Morgunblaðið - 15.06.2001, Blaðsíða 26

ERLENT
26 FÖSTUDAGUR 15. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
KENNETH Clarke,
fyrrverandi fjármála-
ráðherra Bretlands, lét
í gær í ljósi áhuga á leið-
togastöðunni í Íhalds-
flokknum, en kvaðst
ekki hafa tekið ákvörð-
un um framboð.
Íhaldsmenn með
metnað í leiðtogahlut-
verkið eru fyrir löngu
byrjaðir að þreifa fyrir
sér um stuðning, enda
kom afsögn Williams
Hagues í kjölfar fyr-
irsjáanlegs ósigurs í
þingkosningunum eng-
um á óvart. Slagurinn
hófst svo fyrir alvöru á
miðvikudagsmorgun,
þegar Michael Portillo,
talsmaður flokksins í
ríkisfjármálum, varð
fyrstur til að tilkynna
um framboð sitt. Á mið-
vikudagskvöld staðfesti
síðan Iain Duncan
Smith, skuggaráðherra
varnarmála, í viðtali við
Channel 4 að hann væri
að íhuga framboð. Það
hefur talsmaður flokks-
ins í innanríkismálum,
Ann Widdecombe,
einnig gert, en The
Daily Telegraph segir í
gær að henni virðist ekki hafa tekist
að afla sér nægilegs stuðnings.
Efasemdir um að Evrópusinni
geti leitt efahyggjuflokk
Fjórði maðurinn sem helst hefur
verið orðaður við leiðtogaembættið er
Kenneth Clarke. Vitað var að hann
íhugaði framboð, en þar til í gær hafði
hann verið fámáll þar um við fjöl-
miðla. „Ég hef áhuga á að leiða
Íhaldsflokkinn og hef ekki gefið upp á
bátinn það takmark mitt að verða ein-
hverntíma forsætisráðherra,“ sagði
hann í viðtali við ITN-sjónvarpsstöð-
ina í gærmorgun. Clarke bætti því
hins vegar við að hann þyrfti að meta
hvort það væri mögulegt fyrir flokk,
sem hefði svo miklar efasemdir um
Evrópusamstarfið, að hafa eindreg-
inn Evrópusinna sem formann.
Kvaðst hann ekki myndu gera upp
hug sinn fyrr en eftir um það bil tíu
daga og stuðningsmenn hans bentu á
að framboðsfrestur rynni ekki út fyrr
en eftir um tvær vikur.
Clarke er sextugur að aldri og hef-
ur átt sæti á þingi fyrir kjördæmið
Rushcliffe frá 1970. Hann hefur
gegnt ýmsum ráðherraembættum og
trúnaðarstöðum fyrir Íhaldsflokkinn,
þar á meðal embætti fjármálaráð-
herra frá 1993 til 1997. Hann hefur
um langt skeið verið einn helsti tals-
maður Evrópusamstarfsins innan
flokksins.
Þeim fer fjölgandi sem vilja leiðtogaembættið í breska Íhaldsflokknum
Clarke lætur í ljós áhuga
Kenneth
Clarke
London. AFP, The Daily Telegraph.
SÆNSKA stjórnin, sem slær botn-
inn í hálfs árs formennskutímabil
sitt í ráðherraráði Evrópusam-
bandsins (ESB) með leiðtogafund-
inum sem hefst í Gautaborg í dag,
hafði bundið vonir við að á fund-
inum yrði hægt að slá því föstu
hvenær fyrstu umsóknarríkin, sem
staðið hafa í aðildarviðræðum síð-
ustu misserin, myndu fá inngöngu í
sambandið.
En það fjaðrafok sem það hefur
valdið að Írar skyldu hafna stað-
festingu Nice-sáttmálans svo-
nefnda, uppfærðs stofnsáttmála
ESB, í þjóðaratkvæðagreiðslu í
síðustu viku mun hafa víðtæk áhrif
á stemmninguna í umræðum leið-
toganna fimmtán. Bætist umræðan
um hvað gera skuli í kjölfar írska
„neisins“ við óeiningu sem ríkt hef-
ur um forgangsröðun og tímaáætl-
un stækkunar sambandsins til
austurs.
Gera má ráð fyrir að leiðtogarnir
muni reyna sitt bezta til að gefa út
jákvæð skilaboð til umsóknarríkj-
anna 12, en ráðamenn þeirra hafa
lýst áhyggjum af því að höfnun Íra
á Nice-sáttmálanum kunni að valda
töfum á stækkunarferlinu eða
spilla andrúmslofti aðildarsamn-
ingaviðræðnanna.
