Morgunblaðið - 07.05.2002, Blaðsíða 59

BRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ 2002 59
ÞAÐ er erfitt að lýsa með orðum þeim
hugsunum sem flugu í gegnum höf-
uðið á mér þegar Helgi Hjörvar birt-
ist á skjánum til að tilkynna kjósend-
um í Reykjavík að núna, 3 vikum fyrir
kosningar, ætlar Reykjavíkurlistinn
að fara byggja íbúðir og hjúkrunar-
heimili fyrir aldraða í Sogamýrinni.
Helgi sagði að þetta væri ekki kosn-
ingabragð. Slíkt leyfðu stjórnmála-
menn sér ekki þegar kæmi að mála-
flokki aldraðra.
Helgi fræddi kjósendur um að 230
aldraðir einstaklingar væru á svoköll-
uðum bráðaúrlausnabiðlista eftir
húsnæði eða hjúkrunarrými. Helgi
upplýsti líka að með þessu framtaki
núna 3 vikum fyrir kosningar mætti
gera ráð fyrir að þessi bráðaúrlausna-
biðlisti yrði nánast allur að 3 árum
liðnum. Helgi sagði að áralöng bar-
átta eldri borgara í hverfinu (Soga-
mýrinni) væri loksins að skila sér
núna í þessu framtaki. Á borgarráðs-
fundi um svipað leyti var málinu frest-
að vegna þess að ekki lágu fyrir
kostnaðaráætlanir vegna fram-
kvæmdanna.
Ég get ekki orða bundist yfir þeirri
ósvífni sem hæstvirtur borgarfulltrúi
sýnir samborgurum sínum með þess-
ari framgöngu. Er það virkilega hald
viðkomandi að íbúar Reykjavíkur séu
fávitar? Þó að ég telji fyrirfram að það
sé algjörlega tilgangslaust að fá orð af
viti úr stjórnmálamanni svona rétt
fyrir kosningar tel ég rétt að Helgi
svari eftirfarandi spurningum:
1. Hvaða merkingu leggur þú í
orðið bráðaúrlausn og hvenær
þarf úrlausn í slíkum tilfellum að
liggja fyrir ?
2. Hvernig er hægt að hafa biðlista
eftir bráðaúrlausn?
3. Samkvæmt upplýsingum þínum
búa 230 aldraðir einstaklingar á
götunni eða eru í miklum
hrakningum af öðrum orsökum í
kerfinu í dag (bráðaúrlausnar-
biðlistinn). Hvenær á að leysa
þeirra mál og það sem er
kannski mest um vert ... HVAR
eiga þessir einstaklingar að vera
á meðan?
4. Er bráðaúrlausnabiðlistinn nýr
listi eða er þetta vandamál sem
hefur vaxið og dafnað með ár-
unum, t.d. í takt við fólksfjölg-
unina?
5. Hefði verið hægt að sjá fyrir, t.d.
fyrir 4 árum með tilliti til fólks-
fjölgunar, að þörf fyrir hjúkrun-
arrými og þjónustuíbúðir aldr-
aðra myndi halda áfram að
aukast og til þess að halda fram-
boði og eftirspurn í jafnvægi
hefði þurft að stórauka fram-
kvæmdir í þessa veru? Eða er
þessi staða málaflokksins í dag
að koma ykkur algjörlega á
óvart?
6. Hvað er allur biðlistinn langur?
(bráðaúrlausn + úrlausn)
7. Er það mat þitt, Helgi, að bráða-
úrlausnabiðlistinn haldist
óbreyttur meðan þú byggir
þessi 150 hjúkrunarrými og 70
íbúðir næstu 3 árin? Svo þú
flækist ekki í eigin reiknikúnst-
um bendi ég þér á að Hagstofan
býr yfir afar fullkomnum íbúa-
fjöldaspám sem þú gætir
gluggað í þér til fróðleiks.
8. Við hverja voru eldri borgarar í
Sogamýrinni að berjast um
framvindu þessa máls?
9. Er það vanalegt að leggja fyrir
borgarráð áætlanir um fram-
kvæmdir sem borgin á að greiða
fyrir án kostnaðaráætlana eða
var þetta mál kannski svo brýnt
og svo óvænt að ekki gafst tími
til að vinna kostnaðaráætlunina?
