Morgunblaðið - 07.05.2002, Blaðsíða 48

MINNINGAR
48 ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Súsanna MargrétGunnarsdóttir
fæddist á Njálsstöð-
um í Norðurfirði í
Strandasýslu 12.
september 1926. Hún
lést á Hrafnistu í
Hafnarfirði 30. apríl
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru hjón-
in Valgerður Guðrún
Valgeirsdóttir, f. 17.
apríl 1899, d. 14.
ágúst 1971, og Gunn-
ar Njálsson, f. 2.
febrúar 1901, d. 6.
júlí 1985, bóndi á
Njálsstöðum og síðar á Suður-
Bár, í Eyrarsveit í Grundarfirði.
Margrét var elst sex barna þeirra
hjóna, en hin eru Sesselja, Njáll,
Þórdís, Kjartan og Tryggvi. Þau
lifa öll systur sína.
Hinn 18. október 1947 giftist
Margrét Ólafi Inga Jónssyni,
járnsmið, f. 11.1. 1922, d.
25.3.1998. Foreldrar hans voru
hjónin Sigurbjörg Guðmundsdótt-
ir, f. 14. júní 1886, d. 16. júlí 1969,
og Jón Daníelsson, f. 25. júlí 1880,
d. 12. júlí 1952.
Börn Margrétar og Ólafs eru:
1)Helga, f. 29. desember 1946.
Hún á einn son. 2) Valgerður Guð-
rún, f. 25. mars 1948. Hennar
maki er Gestur Karl Jónsson og
eiga þau fjögur börn og tvö
barnabörn. 3) Hulda,
f. 9. ágúst 1949.
Hennar maki er Þór
Stefánsson og eiga
þau tvo syni. 4) Jón,
f. 19. júní 1953. Hans
maki er Magnea Jó-
hannsdóttir og eiga
þau tvö börn auk
þess sem Jón á tvo
syni frá fyrra hjóna-
bandi. 5) Unnur
María, f. 3. janúar
1957. Hennar maki
er Birgir Þórðarson
og eiga þau þrjú
börn.
Eftir húsmæðraskólagöngu á
Ísafirði flutti Margrét með eigin-
manni sínum til Reykjavíkur þar
sem hún hélt fjölskyldunni heimili
mestan hluta ævinnar í Smá-
íbúðahverfinu. Margrét lét sig
miklu skipta ræktarsemi við
heimahagana á Ströndum og
lagði sig fram í starfi Félags Ár-
neshreppsbúa. Sat hún í stjórn
þess um tíma. Hún var einn af
stofnendum Handprjónasam-
bands Íslands árið 1977 og sat í
stjórn þess til margra ára. Jafn-
framt vann hún hjá Handprjóna-
sambandinu meðan kraftar henn-
ar leyfðu.
Útför Margrétar fer fram frá
Langholtskirkju, í dag og hefst
athöfnin kl. 13:30.
Í dag fylgjum við ömmu okkar,
Margréti Gunnarsdóttur, til grafar.
Við kveðjum hana í síðasta sinn en
finnst í aðra röndina að við höfum
líka kvatt hana fyrir þremur árum
þegar sjúkdómurinn sem lýsti sér
með stigvaxandi heilabilun náði tök-
um á henni. Amma er mikilvægur
þátttakandi í lífi barna og við rifjum
upp samskipti liðinna áratuga.
Við systkinin erum sammála um
að eitt sé það sem oft hafi borið á
góma í samræðum ömmu við okkur:
Þrá hennar eftir menntun. Hún hafði
verið í farskóla í Norðurfirði og um
tíma í Húsmæðraskólanum Ósk á
Ísafirði en hafði gjarnan orð á því að
ef kringumstæður hefðu verið aðrar
hefði hún viljað læra norræn fræði. Í
staðinn var ævi hennar umlukin bók-
um, hún var ástríðufullur lestrar-
hestur, nam bókband og var bóka-
safnari af því tagi sem lærir utan að
kveðskap og snjallar málsgreinar.
Bækur voru þær gjafir sem amma
gaf helst og hún átti alltaf svolitlar
birgðir af barnabókum frá ýmsum
tímum sem hún greip stundum til ut-
an afmælisdaga og jóla. Amma var
einn þeirra Íslendinga sem áleit
Njálu helgasta allra rita – Njálu-
áhuginn hefur augljóslega legið í
ættinni enda gaf Njáll afi hennar
sonum sínum nöfnin Gunnar og
Skarphéðinn. Og hún fylgdist af
sönnu stolti með áföngum afkomend-
anna í námi.
