskóla fyrir alla.
Hugsum stórt
Stúdentar hafa á undanförnum
árum sýnt hvers þeir eru megn-
ugir. Í tengslum við opnun Þjóð-
arbókhlöðunnar var ráðist í átak til
að safna þangað bókum. Átakið
skilaði tugum milljóna. Fyrir
tveimur árum réðst Stúdentaráð í
átak til að fjölga tölvum í háskól-
anum. Átakið skilaði rúmum 50
milljónum. Með samhentu þjóðará-
taki getum við lyft grettistaki og
eflt Háskóla Íslands verulega. Lát-
um ekki afmælisárið líða án þess að
nýta það sóknarfæri sem það veitir
til að bæta stöðu skólans. Bætum
kennslu, bætum aðstöðu, eflum
rannsóknir.
Þú hefur áhrif
Röskva hvetur stúdenta til að
kynna sér vel málefni beggja fylk-
inga, taka afstöðu út frá þeim og
nýta atkvæðisrétt sinn. Helsta
hagsmunamál stúdenta er að auka
fjárveitingar til háskólans, jafnt frá
ríki, sveitarfélögum og atvinnulífi.
Röskva hefur mótað skýran val-
kost, valkost sem skilar árangri.
Við hvetjum stúdenta til að kynna
sér þjóðarátakið vel og mikilvægi
þess fyrir skólann. Það lýtur að því
að tryggja fjárhagsstöðu skólans,
bæta samkeppnisstöðu, koma í veg
fyrir skólagjöld og tryggja þannig
jafnrétti til náms. Hugsum stórt.
Stúdentar hafa áhrif. Þú hefur
áhrif.
Röskva vill þjóð-
arátak – þú get-
ur haft áhrif
Þorvarður Tjörvi
Ólafsson
Kolbrún skipar fyrsta sæti á lista
Röskvu til Stúdentaráðs og Tjörvi
fyrsta sæti á lista Röskvu til háskóla-
fundar.
Stúdentar
Stúdentaráðs- og há-
skólafundarkosning-
arnar snúast um fjár-
öflun Háskóla Íslands,
segja Kolbrún
Benediktsdóttir og
Þorvarður Tjörvi
Ólafsson. Það er kosið
um þjóðarátak í þágu
skólans.
Kolbrún
Benediktsdóttir
ÞESSUM pistli er
ætlað að hvetja stjórn-
málamenn til að vinna
vandlega úr þeim drög-
um að frumvarpi til raf-
orkulaga sem nú eru
loks tilbúin. Ekki hefur
skort umræður og deil-
ur um virkjanir, um-
hverfisáhrif þeirra og
stóriðju. En skipulag
þessa mikilvæga at-
vinnuvegar hefur lengi
verið hornreka hjá
stjórnvöldum. Þjóð-
hagsstofnun sýnir fjár-
munaeign orkubúskap-
ar í yfirliti 1999 með
tæplega 17% hlutdeild,
þar sem sjávarútvegur er 14% og
landbúnaður tæp 9% svo að dæmi
séu nefnd. Með vaxandi stóriðju
eykst hlutdeildin enn. Ísland er trú-
lega orðið mesta raforkuríki heims
miðað við íbúafjölda.
Stjórnmálamenn og sjálft Alþingi
hafa varið miklum tíma í skipulag
annarra atvinnuvega, svo sem sjáv-
arútvegs (kvótakerfi o.fl.) og land-
búnaðar. Þarna er himinn og haf á
milli. Aðrar þjóðir hafa endurskipu-
lagt raforkubúskap sinn frá grunni.
Í lok greinar um raforkumál til-
tekinna landshluta fyrir nokkru lof-
aði ég að beina athyglinni næst að
framtíðinni fyrir landið í heild, m.a. í
ljósi reynslunnar í ríkjum Evrópu.
