Morgunblaðið - 03.07.2001, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 ÞRIÐJUDAGUR 3. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Magnús Þor-steinsson var
fæddur í Reykjavík
10. mars 1926. Hann
lést á heimili sínu í
Reykjavík að morgni
22. júní 2001. For-
eldrar Magnúsar
voru Þorsteinn Jóns-
son verslunar-
fulltrúi, síðar skrif-
stofustjóri hjá
Garðari Gíslasyni hf.
í Reykjavík, f. 16.
maí 1884 í Ólafsvík,
d. 26. ágúst 1970, og
síðari kona hans
Katrín Jóhannsdóttir, f. 9. apríl
1888 í Lækjarbotnum í Landsveit í
Rangárvallasýslu, d. 12. des. 1941.
Alsystkini Magnúsar voru, Grétar
Jón, f. 29. feb. 1924, d. 17. apríl
1925, og Margrét Björg, kennari, f.
17. okt. 1930. Maki hennar: Torben
Friðriksson, f. 21. apríl 1934, fv.
ríkisbókari. Hálfbræður hans sam-
feðra voru: 1) Einar, skrifstofu-
stjóri, f. 20. des. 1906, d. 3. jan
1972. Maki hans: Halldóra Ósk
Halldórsdóttir, f. 14. júlí 1906, d.
28. okt. 1989. 2) Ingólfur, skrif-
stofustjóri, f. 31. júlí 1910, d. 6. nóv.
1998. Maki hans: Vilborg Vil-
hjálmsdóttir, f. 20. apríl 1912.
Hinn 28. júní 1952 kvæntist
Magnús Guðrúnu Salóme Guð-
prófessor við The Johns Hopkins
University School of Medicine í
Bandaríkjunum. 3) Guðmundur, f.
17. apríl 1956, sagnfræðingur og
forstöðumaður Þjóðmenningar-
hússins. Maki: Vaka Hrund Hjalta-
lín, f. 7. sept. 1956, fv. deildarstjóri
á Ferðaskrifstofu Íslands. Börn:
Salóme, f. 21. okt. 1983, Sigrún, f.
2. okt. 1987, Unnur, f. 25. júní 1990,
og Katrín, f. 11. júní 1993. 4) Gunn-
ar, f. 5. nóv. 1965.
Magnús ólst upp í Reykjavík og
varð stúdent frá MR 1946. Hann
lauk læknaprófi frá HÍ 1955 og
stundaði síðan framhaldsnám í
barnalækningum í Þýskalandi og
Svíþjóð til 1959. Sérfræðingsleyfi í
barnasjúkdómum fékk hann 22.
apríl 1960. Hann var héraðslæknir
í Bakkagerðishéraði veturinn 1959
til 1960. Magnús var starfandi
læknir í Reykjavík frá apríl 1960.
Hann starfaði við barnadeild
Heilsuverndarstöðvar Hafnar-
fjarðar frá stofnun hennar í maí
1960 til sept. 1963 og jafnframt á
barnadeild Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur frá júní 1960 til maí
1965, deildarlæknir þar frá júní
1965 til ársloka 1997. Magnús var
skólalæknir Menntaskólans við
Hamrahlíð 1968 til 1996 og
Menntaskólans við Sund 1970 til
1997. Hann var formaður Félags
íslenskra barnalækna 1968 til 1969
og formaður læknaráðs Heilsu-
verndarstöðvar Reykjavíkur 1992
til 1996.
Útför Magnúsar verður gerð frá
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
mundsdóttur, f. í
Hafnarfirði 18. júlí
1929, dóttur Guð-
mundar J. Guðmunds-
son prentara, f. 17.
mars 1899, d. 10. des.
1959, og k.h. Salóme
Guðrúnar Jónsdóttur,
f. 4. apríl 1906, d. 11.
jan. 1953. Börn þeirra
eru: 1) Þorsteinn, f. 8.
des. 1952, Ph.D.,
stjórnmálafræðingur,
forstöðumaður á skrif-
stofu Alþingis í
Reykjavík. Maki I:
Helga Kristín Gunn-
arsdóttir, bókavörður, f. 14. júní
1957. Þau skildu. Maki II: Halla
Bachmann Ólafsdóttir, f. 16. júní
1957, lögfræðingur hjá Trygginga-
stofnun ríkisins. Börn: Katrín Sig-
ríður, f. 15. júlí 1994, og Jórunn
María, f. 25. okt. 1996. 2) Salóme
Guðrún, f. 30. sept. 1954, lána-
fulltrúi í Baltimore í Bandaríkjun-
um. Maki I: Robert Schott, f. 13.
júlí 1947. Þau skildu. Börn: Abra-
ham Teitur, f. 28. des. 1977, í sam-
búð með Ericu Hodgson, f. 30. nóv.
1977, og er barn þeirra Alea Mich-