Romano Prodi, forseti fram-
kvæmdastjórnar ESB, hvatti leið-
togana í ræðu á Evrópuþinginu í
fyrradag til að hika ekki við að
taka ákvarðanir um að ljúka
stækkunarferlinu á sem skemmst-
um tíma, þar sem nú væri „rétti
tíminn“ til að efna gefin fyrirheit
um að „austantjaldsríkin“ fyrrver-
andi kæmu til liðs við Vestur-Evr-
ópuríkin í ESB. Prodi tók fram, að
lykilatriði væri að almenningur
styddi stækkun ESB, en hann
sagðist vongóður um að stjórn-
málaleiðtogum aðildarríkjanna
tækist að sannfæra sínar þjóðir um
að það sé hagur allra Evrópubúa
að stækkunin verði að veruleika
sem fyrst.
Spurningin um framtíðarþróun
Evrópusambandsins verður einnig
á dagskrá leiðtogafundarins, en
þar koma ríkisstjórnar- og þjóð-
arleiðtogar ESB-ríkjanna í fyrsta
sinn saman síðan Gerhard Schrö-
der, kanzlari Þýzkalands, og Lionel
Jospin, forsætisráðherra Frakk-
lands, lýstu hvor sinni sýninni á
það hvert lokamarkmið Evrópu-
samrunans ætti að vera. Á leið-
togafundinum í Nice í desember
var ákveðið að efna til víðtækrar
umræðu um framtíð Evrópusam-
runans og árið 2004 skyldi síðan
verða efnt til nýrrar ríkjaráð-
stefnu, þar sem slegið yrði smiðs-
höggið á umbætur á stofnanaupp-
byggingu ESB, hlutverkaskipti
milli stjórnvalda í aðildarríkjunum
og hinna yfirþjóðlegu stofnana
gerð skýrari og einfaldari.
Átak í borgaranánd
Eftir höfnun Nice-sáttmálans á
Írlandi má vænta þess að ESB-
leiðtogarnir muni beina mjög sjón-
um að því hvernig unnt sé að fá al-
menning til að taka nánari þátt í
umræðunni um hvert ESB skuli
stefna.
Úrslit atkvæðagreiðslunnar á Ír-
landi, ásamt því að þar skyldi að-
eins tæpur þriðjungur kjósenda sjá
ástæðu til að ómaka sig á kjörstað,
hefur vakið athygli á því að gjá
virðist hafa myndazt milli forystu-
manna evrópskra stjórnmála og al-
mennings, sem virðist vera æ ólík-
legri til að styðja breytingar á
ESB-samstarfinu sem ákveðnar
eru ofan frá. Prodi lagði mikið upp-
úr þessu atriði í ræðu sinni á Evr-
ópuþinginu í fyrradag. „Það er
ekki nóg að endurtaka í eitt skiptið
enn að við verðum að bæta sam-
skiptin við borgara Evrópu og að
aðalmálefnin séu jafnvel afflutt eða
misskilin. (...)
Kjarni málsins er þessi: við verð-
um að kyngja þeirri ráðningu sem
borgarar ESB eru að veita okkur,
og við verðum að gera það taf-
arlaust – strax frá og með Gauta-
borgarfundinum. Örlög Evrópu
geta ekki og mega ekki vera ráðin
af andlitslausum ráðgjafarnefndum
og ríkjaráðstefnum, höldnum bak
við luktar dyr,“ sagði fram-
kvæmdastjórnarforsetinn. Þegar
leiðtogar ESB kæmu saman í belg-
íska bænum Laeken í desember
næstkomandi, við lok belgíska for-
mennskutímabilsins sem tekur við
af því sænska, yrði sambandið að
hafa lært að tileinka sér ný vinnu-
brögð.
Anna Lindh, utanríkisráðherra
Svíþjóðar, greindi Evrópuþinginu
einnig frá því í fyrradag, hverjar
væru væntingar sænsku for-
mennskunnar til Gautaborgarfund-
arins og lýsti hún í ræðu sinni svip-
uðum sjónarmiðum og Prodi. Sagði
hún Svía hafa á formennskutíma-
bilinu einkum beitt sér fyrir þrem-
ur höfuðmálum; stækkun ESB, at-
vinnumálum og umhverfismálum.
„Lok formennskutíðar okkar
nálgast, en við eigum samt mikið
verk fyrir höndum,“ sagði Lindh.
„Á Gautaborgarfundinum verðum
við að sameinast um að gera átak í
stækkunarmálunum, atvinnu- og
umhverfismálum, í því að auka
vægi sambandsins á alþjóðavett-
vangi og í því að marka framtíð-
arstefnu þess (...) og að ræða um
Evrópusambandið við borgarana.“
Svíar slá botninn í ESB-formennskutíð sína með leiðtogafundi sem hefst í Gautaborg í dag
Stálinu stappað
í umsóknarríkin
Reuters
Þúsundir mótmælenda af ýmsu tagi eru mættir til Gautaborgar. Hér
gerir einn þeirra hróp að óeirðalögreglumönnum.