Því ber að fagna að frumvarp til
nýrra raforkulaga virðist loks í sjón-
máli. Stjórnvöld hafa unnið að laga-
smíð þessari innan eigin veggja.
Fulltrúar raforkufyrirtækjanna hafa
ekki verið hafðir með við sjálfa vinn-
una. Kynning frumvarpsdraganna
hefur einnig verið sérkennilega lok-
uð. Ef marka má fréttir gera raf-
orkufyrirtæki landsins verulegar at-
hugasemdir við þessi drög. Það
veldur áhyggjum að þeim sé nú varp-
að til alþingismanna í slíkum bún-
ingi. Með því er þeim lögð á herðar
mun meiri vinna en ella.
Til fróðleiks birti ég hér tvær
myndir: Sú fyrri sýnir Evrópuríkin
og mismunandi aðild þeirra að hinum
ýmsu samtökum. Sú síðari er byggð
á EURELECTRIC-töflum, sem
sýndu hve langt hin ýmsu ESB-ríki
væru komin í innleiðingu tilskipunar
ESB um innri raforku-
markað, og þar með
„opnun markaðarins“.
Okkur tókst að fá EES/
EFTA-ríkjunum þrem,
Noregi, Íslandi og
Sviss, bætt við svo að
töflurnar tækju til allra
ríkja, sem hlut eiga að
máli. Þetta er gert með
súluriti þar sem einfalt
var að bæta við súlum
fyrir Noreg, en erfið-
ara fyrir Sviss og Ís-
land, þar sem lagastoð
skortir. Ljósgrænu súl-
unum fyrir þau tvö ríki
er því sleppt. *Væru
þær sýndar, með fyrir-
vara um fyrirhugaða stoð í nýjum
raforkulögum, mundu þær geta sýnt
tæp 40% fyrir Sviss (2003) og 100%
fyrir Ísland (2004). Hér á landi skilst
mér að frumvarpsdrögin geri ráð
fyrir opnun markaðarins 2003 fyrir
stærri notendur en 1. júlí 2004 fyrir
alla (100%).
Það sem súlumyndin sýnir okkur
einnig er að Evrópuríkin hafa að
meðaltali hrint samkeppni af stað
mun hraðar en tilskipun ESB gerir
kröfu til (línurnar 63% og 76% áætl-
að). Enda mun ný tilskipun koma
fram nú þegar í mars 2001.
Hvarvetna í öðrum löndum er unn-
ið að því að koma á samkeppni. Raf-
orkufyrirtæki eru sameinuð til að
auka hagkvæmni og arðsemi, lækka
verð og bæta þjónustu. Þar sem
stjórnvöld ákveða að styrkja veitur,
sem sinna strjálbýli, á að gera það
með sýnilegum hætti, ekki feluleik í
verðskrá. Í Evrópu dregur ríkisvald-
ið sig í vaxandi mæli út úr rekstri raf-
orkufyrirtækja, en þau færast á
hendur sveitarfélaga og einkaaðila.
Meðal annars með hliðsjón af ger-
breyttum samgöngum og breyttri
kjördæmaskipan kynni að vera rétt
að stofna 5–6 öflugar dreifiveitur úr
þeim 11–12 mjög svo misstóru veit-
um sem fyrir eru hér á landi. Þær
gætu einnig rekið minni og meðal-
stórar virkjanir. Öflug samkeppni
gæti orðið milli þessara veitna.
Vandinn verður mestur við að
koma á virkri samkeppni í raforku-
framleiðslu á sæmilega skömmum
tíma. En skyldi það ekki vera hægt
ef sterkur vilji er fyrir hendi?
Nauðsynlegt
að góð sátt
verði um ný
raforkulög
Aðalsteinn
Guðjohnsen
Raforkulög
Vandinn verður mestur
við að koma á virkri
samkeppni í raforku-
framleiðslu á sæmilega
skömmum tíma, segir
Aðalsteinn Guðjohnsen.
En skyldi það ekki vera
hægt ef sterkur vilji er
fyrir hendi?
