Morgunblaðið - 10.04.2002, Qupperneq 31

Morgunblaðið/Jim Smart
Frá opnunarhátíðinni sem haldin var hinn 16. febrúar sl. í hinum nýju
aðalstöðvum Íslenskrar erfðagreiningar í Vatnsmýrinni.
fum. ,,Við
sama til
lyfjaþró-
m ekki að
með öðrum
éfum. Það
jármagna
á þessum
það öðru-
oð frá því
r hann.
era mjög
kisstjórn-
tta frum-
u að hann
um að
un betri
ndi heldur
num og fá
a fólk sem
áætluð
róna
pbygging
sem ÍE
rfestingar
m kr. Kári
háar fjár-
egi hafa í
ag við að
að gerð er
ar til lyfið
nn vera á
andaríkja-
–75 millj-
þetta ekki
þetta er
g á þeim
regðum á
il þess að
róa lyf og
njóta þess
st, þá þarf
rð og ekk-
okum.
ríkisábyrgð vegna lyfjaþróunardeildar
fsemin verði
aukist mikið
gð
Stef-
Ís-
sson
nna.
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. APRÍL 2002 31
Leggst ekki
gegn málinu
Össur Skarphéðinsson,
formaður Samfylkingar
ÖSSUR Skarp-
héðinsson, for-
maður Samfylk-
ingarinnar,
segist telja upp-
byggingu
lyfjaþróunarfyr-
irtækis á Íslandi
afar áhugaverða
og segist styðja
að deCODE fái ríkisábyrgð þó að
vissulega fylgi því ákveðin áhætta.
Málið hafi hins vegar ekki enn verið
rætt í þingflokki Samfylkingarinnar
en hann kveðst telja útilokað að
Samfylkingin leggist í víking gegn
frumvarpinu.
„Mér persónulega finnst þetta
vera áhugaverður kostur til að
byggja upp hátækniiðnað á Íslandi.
Ég er klár á því að þetta er töluverð
áhætta. Við höfum hins vegar í land-
inu góðan grunn að lyfjaiðnaði sem
hefur verið í mikilli útrás. Ég er
sannfærður um að deCODE er gott
fyrirtæki sem á mikla framtíð fyrir
sér. Það hefur auðgað mjög íslenskt
atvinnulíf og ég tel að þessi nýja að-
koma þess að lyfjaframleiðslu sem
byggist á erfðatæknilegum aðferð-
um styrki mjög undirstöðu lyfjaiðn-
aðarins. Hér er því verið að leggja
grunn að framtíðaratvinnugrein.“
Össur sagðist einnig líta á þetta
mál sem þingmaður Reykvíkinga.
Reykjavík þyrfti að geta staðist
samkeppni við aðrar alþjóðlegar
borgir. Það yrði að vera hægt að
bjóða ungu fólki upp á fjölbreytt at-
vinnulíf sem borgaði há laun og byði
vel menntuðu fólki trygga atvinnu.
„Þegar verið er að brjóta jarðveg
fyrir nýjar greinar þarf stundum að
taka áhættu og sem stjórnmálamaður
er ég persónulega reiðubúinn til
þess.“
Össur sagði athyglisvert að ef
þetta lyfjafyrirtæki yrði í Bandaríkj-
unum væri ekkert vandamál að fjár-
magna það. Þá væru lánastofnanir til-
búnar að fjármagna það.
Landfræðileg staða landsins virtist
hins vegar valda því lánastofnanir
væru síður tilbúnar að styðja upp-
byggingu þess hér á landi.
stöðvar
af þeirri
inn er
vel þótt
á milli,
nálægt
að ræða
Ísland
sér já-
skilað
tekjum
m í sæk-
áður er
farandi
ska rík-
E: Stað-
megin-
sé að
á landi
eð þeim
rkefnið
að eðli-
mstarfi
Með því
undvelli
d skipar
íkjum á
ða verk-
ekking-
m er til
tni í at-
vinnulífi, efla menntun og þekking-
arstig og gera landið eftirsóknar-
verðara fyrir hátækni- og
háþekkingarfyrirtæki.
