Morgunblaðið - 24.04.2001, Blaðsíða 41

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. APRÍL 2001 41
Apotheker
SCHELLER
N A T U R K O S M E T I K
LOK samræmdu
prófanna ættu að vera
tilhlökkunarefni og eru
það fyrir marga. Einn
skuggi hefur þó hvílt yf-
ir þessum degi í allmörg
ár. Þessi skuggi er sá að
nokkur hópur unglinga
þekkir enn ekki
skemmtilegri leið til að
fagna áfanganum en þá
að neyta áfengis eða
annarra vímuefna.
Fyrir suma þeirra
eru þetta fyrstu kynnin
af vímuefnum. Enginn
getur verið viss um
hvert þau fyrstu kynni
leiða hann eða hana.
Það hefur margsinnis verið sýnt
fram á að ákveðinn fjöldi fólks getur
ekki stýrt neyslu sinni, sama hversu
góðir og gegnir viðkomandi einstak-
lingar eru að öðru leyti. Það er vissu-
lega harðneskjulegt en engu að síður
rétt að „smáfyllirí“ eftir samræmdu
prófin getur orðið til þess að ungling-
ur missi tökin á lífinu. Það er auðvit-
að alvarlegt mál fyrir alla að missa
tökin, en þó alvarlegast fyrir allra
yngstu aldurshópana. Þeir sem lenda
í því eiga á hættu að missa af árunum
sem alla jafna eru notuð til að búa sig
undir framtíðina, finna sér farveg í
tilverunni, njóta lífsins með jafnöldr-
unum, læra bæði í skóla og utan hans
og mótast sem einstaklingar. Sé
þessum árum sóað í rugl tekur mörg
ár að vinna upp það sem tapast hefur.
Hvað er til ráða?
Gripið hefur verið til margra ráða
til að vinna gegn þessari þróun, til að
mynda að fara með unglinga í óvissu-
ferðir á vegum foreldrafélaga og
bjóða upp á ýmsa góða valkosti.
Þessar leiðir gagnast mörgum en
ýmsar ástæður geta
verið fyrir því að þær
henta ekki öllum. Það
eru hvorki allir ung-
lingar né allar fjöl-
skyldur steyptar í
sama mót. Spurningin
er hvort eitthvað sé til
sem gagnast flestum
eða öllum? Ef til vill er
það ekki nema eitt og
aðeins eitt: Að kunna
að segja nei við hvers
kyns áfengis- og vímu-
efnaneyslu unglinga;
að sætta sig ekki undir
nokkrum kringum-
stæðum við hana. Fyrir
marga unglinga er nóg
að fá skýr skilaboð um að foreldrar
þeirra vilji ekki að þeir neyti áfengis.
Þá hætta þeir við og fækkar í hópn-
um sem áhættu tekur. Þeir sem engu
að síður ætla að óhlýðnast þurfa líka
að fá þau skýru skilaboð að það verði
í óþökk foreldranna – eftir nokkurt
þóf munu ef til vill sumir þeirra gef-
ast upp. Einhverjir munu þrátt fyrir
það reyna að brjóta bannið og einnig
þeir þurfa að skilja að þeir hafa eng-
an sigur unnið ef til þess kemur,
þvert á móti, að þeir hafa gert mis-
tök. Neysla áfengis og annarra vímu-
efna er ekkert frekar viðunandi eftir
að bannið er brotið. Það er ekki til
umræðu að gefast upp.
Þýðir eitthvað að
streitast á móti?
Það viðhorf heyrist stundum að
ekkert þýði að streitast á móti ef
unglingar ætli sér að drekka áfengi.
Flestir þekkja þó án efa dæmi um að
ákveðin neitun foreldra hefur dugað
til að stöðva unglinga í því að fara að
drekka. Kannski kostar það fýluköst
en þau hljóta að vera skárri kostur
en að sætta sig við drykkju barna
sinna. Fýluköstin eru áreiðanlega
færri þegar upp er staðið en fólk
heldur. Ef foreldrar ræða um það sín
á milli að harðneita að sætta sig við
áfengisneyslu unglinga er auðveld-
ara að standast þrýstinginn. For-
eldrafélög eru ágætur vettvangur
slíks samráðs og einnig er rétt að
benda foreldrum á að þeir geta hve-
nær sem er haft samband við For-
eldrahúsið við Vonarstræti 4B eða
hringt þangað í síma: 5116160. Þang-
að er hægt að hringja hvort sem í
óefni er komið eða ekki og fólkið sem
þar starfar gerþekkir öll þau rök sem
unglingar sem ætla sér að drekka
nota. Það þekkir líka svörin sem
hægt er að nota á móti. Ef þörf er á
aðstoð á kvöldin, nóttunni eða um
helgar er Foreldrasími Vímulausrar
æsku opinn allan sólarhringinn en
hann er 5811799. Það á enginn að
þurfa að vera einn og óstuddur í
þeirri glímu sem það getur verið að
vera foreldri unglings. Sérstaklega
ekki ef í hlut á unglingur sem heldur
að hann viti hvað hann vill – og vill
eitthvað sem er vont fyrir hann.
Samræmd próf
– samræmt nei
Anna Ólafsdóttir
Björnsson
Vímuefni
„Smáfyllirí“ eftir sam-
ræmdu prófin getur
orðið til þess, segir
Anna Ólafsdóttir
Björnsson, að unglingur
missi tökin á lífinu.
Höfundur er formaður
Vímulausrar æsku.