elle, f. 19. júlí 1996, David Þór, f.
24. maí 1979, og Seth Eiríkur, f. 26.
mars 1981. Maki II: Melvin Gordon
McInnis, f. 12. maí 1956, sérfræð-
ingur í geðlækningum og aðstoðar-
Tilviljun réð því að Magnús
tengdafaðir minn valdi sér barna-
sjúkdóma sem sérgrein innan lækn-
isfræðinnar. Eftir embættispróf frá
læknadeild Háskóla Íslands sumarið
1955 bauðst honum óvænt náms-
styrkur til að nema barnalækningar í
Münster í Þýskalandi. Segja má að
teningnum hafi þá verið kastað og
lífsbrautin mörkuð. Hann var eitt ár
í Þýskalandi og síðan tvö ár í fram-
haldsnámi í Svíþjóð. Ári eftir heim-
komuna réðst hann til starfa á
barnadeild Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur og vann þar sitt aðal-
starf fram til ársloka 1996, í næstum
fjóra áratugi.
Magnús var kjörinn maður til að
sinna barnalækningum og ung-
barnaeftirliti, því hann var nærgæt-
inn, ótrúlega þolinmóður og úrræða-
góður. Á löngum starfsferli sínum
hitti hann tugþúsundir barna og for-
eldra þeirra og eðli málsins sam-
kvæmt hljómaði barnsgrátur í eyr-
um hans drjúgan hluta hvers
vinnudags. Aldrei nefndi hann þó að
þetta væri þreytandi, heldur gladd-
ist yfir árangri ungbarnaeftirlitsins
og hafði oft á orð hve mikla framsýni
þeir hefðu sýnt sem hleyptu því af
stokkunum.
Ég veit ekki hvort það var beinlín-
is tilviljun að Magnús nam læknis-
fræði að loknu stúdentsprófi frá MR
1946. Snemma stóð hugur hans ekk-
ert síður til bókmennta og fagurra
lista en læknisvísinda. Hann hafði
unun af ljóðlist og vel skrifuðum
texta. Á góðum stundum hafði hann
mikla ánægju af því að fara með ljóð
og ræða ljóðaþýðingar. Hann kunni
líka vel þá list að segja sögur, ekki
síst gamansögur frá fyrri tíð. Hann
hafði ríkt skopskyn og var oft hnytt-
inn í tilsvörum. Magnús var drátt-
hagur og hafði sérstaklega fallega
rithönd. Á tímabili fékkst hann við að
mála og teikna myndir sér til ánægju
en gerði lítið úr hæfileikum sínum
þótt öðrum dyldust þeir ekki.
Magnús var mikill fjölskyldumað-
ur og lét sér mjög annt um börn sín,
tengdabörn og barnabörn. Samband
hans og Distu, tengdamóður minnar,
var alla tíð einkar náið. Hún sýndi
mikinn styrk í veikindum hans, þó að
hún hafi sjálf átt við sjúkdóm að
stríða um árabil, og við fundum hve
hreykinn hann hann var af henni. Við
biðjum góðan Guð að veita henni
áfram þann styrk sem hún hefur
sýnt. Okkur er öllum mikil eftirsjá í
afa Magga. Guð blessi minningu
hans.
Vaka H. Hjaltalín.
Það eru mikil forréttindi að eiga
afa sem er barnalæknir. Það er sama
hvað kemur fyrir, hvort sem maður
dettur og hruflar sig, fær háls- eða
eyrnabólgu eða einhverja leiðinlega
umgangspest, alltaf er hægt að fara
til afa eða fá afa heim til sín og fá
hjálp og uppörvun. Okkur systrun-
um þótti afi Maggi hreinasti snilling-
ur við að lækna sjúkdóma og sár.
Hitinn snarlækkaði við það eitt að
vita að hann var kominn til manns og
einhvern veginn voru plástrarnir
heima hjá afa og ömmu í Hamrahlíð
mýkri og meira græðandi en aðrir
plástrar. Afi var nærgætinn og lét
sér alltaf mjög annt um okkur syst-
urnar og spjallaði við okkur um
heima og geima eins og fullorðið fólk.
Hann hlustaði á það sem við sögðum
og vildi vita hvað okkur fyndist um
hlutina. Hann fylgdist með hvernig
okkur gekk í skólanum og taldi ekki
eftir sér að koma með ömmu til að