Með því að greiða fyrir nýrri
starfsemi ÍE og uppbyggingu há-
tæknisamfélags á Íslandi sem hefur
mikla þjóðhagslega þýðingu, styrk-
ist efnahagur þjóðarinnar þegar til
lengri tíma er litið. Áhersla hefur
verið lögð á uppbyggingu þessa iðn-
aðar í Evrópu og hefur Evrópusam-
bandið
hvatt til þess að opinberir aðilar
leggi sitt af mörkum.
Samkvæmt 61. gr. EES-samn-
ingsins, og leiðbeiningarreglum eft-
irlitsstofnunar EFTA (ESA) um
ríkisaðstoð, er stjórnvöldum heimilt
að veita aðstoð á sviði rannsókna-
og þróunarverkefna (research &
development) og getur sú ríkisað-
stoð ýmist verið í formi beinna fjár-
styrkja, skattaívilnana eða ríkis-
ábyrgða svo dæmi séu nefnd. Um
sérstakar ríkisábyrgðir til rann-
sókna- og þróunarverkefna gilda al-
mennt minni kröfur um greiðslu
markaðsverðs (iðgjalds) og trygg-
ingar fyrir ábyrgðina en ef um al-
menna ríkisábyrgð er að ræða. Álit-
ið er að ríkisábyrgð sú sem veitt er
með frumvarpi þessu uppfylli skil-
yrði ríkisaðstoðar til rannsókna- og
þróunarverkefnis, eins og þau eru
tilgreind í leiðbeiningarreglum
ESA um ríkisaðstoð. Tilkynna þarf
um ríkisaðstoð af þessum toga til
eftirlitsstofnunar EFTA og verður
það gert samhliða frumvarpi þessu.
Ríkisábyrgðin, sem frumvarpið
kveður á um, getur jafnframt upp-
fyllt skilyrði sem sett eru fyrir veit-
ingu almennra ríkisábyrgða í leið-
beiningarreglum ESA um
ríkisaðstoð. Eru þau almennu skil-
yrði sambærileg þeim sem kveðið er
á um í lögum nr.
121/1997 um ríkisábyrgðir.
Ákvörðun um gjaldtöku fyrir ríkis-
ábyrgðina mun m.a. ráðast af því
hvers eðlis ríkisaðstoðin sem í frum-
varpinu felst verður talin vera....
Ef skuldabréfunum er breytt í
hlutafé teljast þau uppgreidd og
ríkisábyrgðin þar með niðurfallin.
Þar sem um einfalda ábyrgð ríkis-
sjóðs verður að ræða mun deCODE
bera fulla ábyrgð á greiðslu skulda-
bréfanna og verður skuldareigandi
að fullreyna innheimtu hjá fyrir-
tækinu áður en ábyrgð ríkissjóðs
verður virk. Andvirði skuldabréf-
anna mun renna til nýrrar starf-
semi ÍE á Íslandi og mun verða
gerður samningur milli móður-
félags og dótturfélags vegna fjár-
mögnunarinnar. ÍE mun jafnframt
að fullu ábyrgjast greiðslu skulda-
bréfanna.“
yður deCODE
Ekki í takt
við tímann
SVERRIR Her-
mannsson, for-
maður Frjáls-
lynda flokksins,
segir að sér lítist
mjög illa á að de-
CODE Genetics,
móðurfélagi Ís-
lenskrar erfða-
greiningar, verði
veitt ríkisábyrgð.
„Þetta fyrirtæki hefur verið að
tapa miklu fé og hríðfallið á markaði.
Það birtist hér á sínum tíma sem
eitthvert stórfyrirtæki og platað var
inn á menn stórum upphæðum í
hlutafé, sem menn hafa tapað gríð-
arlegum fjárhæðum á. Ég tek slíku
og þvílíku sem þessu með miklum
fyrirvara, svo ekki sé meira sagt.
Megum við fá að vita um alla stöðu
deCODE? Þessi framfærsla á þessu
fyrirtæki er náttúrlega ekki í takt
við tímann,“ sagði Sverrir.