Höfundur er orkuráðgjafi borg-
arstjóra, áður rafmagnsstjóri í
Reykjavík og formaður samtaka
raforkufyrirtækja.
LÍFSHORFUR þeirra sem veikj-
ast af krabbameini hafa batnað mik-
ið á undanförnum áratugum og er
það mikið fagnaðarefni. Nú eru um
7.000 manns á lífi sem greinst hafa
með krabbamein og er stór hluti
þeirra á vinnumarkaði. Staða og
möguleikar þessa fólks eru því í vax-
andi mæli viðfangsefni í starfs-
mannastjórnun á vinnu-
stöðum.
Það er hagur einstak-
lingsins jafnt sem þjóð-
félagsins í heild að menn
geti unnið fyrir sér eins
og kostur er, en kann-
anir leiða í ljós að þeir
sem hafa fengið krabba-
mein hafa áhyggjur af
skertri starfsorku. Að
sama skapi er það hagur
vinnustaða að geta áfram
notið starfskrafta fólks
sem veikst hefur af
krabbameini. Viðfangs-
efni vinnustaðanna og
vinnufélaganna er eink-
um í því fólgið að sýna
starfsfólki sem veikst hefur þann
sveigjanleika sem aðstæður þess
krefjast hvað varðar eðli verkefna,
vinnuframlag og viðveru. Þarna
standa ólíkir vinnustaðir vissulega
misjafnlega að vígi, en við getum
mikið lært til að taka vel og skipu-
lega á móti starfsfólki sem snýr aft-
ur til starfa, rétt eins og við höfum
þurft að gera varðandi ýmislegt
annað sem valdið getur röskun á at-
vinnuþátttöku fólks. Því ber sér-
staklega að fagna
þeirri vakningu sem
Krabbameinsfélagið
stendur nú fyrir um
þetta efni.
Þáttur vinnustað-
arins er þó einungis
hluti þess mikla
stuðnings sem ein-
staklingur þarf á að
halda greinist hann
með krabbamein.
Sjúkdómnum fylgir
gríðarlegt álag á þá
sem veikjast og að-
standendur þeirra.
Auk meðferðar og
endurhæfingar
þurfa þeir á miklum
stuðningi og traustri ráðgjöf að
halda. Krabbameinsfélag Íslands
hefur unnið brautryðjandastarf á
því sviði, jafnt sem á sviðum for-
varna, leitar, fræðslu og rannsókna.
Félagið á sinn þátt í þeim árangri
sem náðst hefur í að auka lífslíkur
krabbameinssjúklinga og gera þeim
kleift að snúa aftur til starfa að með-
ferð lokinni.
Í tilefni af 50 ára afmæli Krabba-
meinsfélagsins mun félagið efna til
landssöfnunar laugardaginn 3. mars
næstkomandi. Markmið söfnunar-
innar er að treysta núverandi starf-
semi Krabbameinsfélagsins, efla
forvarnir og auka þjónustu við
krabbameinssjúklinga, ekki síst með
því að hjálpa þeim að komast út í líf-
ið á nýjan leik. Vonandi sjá flestir
sér fært að leggja sitt af mörkum til
landssöfnunarinnar því öflug starf-
semi Krabbameinsfélagsins er allra
hagur, krabbameinssjúklinga, að-
standenda þeirra, vinnustaða og
þjóðfélagsins í heild.
Styðjum Krabbameinsfélagið
Ari
Edwald
Landssöfnun
Sveigjanleiki við
krabbameinssjúka, seg-
ir Ari Edwald, er í vax-
andi mæli viðfangsefni í
starfsmannastjórnun.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Samtaka atvinnulífsins.
Mörkinni 3, sími 588 0640G
læ
si
le
ga
r
gj
af
av
ör
ur
Mjólkurglös
kr. 1.050
Opið mán.-fös. frá kl. 12-18.
Lau. frá kl. 11-14.