sjá okkur á leiksýningum, danssýn-
ingum eða á tónleikum.
Einhvern tíma höfum við allar ætl-
að að verða læknar þegar við yrðum
stórar og þá auðvitað barnalæknar
eins og afi. Það þótti honum mjög
vænt um og sýndi okkur fínu lækna-
töskuna sína og sagði að við myndum
þurfa á henni að halda til að fara í
vitjanir. Þessi taska er með mörgum
hólfum og ýmsum dularfullum af-
kimum og það var spennandi að
skoða það sem hún geymdi, meðul og
mæla, tæki og tól, smyrsl og grisjur.
Við hugsuðum með okkur að það yrði
nú aldeilis stæll á okkur þegar við
birtumst með töskuna, sprenglærð-
ar í læknisfræði!
Á þessari stundu er hugur okkur
hjá ömmu Distu sem undanfarna
mánuði lagði nótt við dag til að gera
líf afa bærilegt eftir að hann veiktist
alvarlega um jólin. Við megum sann-
arlega teljast heppnar ef við verðum
jafnsterkar og hún þegar á móti
blæs.
Við biðjum góðan Guð að halda
verndarhendi yfir ömmu Distu.
Blessuð sé minning afa Magga.
Salóme, Sigrún, Unnur og
Katrín Guðmundsdætur.
Með allnokkru millibili leituðum
við Magnús kvonfangs í ætt, sem
kennd er við Neðra- Háls í Kjós.
Þetta er litrík ætt. Við töldum okkur
hafa verið ættleidda með fullum rétt-
indum „sine nobilitatis“ þó, og var
það tekið gilt. Á virkum dögum og til
hagræðis, var ættin kennd við fjöl-
skylduhúsið við Lokastíg 5 og hét þá
bara Lokó-5 ættin, en þegar meira
var haft við, var þetta sameinað und-
ir nafninu Club five, þar í kjallaran-
um hóf Magnús sinn búskap og all-
löngu síðar sá er þetta ritar. Ég hef
lengi gefið gaum að mönnum, sem
hlæja helst aldrei upphátt, en sjóða
niðri í sér hláturinn eins og ketill á
ofnhellu. Augu geta líka hlegið dátt.
Magnús var það sem kallað er á
gamalli Reykjavíkurdönsku lún, og
varð okkur löngum skrafdrjúgt. Við
vorum báðir fæddir í Reykjavík, sem
er ekki algengt um menn svo gamla.
Við áttum saman minningar um
þennan furðulega bæ eða borg, sem
einu sinni átti sér miðbæ og týndi
honum. Allar alvöruborgir hafa
miðbæ, nema kannske eyðimerkur
með húsum eins og Los Angeles. Í
miðbænum slær hjartað og þaðan
liggja götur eins og æðar sem flytja
lífið til og frá. Á góðviðrisdögum
varð varla þverfótað í Austurstræti
fyrir fólki. Einstöku bíll silaðist
áfram eins og af aulaskap. Það
stirndi á silkisokka stúlknanna og
það var alvöru ormasilki. Í bænum
voru margar hattabúðir og hattar
liðuðust eftir mannhafinu eins og
hreyfilistaverk. Peysufatakonur
voru farnar að bera frönsk sjöl. Eng-
inn karlmaður með réttu ráði hefði
látið sér detta í hug að ganga ber-
höfðaður niður í bæ. Hvernig átti
hattlaus maður að votta konu virð-
ingu sína með því að taka ofan? Jafn-
vel strákar eins og við urðu að vera
með pottlok, því að maður gat alltaf
átt von á því að mæta prestinum eða
kennaranum. Prestar stikuðu oft
götur bæjarins hempuklæddir með
pípuhatt og hatturinn var alltaf á
lofti. Menn miðaldra voru gjarnan
með staf og hét það að ganga við
stokk. Hver kom sér upp eigin stíl í
stafburði. Kunn er saga Halldórs
Laxness af Óskari Halldórssyni og
stafnum hans. Á sumrin mátti sjá
menn með ljósa hatta skarta hvítu
vesti, gjarnan tvíhnepptu og gam-
mósíum yfir skónum hnepptar utan-
fótar en opnar um hæl og tá. Ég hef
oft furðað mig á að slíkur elegans
skuli ekki hafa verið endurreistur,
oft var svo blóm í hnappagati, stung-
ið í falda glerpípu með vatni. Í stað