Sverrir Hermannsson,
formaður Frjálslynda
flokksins
Áhugavert
fyrir heil-
brigðisþjón-
ustuna
JÓN Krist-
jánsson heil-
brigðisráðherra
sagði að upp-
bygging
lyfjaþróunarfyr-
irtækis á Íslandi
væri mjög
áhugaverð út frá
heilbrigð-
ispólitísku sjónarmiði. Mikill ávinn-
ingur væri að þessu fyrir íslenska
heilbrigðisþjónustu. Í því ljósi væri
réttlætanlegt að veita deCode rík-
isábyrgð.
„Vafalaust er þarna um áhættu-
fyrirtæki að ræða. Verið er að ræða
um að setja á fót lyfjaþróunarfyr-
irtæki sem byggist á lyfjarann-
sóknum. Ef árangur næst er þarna
um gífurlega mikilvægt mál að
ræða, bæði varðandi hátækni og
þróun rannsókna. Það er því til
mikils að vinna. Í ljósi þess hafa
menn viljað fara út í þessa ábyrgð-
arveitingu. Valið stendur um að
byggja upp þessa starfsemi í
Bandaríkjunum eða hér á landi. Við
erum að sækjast eftir að fá þessa
starfsemi til okkar og taka þannig
risaskref fram á við í þróun lyfja.
Það eru mjög miklir fjármunir í
þeirri atvinnugrein ef vel tekst til.“
Jón sagði að það væri að sjálf-
sögðu forsenda þessarar ábyrgðar
að lyfjaþróunarfyrirtækið yrði á Ís-
landi. Málið væri á allan hátt sér-
stakt og ekki væri um neina stefnu-
breytingu að ræða hvað varðar
ríkisábyrgðir. Jón sagði að vegna
stærðar málsins væri mikilvægt að
um það skapaðist góð pólitísk sam-
staða. Hann sagðist þess vegna
gera sér vonir um að allir flokkar á
þingi greiddu því götu.
Heilbrigðisráð-
herra segir málið
hafa sérstöðu
Stórt og
snúið álitamál
STEINGRÍMUR
J. Sigfússon, for-
maður Vinstri-
hreyfingarinnar –
græns framboðs,
vill lítið tjá sig á
þessu stigi um
fyrirhugaða rík-
isábyrgð á útgáfu
skuldabréfa
vegna lyfjaþróunardeildar deCODE
Genetics, þar sem frumvarp rík-
isstjórnarinnar var ekki komið fram á
Alþingi í gær.
„Málið er ekki komið til okkar
formlega þannig að við höfum ekki
mikla aðstöðu til að úttala okkur um
það. Hitt er alveg ljóst að menn hafa
staldrað við af minna tilefni en 20
milljarða ríkisábyrgð, ef rétt er að um
það sé að ræða, og gagnvart starf-
semi sem hlýtur að teljast býsna
áhættusöm,“ segir Steingrímur.
„Menn geta svo út af fyrir sig sagt
á móti að gulrótin sem veifað er sé
freistandi um þá uppbyggingu sem á
að verða hér,“ sagði Steingrímur.
„Við munum auðvitað skoða þetta
þegar málið kemur til okkar og eigum
eftir að ræða þetta í þingflokknum,“
sagði hann ennfremur.
Spurður hvort hann myndi styðja
frumvarpið eða leggjast gegn því
sagði Steingrímur að óskynsamlegt
væri að kveða upp úr um það áður
en frumvarpið værikomið fram,
„allra síst þegar um mjög stórt og
væntanlega mjög snúið álitamál er
að ræða“, segir hann.
Steingrímur sagði aðspurður að
ekki hefði verið leitað með form-
legum hætti til þingmanna Vinstri-
hreyfingarinnar við undirbúning
málsins, „en ég get staðfest að það
var komið til okkar óformlegri við-
vörun um að eitthvað af þessu tagi
gæti verið í vændum“, sagði hann.