Ein spurning að lokum, Helgi, sem
mér þætti vænt um að þú svaraðir
mér eins og maður:
Eftir viku sæki ég aldraða móður
mína á heilsuhælið í Hveragerði en
þar hefur hún verið síðustu 3 vikurn-
ar. Hún var spurð um áramótin af
hjúkrunarfólki á slysavarðstofu
Landspítalans þegar hún leitaði
þangað tvíbrotin á læri, hver hefði
leyft henni að koma þangað. Það tók
lækna 3 vikur að komast að því að hún
væri tvíbrotin og gera eitthvað í mál-
inu. Hún býr á annarri hæð í lyftu-
lausu húsi. Hún er með bandvefssjúk-
dóm í lungum. Hún kemst ekki upp og
niður stigana heima hjá sér og er því
fangi á eigin heimili. Þar að auki getur
hún ekki opnað glugga vegna umferð-
armengunnar frá Laugaveginum.
Hún var næstum því köfnuð miðviku-
daginn fyrir páska við að reyna kom-
ast inn til sín og var flutt í skyndingu á
spítala þar sem kom í ljós að hún var
komin með marga blóðtappa í lungun
vegna kyrrsetu.
Að mati lækna getur hún ekki búið
lengur við þessar aðstæður.
Að mati lækna á hún ágæta lífs-
möguleika við réttar aðstæður.
Að mati lækna er hún of hress til að
liggja á sjúkrastofnunum.
Eftir umfjöllun borgaryfirvalda er
hún núna á þessum fræga bráðaúr-
lausnabiðlista þínum og má hugsan-
lega bíða á þeim lista í 1-2 ár. Hún er
78 ára gömul.
Móðir mín er stolt kona sem hefur
ávallt séð sér farborða og ætlar ekki á
ævikvöldi sínu að leggjast uppá börn
og ættingja eins og hver annar ómagi.
Hún telur sig eiga sinn rétt.
Hvert viltu að ég fari með móður
mína?
BIRGIR GUNNLAUGSSON,
Leiðhömrum 17, Reykjavík.
Bráðaúrlausn eða
kosningabragð?
Frá Birgi Gunnlaugssyni:
Opið bréf til
Helga Hjörvars SAMNINGUR „Elles“ rann út á
„miggudaginn“ sagði einn íþrótta-
fréttamaður Norðurljósa að kvöldi 28.
apríl sl þegar hann ræddi um samn-
ingamál Ellerts
nokkurs. Um-
ræddur íþrótta-
fréttamaður hefur
alla tíð verið ótrú-
lega spar á sam-
hljóða og kann illa
að bera fram
mörg algeng orð.
Ein ráðlegging til
vaktstjóra: Látið
hann aldrei lesa
texta þar sem
dagaheitið „miðvikudagur“ kemur
fyrir því þá segir hann ávallt „miggu-
dagur“. Einhverntíman störfuðu mál-
farsráðunautar á sjónvarpsstöðvun-
um en líklega hafa Norðurljósamenn
lagt slíkt af vegna sparnaðar. Við-
komandi íþróttafréttamaður getur
lagað málheltið með því að þjálfa sig í
„ts“- og „st“-hljóðum, t.d. með því að
segja þátiðina af sögninni að „festa“ í
myndinni „það hafði festst“. Vonum
við þá að hann hætti að segja „knass-
spyrra“ og geti farið að segja „knatt-
spyrna“. Hef ég stundum velt því fyr-
ir mér hvort tungan sé óvenjustutt í
munnholi mannsins. Ekki langar mig
þó að kanna það neitt sérstaklega.
Og það er jafnvel verra í beinum út-
sendingum á Formúlu 1 íþrótta-
keppninni.
Þar situr umsjónarmaður og býr til
nýja merkingu gamalla orða. Mál-
farsráðunautur RÚV horfir greini-
lega ekki á útsendingarnar frá Form-
úlu 1 því villur í orðnotkun eru í
annarri til þriðju hverri setningu um-
sjónarmanna. Til að hægt sé að hlusta
á íslenskt mál í Formúlu verða um-
sjónarmenn að hætta að segja „Að
taka sinn hraðasta hring“. Þetta er
ekki til í íslensku nema í merkingunni
að taka einhvern hringlaga hlut (t.d.
upp). Betra er að segja eins og gert
hefur verið alla tíð: „Ökumaðurinn
var að nú ljúka sínum hraðasta
hring.“ Annað dæmið um þetta er eft-
irfarandi: „Montoya tók hraðasta
hring í tímatökum.“ Betra væri að
segja: „Montoya náði bestum tíma í
tímatökum.“ Þriðja dæmið um þetta
er: „Enn einu sinni hefur Michael tek-
ið fyrsta sætið í þessari keppni.“ „Að
taka sæti“ merkir að taka stól eða
sæti af stól (í hendur sér) t.d. frá ein-
hverjum. Segið frekar: „Enn einu
sinni hefur Michael unnið fyrsta sæt-
ið í þessari keppni.“
Íslendingar þekkja það að vinna
sæti en ekki að taka sæti þegar talað
er um að vinna sigur.