bæ, bæ var sagt adíö uppá dansk-
franskan, danskir karlar stóðu í búð-
ardyrum með harða hatta og mann-
drápara með álnarlanga gullkeðju
um þriflegan maga. Þeir fóru í heim-
sókn til Gamle Danmark, komu heim
aftur og dæstu, ta er alt úmulig í
Danmark, teir tala ekki engang
dönsku tar mere.
Tíminn líður, hver man ekki eftir
framtíðinni, sem stóð álengdar með
útbreiddan faðminn, óendanleg og
ótæmandi eins og stórfljót – við vor-
um ungir og eilífir, og svo allt í einu
er framtíðin búin og maður má
þakka fyrir nútíð, og vonar að hún
endist eitthvað lengur.
Við biðum þess hjónin, að Maggi
yrði nógu hress til að fá okkur í
heimsókn. Það dróst um sinn en svo
hringdi síminn, það var Dista, Maggi
vildi fá okkur. Og hann var með
glimt í öjet eins og í gamla daga og
það vissi á gott. Við fórum að segja
sögur, sannar og lognar, við hlógum
dátt og hláturinn sauð í Magga. Hér
áður fyrr, þegar við Maggi vorum í
stuði, svældum við tóbak svo svaka-
lega, að það hefði ekki veitt af
slökkviliði til að reykræsta eftir okk-
ur. Það gladdi mig þegar hann sagði
að sig langaði í smók og fékk sér
hann. Ég er löngu hættur, en hefði
einhver boðið mér í nefið, hefði ég
fengið mér vænan prís. En þetta var
seinasta sagan, seinasti hláturinn,
seinasta sígarettan. Tveim dögum
síðar hvarf hann inn í þögnina, þang-
að sem við hin getum ekki fylgt hon-
um að sinni.
Kvöldið áður en hann dó sátu þau
saman Magnús, Dista og Sulla dóttir
þeirra og dreyptu á koníaki. Ilmur-
inn fylgdi þeim í svefninn.
Kjartan Guðjónsson.
„Audi partem alteram.“
Föðurbróðir minn Magnús Þor-
steinsson, læknir, er látinn eftir
þunga legu, sem hann brást við af
aðdáunarverðu hugrekki. Ég leit oft
til hans sem eldri bróður og fyrir-
myndar, enda var hann mér nær eft-
ir aldri en algengt er um föðurbræð-
ur. Þegar Magnús var að ljúka
menntaskólanámi var ég enn í
barnaskóla. Það var um þær mundir
sem Magnús kenndi mér ofangreint
spakmæli Augustinusar kirkjuföður
á latínu: „Heyrið hina hlið málsins.“
Virðist mér raunar að hann hafi ætíð
haft mætur á þeirri vizku sjálfur.
Hann sýndi mér einnig kínverska af-
brigðið af sönnun þeirrar setningar,
sem við kennum við Pyþagoras hér á
Vesturlöndum. Það má segja að sú
vizka hafi orðið mér meira veganesti
en latínan.
Magnús var læknir af lífi og sál.
Hann var svo önnum kafinn við að
svara kalli þeirra mörgu, sem leituðu
til hans, að hann sinnti ekki eigin vel-
ferð. Ég er í mikilli þakkarskuld við
hann fyrir þá miklu hjálp sem hann
veitti foreldrum mínum háöldruðum.
Magnús hafði mjög greinilegar
hugmyndir um gildi læknisfræði,
sem stundum stangaðist á við tízk-
una. Hann taldi ónæmisaðgerðir og
bólusetningar einu öruggu leiðina til
þess að sigrast á sjúkdómum. Hetjur
hans voru menn af svipuðu tagi og
Jonas Salk. Hann var stoltur af því
að hafa lagt fram svo stóran skerf til
þess að útrýma lömunarveiki, sem
áður var landlæg á Íslandi. Nýlega
heyrði ég þekktan vísindamann í
AIDS-rannsóknum segja um svipað
málefni: „Ég vil heldur 75% árangur
af bóluefni í dag en 95% árangur eft-
ir 10 ár.“ Mér virðist að Magnús
hefði komizt mjög svipað að orðum
fyrir allmörgum árum. Heil kynslóð
Íslendinga nýtur nú forsjálni hans.
Við söknum þín öll í Fíladelfíu
vestan hafs, elskulegi frændi, og
biðjum Guð að styrkja Distu, börnin,
og barnabörnin.
Ketill Ingólfsson.