ÉG HEF heyrt um
fólk sem hefur tekið að
sér að styrkja eða ætt-
leiða; barn/börn sem
eru í neyð og alltaf ver-
ið sjálf á leiðinni að
gera það sama en ein-
hvern veginn aldrei
komið því í verk eins
og svo mörgu öðru. Svo
var það eitt kvöldið að
fjarstýring sjónvarps-
ins rambar á Ómega og
þetta kvöld var einmitt
í gangi fjársöfnun, átak
á vegum ABC-hjálpar-
starfs, og verð ég að
segja að ég varð heilluð
af því sem ég sá þar. Í þetta sinn
stóð yfir átakið „Börn hjálpa Börn-
um“ og er það í þriðja sinn sem
börn á Íslandi hjálpa börnum í neyð
og með frábærum árangri en þau
hafa safnað milli 2-3 milljóna kr. í
hvert sinn.
Á Ómega þetta kvöld var sýnt
myndband af íslensku barnaþorpi á
Indlandi sem börnin voru að safna
fyrir. ABC er samkirkjulegt hjálp-
arstarf og hefur byggt upp þetta
barnaþorp frá grunni með fjáröflun
og íslenskum stuðningsforeldrum
barnanna en uppbygging þess hófst
fyrir um 8 árum. Það snart mig
verulega að sjá hvað þarna hefur
verið unnið mikið og óeigingjarnt
starf, bæði af indverskum og ís-
lenskum aðilum, en ABC-hjálpar-
starfið er allt unnið í sjálfboðavinnu.
Á heimili „Litlu ljósanna“, en það er
nafnið á heimilinu, eru um 1500
börn á ýmsum aldri í dag og er
virkilega ánægjulegt að sjá hversu
góður aðbúnaðurinn er og allt
snyrtilegt og hvað þessum munað-
arlausu og annars heimilislausu
börnum virðist líða vel. Þau eru um-
vafin kærleika, fá kristilegt uppeldi,
eru vel öguð og þakklát. Þarna fer
engin fjárupphæð í milliliði heldur
beint til að fæða,
klæða, mennta og í að
veita þessum börnum
umönnun. Við vitum
að ástandið á götu-
börnum á Indlandi er
mjög dapurlegt, mörg
þurfa að draga fram
lífið með betli, þræla-
vinnu og smáglæpum
og er því stórkoslegt
að geta tekið að sér
munaðarleysingja á
þennan hátt sem ann-
ars eiga enga von um
bjarta framtíð.
Flest störf á heim-
ilinu eru unnin af
sjálfboðaliðum en þar starfa yfir 100
manns, kennarar, hjúkrunarfólk,
kokkar, klæðskerar, hárskerar, raf-
virkjar og aðrir umsjónarmenn. Af
þessum 1500 börnum eru 610 í
barnaskóla 865 í unglingaskóla og
25 eru kominn í menntaskóla, lögð
er áhersla á að börnunum séu búnar
aðstæður til að geta gengið mennta-
veginn en menntunin skapar þeim
framtíð sem þau þurfa ekki að
kvíða. Draumurinn er einnig að
gera þennan stuðning við munaðar-
leysingjana að keðjuverkandi sam-
starfi. Þegar þau eru orðin stór og
búin að læra á heimilinu í skóla og á
lífið, þá hjálpi þau næstu börnum.
Og þetta virðist allt á góðri leið.
Uppbyggingin hefur verið hröð á
heimili „Litlu ljósanna“ og landrým-
ið sem keypt var er stórt (Litla-
Ísland) og þar hafa verið reistar
margar veglegar byggingar. Eitt
húsanna er t.d. 800 m² og það
stendur til að reisa fleiri og kaupa
stærri landskika. Börnin hafa öll
nýlega fengið dýnur til að liggja á (í
stað strámottna áður), kodda og
ábreiðu, fína skólabúninga, skóla-
vörur og annað. Mér skilst að
draumurinn sé að kaupa kojur.
Samuel Motupalli, forstöðumaður
heimilisins, neitar aldrei neinu barni
um inngöngu á heimilið og þar sem
enn vantar stuðningsaðila fyrir um
100 börn er ekki hægt að kaupa koj-
ur enn þá.
ABC-hjálparstarfið er umsvifa-
mikið hjálparstarf og á vegum þess
hefur einnig verið reist heimili fyrir
yfirgefin kornabörn í Orissa á Ind-
landi. Einnig eru þau með viðamikið
hjálparstarf í Kambódíu, Filippseyj-
um Bangladesh og Uganda.
Þar sem lykillinn að okkar eigin
hamingju er að stuðla að því að gera
aðra hamingjusama hvet ég þig, les-
andi minn góður, til að leggja þessu
máli einhvern liðsstyrk.
Sá sem styrkir barn (en það kost-
ar frá 700 – 2300 kr /mán.) fær
senda mynd af barninu ásamt al-
mennum upplýsingum um það, hagi
þess og aðstæður og seinna meir
um námsárangur og þroska þess.
Ennig er möguleiki á bréfaskriftum
þannig að persónuleg tengsl mynd-
ist. Sjálfboðaliðar eru einn dýrmæt-
asti fjársjóður ABC-hjálparstarfs,
því að án þeirra væri starfið ekki til
og veit ég fyrir víst að öll aðstoð við
þau í Sigtúni 3 yrði vel þegin. Þess
má til gamans geta að Sameinuðu
þjóðirnar hafa valið að kalla árið
2001 ár sjálfboðaliðans. Síminn hjá
ABC- hjálparstarfinu er 561-6117.
„Litlu ljósin“ og ABC
Birna Smith
Hjálparstarf
Börn á Indlandi hafa
eignast nýja von og
framtíðarsýn, segir
Birna Smith, vegna
ABC-hjálparstarfs.
Höfundur hefur átt sæti í nefnd
Heilsuhringsins.