Steingrímur J. Sigfússon,
formaður VG
GEIR H. Haarde
fjármálaráðherra
segist telja mjög
vel réttlætanlegt
að veita deCODE
ríkisábyrgð vegna
láns til uppbygg-
ingar á lyfjaþró-
unarfyrirtæki hér
á landi. Þessi að-
stoð sé veitt til að stuðla að því að
þetta fyrirtæki og þau störf sem því
fylgja verði hér á landi en ekki í
Bandaríkjunum.
Geir H. Haarde fjármálaráðherra
sagði að það hefði verið stefna rík-
isstjórnarinnar að hverfa frá rík-
isábyrgðum. Þær væru orðnar mjög
sjaldgæfar en þar með væri ekki
sagt að það mætti aldrei beita þeim.
„Þrátt fyrir að ríkisábyrgðir séu
orðnar sjaldgæfar erum við eigi að
síður með lög um ríkisábyrgðir í
landinu og það er gert ráð fyrir þeim
sem möguleika í samningnum um
evrópska efnahagssvæðið. Til þeirra
má því koma ef ákveðnum skilyrðum
er fullnægt. Í þessu máli teljum við
að svo sé. Þetta mál hefur mikla sér-
stöðu. Verkefnið er það stórt að það
þarf tiltekinn opinberan atbeina í
þessu máli. Þarna er um það að tefla
að fá þetta fyrirtæki til landsins með
aðstoð í þessu formi eða horfa á eftir
þessum störfum til Bandaríkjanna
þar sem eflaust er sitthvað í boði
fyrir fyrirtæki af þessu tagi án þess
að ég viti það nákvæmlega.
Við teljum að þegar maður vegur
og metur kosti og galla, ávinning og
áhættu og þá gríðarlegu atvinnu-
sköpun og þau tækifæri sem því
fylgja í þessu vísindasamfélagi þá sé
þetta ekki bara réttlætanlegt að
gera þetta heldur mjög skyn-
samlegt.Geir sagði að eftir að Al-
þingi hefði lokið umfjöllun um málið
yrði það lagt fyrir Eftirlitsstofnun
EFTA til að ganga úr skugga um
að málið stæðist kröfur sem gerð-
ar væru í EES-samningnum.
Hann tók fram að stjórnvöld væru
sannfærð um að þessi ábyrgð upp-
fyllti kröfur um leyfilega ríkisað-
stoð í tengslum við rannsóknir og
þróun. Evrópusambandið hefði
raunar hvatt til þess að hlúð væri
að slíku.
„Við teljum að þetta sé mjög já-
kvætt innlegg til atvinnuuppbygg-
ingar í nýjum greinum. Þetta sýnir
líka að ríkisstjórnin vill ekki bara
byggja upp í stóriðjufram-
kvæmdum og virkjunum. Þarna er
um að ræða starfsemi sem byggist
fyrst og fremst á vísindaþekkingu
og mannauði. Þarna er um að ræða
fyrirtæki sem kemur til með að
þróa lyf frá grunni, en ekki eft-
irlíkingar eða samheitalyf. Þó að
sú starfsemi sé kostnaðarsöm og
áhættusöm þá eru góðar líkur á að
það forskot sem Íslensk erfða-
greining hefur útvegað sér í gegn
um sínar rannsóknir muni verða
því verulegur akkur í þessu máli.
Af hálfu ríkisstjórnarinnar er litið
á þetta sem lið í atvinnuþróun-
arstefnu hennar. Við lítum á þetta
sem gríðarlegt tækifæri. Það verð-
ur að hafa það í huga að þarna er
um að ræða fyrirtæki sem á örfá-
um árum hefur skapað 600 störf og
er núna að tala um að fara yfir á
nýtt svið og bæta þar við 300
manns á örfáum árum. Ég tel að
það sé réttlætanlegt að stíga þetta
skref.“
Geir sagði að þarna væri um að
ræða svokallaða einfalda ábyrgð
en ekki sjálfskuldarábyrgð, en það
þýddi að það þyrfti að ganga fyrst
að fyrirtækinu áður en hægt væri
að ganga að ríkinu.
Hluti af atvinnu-
stefnu stjórnvalda
Fjármálaráðherra segir ábyrgðar-
veitinguna réttlætanlega