Vinur minn og samstarfsmaður,
Magnús Þorsteinsson, lézt á heimili
sínu eftir harðvítuga baráttu við ill-
kynja sjúkdóm.
Við Magnús áttum samleið í lífinu
frá unga aldri, fyrst í Menntaskól-
anum í Reykjavík, síðar í læknadeild
Háskóla Íslands og loks á barnadeild
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur,
þar sem við lukum báðir okkar ævi-
starfi á sviði forvarna í barnalækn-
ingum.
Magnús hóf störf á barnadeild
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur
talsvert á undan mér og var stað-
gengill Katrínar Thoroddsen, yfir-
læknis, um hríð. Hann var því öllum
hnútum kunnugur og gat leiðbeint
mér, þegar ég kom til starfa og átti
að heita yfirmaður hans.
Það segir ekki lítið um mannkosti
Magnúsar og hans innri mann, að
hann tók mér með kostum og kynj-
um, reyndist mér eins og bezti eldri
bróðir, og lét hvorki mig né aðra
finna, að hann var mér í raun fremri
og miklum mun reyndari í starfi á
því sviði, sem okkur var ætlað að
leysa af hendi. Trygglyndi Magnús-
ar var einstakt og naut ég góðs af því
alla tíð.
Eins og óhjákvæmilegt er skiptust
á skin og skúrir í áratuga löngu
starfi, en á hverju sem gekk gat ég
alltaf treyst á stuðning Magnúsar,
sem og því, að óbrigðul kímnigáfa
hans og óskeikul heilbrigð skynsemi
mundi létta andrúmsloftið og sam-
starfsmönnum okkar lund, þegar illa
blés og ástandið hefði getað skaðað
starfið.
Ég mun vera Magnúsi þakklátur,
svo lengi sem ég dreg andann, og
sakna hans meira en orð fá lýst.
Því get ég ímyndað mér, hversu
djúpur söknuður eiginkonu hans,
Guðrúnar Salome Guðmundsdóttur,
og barna hans, Þorsteins, Salome
Guðrúnar, Guðmundar og Gunnars
hlýtur að vera. Ég votta þeim öllum
mína dýpstu samúð.
Halldór Hansen.
Árið 1997 lét Magnús Þorsteins-
son barnalæknir af störfum við
barnadeild Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur, eins og hún hét þá, eft-
ir 37 ára starf. Hann var þá elstur
starfsmanna og hafði einn lengstan
starfsaldur. Svo var þó ekki að sjá.
Okkur samstarfsmönnum hans
fannst hann alltaf jafnspengilegur og
-léttur í hreyfingum, að vísu var
rauða hárið ekki eins rautt og áður,
en þykkt og mikið og hugurinn
ferskur og flaug víða. Nú var nýr
kafli fram undan með fjölskyldu og
vinum og tími til að gera það sem
áhuga vakti, án starfsskyldu. Vissu-
lega urðu árin nokkur sem Magnús
naut, í þessu nýja hlutverki, en ótíð-
indi bárust okkur í janúar sl. þegar
hinn illvígi meinvættur krabbamein
greindist. Ekki voru gefin grið og
eftir hetjulega og erfiða baráttu með
stuðningi fjölskyldu og heilbrigðis-
þjónustu lést hann á heimili sínu
þann 22. júní sl. Magnús var einn
máttarstólpi heilsuverndar barna öll
starfsár sín. Hann starfaði hljóðlega,
var alltaf á staðnum, alltaf til taks.
Það var eins og barnadeildin og
Magnús væru eitt, þannig yrði það
alltaf, en stöðugt erum við minnt á
hverfulleikann. Magnús var natinn
og góður læknir. Orð fór af snilli
hans við að sprauta börn. Slíkt var
orðspor hans í þessum efnum að for-
eldrarnir óskuðu þess sérstaklega að
fá þjónustu hans þegar sprauta var á
dagskrá. Engum hinna ágætu starfs-
manna Miðstöðvar heilsuverndar
barna eins og deildin heitir nú hefur
MAGNÚS
ÞORSTEINSSON

 

 
  
 

 


 


  
  !!
"#
  $
   

 %& !
' ()** 
 (

% !+,()**  -,
  ((.
!) ,
'/

% !+,((. ,
 ! )** 
-(*

/

% !+,()** 
-
!) ()**  ,+,,

%  (.
.!
  & /