Fjórða dæmið um þetta má nefna:
„Michael hefur nú tekið 44 sigra.“
Þetta er sami bastarðurinn í málnotk-
un. Segið eins og allir Íslendingar
hafa sagt í áratugi: „Michael hefur nú
unnið 44 sigra.“
Fimmta dæmið verður að fylgja
með: „Báðir Arrows-bílarnir eru að
taka stig“ eða „Báðir Arrows-bílarnir
eru að koma inn á stigum“. Þetta er
sami bastarðurinn enn og aftur. Um-
sjónarmenn eiga að segja: „Báðir
Arrows-bílarnir náðu stigum“ eða
„Báðir Arrows-bílarnir luku keppni í
stigasæti“ eða „Báðir Arrows-bílarnir
fengu stig í keppninni“.
Önnur hvimleið villa heyrist einnig
í beinum útsendingum frá Formúlu 1.
Oft er sagt: „Michael er á 34 stigum“
og er þetta er gjarnan sagt þegar
stigatafla ökumanna kemur upp. Auð-
vitað á að segja „Michael hefur fengið
(hlotið) 34 stig“.
Það er best að hnykkja eilítið á
vanga stjórnmálamanna í lokin. Þeg-
ar áform eru metin, t.d. með umhverf-
ismati tala þeir gjarnan um „möt“ þ.e.
í fleirtölu. Þetta orð er ekki til í fleir-
tölu enda dugar eintölumyndin í öll-
um tilfellum. Steingrímur J. Sigfús-
son sagði eitt sinn: „...það eru mörg
umhverfismöt sem sýna fram á...“;
sami maður sagði í sama viðtali:
„...niðurstaða margra mata bendir til
þess að...“. Steingrímur hefði betur
sagt: „...í mörgum tilfellum hefur um-
hverfismat sýnt fram á...“ og „...nið-
urstaða mats hefur í mörgum tilfell-
um bent til þess að...“.
Íslendingar eru reyndar fleirtölu-
sjúkir og hafa gleymt hvernig á að
nota orð í eintölu. Notkun orða í ein-
tölu er fallegri, yfirvegaðri og stað-
fastari. Sá sem kann að tala í eintölu
um fleirtölutengd málefni hefur náð
föstum tökum á íslenskunni.
Að lokum vil ég benda fólki á það að
sá maður sem kann best að tala ís-
lensku er Tryggvi Gíslason skóla-
meistari Menntaskólanns á Akureyri.
Takið eftir því – þá sjaldan að hann er
kallaður í fjölmiðla – að hann getur
talað um hvað sem er og haldið áhorf-
endum hugföngnum á meðan. Málfar
hans og tungutak hans rennur þýð-
lega og án áreynslu og væri það sönn
ánægja ef fjölmiðlar legðu sig eftir því
að ná oftar tali af þessum mikla ís-
lenskumanni.
SIGURÐUR JÓNSSON,
áhugamaður um fagurt mál,
Álftarima 9, Selfossi.
Um íslenskukunnáttu
íþróttafréttamanna
Frá Sigurði Jónssyni:
Sigurður
Jónsson
Ný sending
af drögtum
Símar: 515 1735 og 515 1736
Bréfasími: 515 1739
Farsími: 898 1720
Netfang: oskar@xd.is
Utankjörfundaratkvæ›agrei›sla vegna
sveitarstjórnarkosninganna 25. maí nk.
fer fram í Ármúlaskóla ALLA DAGA kl. 10 - 22.
Utankjörsta›askrifstofan veitir allar uppl‡singar
og a›sto› vi› kosningu utan kjörfundar.
Utankjörsta›askrifstofa
Sjálfstæ›isflokksins
Sjálfstæ›isfólk!
Láti› okkur vita um stu›ningsmenn
sem ekki ver›a heima á kjördag,
t.d. námsfólk erlendis.
Valhöll, Háaleitisbraut 1, 3. hæ›, 105 Reykjavík