Í stað náms í norrænum fræðum
varð heimasætan af Ströndunum
húsfreyja í Reykjavík og fimm barna
móðir. Á fertugsafmælinu hennar
var fyrsta barnabarnið borið til
skírnar og fjórtán urðu þau alls, þau
elstu með annan fótinn – eða báða –
hjá ömmu og afa framan af ævi. Sú
taug sem batt ömmu við Strandirnar
slitnaði auðvitað aldrei og börn og
barnabörn urðu meðlimir í Félagi
Árneshreppsbúa. Þannig stendur á
því að fregnir af tíðarfari og mannlífi
í Norðurfirði eru lesnar víðar en
meðal innfæddra og sannarlega var
amma löngum með hugann á Strönd-
um á síðari árum. En í Akurgerði 10
var oft líflegt og þegar sem flest var í
heimili gat það hent að ekki fengju
allir sæti við eldhúsborðið. Amma
tók þá upp þann sérkennilega sið að
draga út þriðju eldhússkúffu að neð-
an og sitja á henni. Þetta hentaði
smávaxinni húsmóður sem átti þá
hægt um vik að uppvarta um leið og
hún nartaði í matinn sjálf. Hitt var
verra að eldhússkúffan úr Akurgerð-
inu átti eftir að fylgja ömmu upp frá
þessu sem lýsti sér í því að henni
þótti aldrei viðkunnanlegt að setjast
til borðs með gestum nema stund og
stund. Þetta ergði mörg okkar sem
áttum erfitt með að sjá þessa hátt-
semi í réttu ljósi: Sem einlæga löng-
un til að tryggja vellíðan allra sem
litu inn til þeirra afa.
Amma var ekki í vafa um að tölu-
verður eðlismunur væri á körlum og
konum, hún hafði tilhneigingu til að
upphefja móðurhlutverkið og ekki
síður það að vera amma. Hún var
amma sem hafði tíma til að kenna
bænir og kvæði, spila Bessa Bjarna-
son af plötu og syngja með. Jafn-
framt var jafnréttisbarátta kvenna
henni ákaflega hugleikin og þegar
um hægðist í Akurgerðinu kom í ljós
að neistinn hafði ekki slokknað. Á
sextugsaldri tók amma upp á því að
læra á bíl og um svipað leyti gerðist
hún einn af stofnfélögum Hand-
prjónasambands Íslands, sannkall-
aðra grasrótarsamtaka prjóna-
kvenna sem vildu selja úrvalsvöru
milliliðalaust. Hjá Handprjónasam-
bandinu starfaði amma í mörg ár og
fer ekki á milli mála að henni var afar
mikilvægt að leggja þar hönd á plóg.
Hún var sérlega hrifin af greindum
og atkvæðamiklum konum, var til að
mynda ákafur stuðningsmaður Vig-
dísar Finnbogadóttur alla tíð, en
þegar að henni sjálfri kom var sjálfs-
traustið ekki mikið. Þegar barnabörn
í verkefnavinnu leituðu til hennar til
að spyrja um braggabúskap eða
kreppuár var hún treg til svara af
ótta við að segja einhverja vitleysu.
Segja einhverja vitleysu! Hvernig
gæti hennar eigin skynjun eða upp-
lifun verið vitleysa? Við af yngri kyn-
slóð áttum erfitt með að skilja þetta
viðhorf.
Eftir að afi féll óvænt frá duldist
engum að ömmu hrakaði hratt. Æ
oftar bar það við að út í fyrir henni
sló en þegar af henni bráði gerði hún
sér fulla grein fyrir ástandinu og
hafði áhyggjur af. En þegar hún var
spurð hvort hún væri ekki hrædd við
það sem væri að koma yfir hana svar-
aði hún hiklaust neitandi. „Guð hefur
alltaf verið mér svo góður,“ sagði
amma staðfastlega og þessi trú henn-
ar varð okkur hinum nokkur huggun
í veikindum hennar. Gott er að hugsa
sér ömmu í eldhúsinu með útvarpið
lágt stillt og svart kaffi í litlum bolla,
með hugann við vöxt og viðgang asp-
artrjáa eða ræktun nýrra rósateg-
unda. Sú mynd felur í sér eftirsókn-
arverða friðsæld sem sárt er saknað.
Margrét, Gerður, María
og Valgeir, börn Valgerðar
og Gests.
Lítill drengur tiplar smáum skref-
um upp tröppurnar, bankar snöggt á
dyrnar og gengur inn. „Ertu kominn,
litli vinur,“ segir Magga og klappar á
kollinn á honum. Þannig man ég þær
móttökur sem ég fékk á heimili
Möggu og Óla. Hlýtt viðmótið og
raddblærinn eru mér minnisstæð.
Alltaf fannst mér gott að koma til
Möggu frænku og það var gott að
alast upp í Akurgerðinu í nábýli við
hana.
Foreldrar mínir byggðu á árunum
1954–1955 parhús í samvinnu við
Möggu og Óla, þau Akurgerði 10, en
foreldrar mínir Akurgerði 12. Í Ak-
urgerði 10 fannst mér alltaf líf og
fjör, kannski var það vegna þess að á
því heimili voru svo margar stelpur
og öðruvísi heimilisbragur en á
strákaheimilinu á númer 12. Elst var
Helga, svo Gerður og Hulda, þá eini
drengurinn Donni og síðust í röðinni
var Unnur. Svo var auðvitað Daddi,
bróðir Óla sem í minningunni sat allt-
af við eldhúsborðið og oftast með
spilastokk í hendi.