Búast má við því, að
sögn Auðuns Arnórs-
sonar, að leiðtogar ESB
muni á Gautaborg-
arfundinum leggja sig
fram um að gefa um-
sóknarríkjunum tólf
skýr skilaboð um að
hvergi verði slegið slöku
við undirbúninginn að
stækkun sambandsins.
NIÐURSTAÐA nefndar, sem rann-
sakaði morðin á konungsfjölskyldu
Nepals 1. júní síðastliðinn, er að Di-
pendra krónprins hafi borið ábyrgð
á morðunum. Skýrslan, sem unnin
var af forseta hæstaréttar Nepals
og forseta þjóðþingsins, var birt
fjölmiðlum í gær.
Segir í skýrslunni að Dipendra
hafi hringt þrisvar sinnum í unn-
ustu sína, Devyani Rana, áður en
hann framdi morðin. Hún hringdi
skömmu síðar í aðstoðarmenn Di-
pendras og sagði þeim að hann
hefði verið óskýr í máli og væri lík-
lega veikur. Á andstaða konungs-
hjónanna við hjónaband Dipendra
og Devyani að hafa verið meg-
inástæða ódæðisins. Ekki hefur tek-
ist að ná tali af Devyani þar sem
hún flúði land skömmu eftir morð-
in.
Undir áhrifum
áfengis og vímuefna
Í skýrslunni segir að Dipendra
hafi mætt drukkinn til kvöldverðar
með konungsfjölskyldunni og beðið
aðstoðarmann um að útvega sér
ópíumsígarettu. Aðstoðarmaðurinn
sagði rannsóknarnefndinni að
prinsinn hefði reykt slíkar sígar-
ettur í meira en ár. Prinsinn var svo
færður úr matarboðinu og hjálpuðu
þjónar honum inn á baðherbergi en
var svo vísað í burtu. Skömmu síðar
gekk Dipendra til fjölskyldunnar
og hóf skothríðina. Féllu þar kon-
ungshjónin og sjö ættingjar þeirra,
þar á meðal bróðir Dipendras.
Rannsóknarnefndin yfirheyrði
um 100 manns, þar á meðal vitni að
atburðinum, starfsfólk konungs-
hallarinnar, skotvopnasérfræðinga
og lækna. Segir í skýrslunni að eng-
in skothylki önnur en þau sem Di-
pendra notaði hafi fundist á staðn-
um. Athyglisvert þykir að skýrslan
minnist ekkert á það hvort Di-
pendra beindi að lokum byssu að
sjálfum sér eins og vitni og ætt-
ingjar hafa áður haldið fram.
Í síðustu viku sagði Rajiv Raj
Shahi, tengdasonur hins fallna kon-
ungs, frá því þegar hann varð vitni
að morðunum. Þrátt fyrir vitn-
isburð hans og yfirlýsingar ráða-
manna um sekt Dipendra neita
margir Nepalbúar að trúa því að
krónprinsinn hafi getað framið
slíkt ódæðisverk. „Þetta er rann-
sókn á æðsta stigi. Ef fólk trúir ekki
niðurstöðum hennar, hverjum ætl-
ar það að trúa?“ sagði ferða-
málaráðherra Nepals.
Skýrsla rannsóknarnefndar í Nepal
Sökinni skellt á
Dipendra krónprins
Katmandú. AP, AFP, The Daily Telegraph.
AP
Devyani Rana, unnusta Di-
pendra krónprins. Hún flúði
Nepal fljótlega eftir að fréttir
bárust af fjöldamorðinu.
ÖFLUGUR jarðskjálfti skók Taívan
í gær og slösuðust að minnsta kosti
fjórir þegar lausamunir féllu á þá.
Skjálftinn, sem mældist 6,2 stig á
Richterskala, átti upptök sín í hafinu
um 20 km frá ströndinni. Höfuðborg-
in Taípei varð ekki illa úti og fréttir
hafa einungis borist af minniháttar
eignaskemmdum. Taívanski verð-
bréfamarkaðurinn féll hins vegar um
1,7% vegna ótta fjárfesta við að
verksmiðjur hefðu skemmst.
Skjálfti
skekur
Taívan
Reuters
Peih-lin Leu, talsmaður jarð-
skjálftastofnunar Taívans, stend-
ur fyrir framan jarðskjálftamæli
sem sýnir styrk skjálftans.
FRANSKA biskupinum Pierre Bic-
an var stefnt fyrir rétt í borginni Ca-
en í norðvestur Frakklandi í gær. Er
honum gefið að sök að hafa hylmt yf-
ir með prestinum René Bissey sem í
október síðastliðnum var dæmdur í
18 ára fangelsi fyrir að nauðga og
misnota unglinga og börn í hans um-
sjón. Samkvæmt frönskum lögum á
biskupinn yfir höfði sér þriggja ára
fangelsisdóm fyrir að tilkynna ekki
um glæpi prestsins.
Franskur
biskup
fyrir rétt
♦ ♦ ♦