Ef mér leiddist eða var dapur í
huga fór ég oft í heimsókn til Möggu
og alltaf fékk ég þessar hlýju mót-
tökur sem lyftu geði litla mannsins.
Ófá voru þau skipti sem boðið var
uppá mjólk og heitar kleinur eða
annan heimabakstur mér til ómældr-
ar gleði. Þannig setti Magga frænka
gráan hversdagsleikann oft í fallega
liti. Hún átti fallegt heimili og var
mikil hannyrðakona. Seinna meir
fékk ég óheftan aðgang að bókakosti
heimilisins og það þótti mér mikils
virði.
Magga var ein af þessum konum
sem ræktaði frændgarð sinn af ein-
stakri alúð og kærleika. Afkomendur
hennar eru lýsandi dæmi um það.
Magga var mjög artarleg og starfaði
um árabil í Átthagafélagi Stranda-
manna. Gaman var að heyra hana
lýsa æskuheimili sínu og lífinu í
Norðurfirði á Ströndum upp úr
kreppunni miklu. Ljóst var hve stór-
an sess Norðurfjörðurinn skipaði í
lífi hennar. Henni var umhugað um
að við börnin vissum hvar ræturnar
liggja. Eftir að ég stofnaði eigin fjöl-
skyldu var hún ómissandi í fjöl-
skylduboðum hjá okkur eins og þeg-
ar dæturnar voru skírðar og fermdar
og hlýja hennar í garð minna barna
yljaði mér um hjartaræturnar.
Vegferð hennar um lífið skilur eft-
ir góðar minningar hjá mér og fjöl-
skyldu minni. Að leiðarlokum þökk-
um við henni samfylgdina.
Theodór Magnússon.
Elsku amma. Á kveðjustundu er
margs að minnast og munu minning-
arnar ylja mér um ókomna tíð. Það
tekur mig þó sárast að barnið okkar
Jónu muni missa af því að kynnast
þeirri yndislegu ömmu sem þú varst.
Í stað þess veit ég að þú munt vaka
yfir því þegar það fæðist og í hvert
sinn sem ég syng fyrir það Sofðu
unga ástin mín verður það í minningu
þína.
Mínar fyrstu minningar af ömmu
eru kvöldbænirnar og kvæðin, er hún
söng mig í svefn. Hún var alltaf hlý
og góð þegar komið var til hennar og
naut ég ætíð samvista okkar, hvort
sem við spiluðum Kasínu saman eða
amma eldaði handa mér besta plokk-
fisk í heimi.
Amma var kona sem setti alltaf
aðra framar sér. Þegar ég var yngri
fannst mér þetta stundum skrítið.
Ég man eftir því þegar margir voru í
mat í Akurgerðinu og sætin dugðu
ekki, þá dró amma út eina skúffuna í
eldhúsinnréttingunni og settist þar.
Þetta var samt bara amma, henni var
alltaf í mun um að allir hefðu það sem
best en gleymdi stundum sjálfri sér.
Þegar ég varð eldri gerði ég mér
þó grein fyrir því að þessi viðkvæma
hlýja kona hafði meiri styrk og
ákveðni en hún sýndi dags daglega.
Þessa hlið sýndi hún þó ekki oft, en
þegar þurfti stóð hún upp og sýndi
mikinn skörungsskap. Ég á mínu lífi
það að þakka.
Þegar ég var mjög ungur veiktist
ég illa. Amma vildi ekki trúa fyrsta
áliti læknis sem kom að vitja mín í
heimahús Sá sagði áhyggjur mömmu
vera venjulega móðursýki ungra
mæðra. Um miðja nótt kallaði amma
því út gamla heimilislækninn sinn.
Þegar hann kom á staðinn var ég
sendur í snarhasti á spítala og mátti
ekki tæpara standa.
Hvíldu nú í friði, elsku amma. Þú
kenndir mér svo margt gott sem mun
lifa áfram.
Þinn sonarsonur,
Ólafur Daníel Jónsson.
Í dag er til moldar borin frænd-
kona mín Margrét Gunnarsdóttir frá
Njálsstöðum í Árneshreppi. Hugur-
inn reikar til baka og mér finnst ég
skulda henni kveðjuorð að leiðarlok-
um.
Magga, eins og hún var ávallt köll-
uð, var elst sex systkina sem fæddust
á Njálsstöðum á þriðja og fjórða ára-
tug síðustu aldar.
Fólkið á Njálsstöðum var næstu
nágrannar okkar, sem bjuggum á
Steinstúni. Þetta var gott nágrenni,
mæður okkar voru systur og feður
okkar höfðu samvinnu um mörg
störf. Börnin á Njálsstöðum voru á
líkum aldri og við, strákarnir á Stein-
stúni, og við undum okkur vel við leik
og störf, eins og títt var á sveitabæj-
um.
Á uppvaxtarárum hennar var mik-
il gróska í atvinnulífi í Árneshreppi.
Tvær síldarverksmiðjur starfræktar.
Hún, eins og annað ungt fólk úr
sveitinni, tók þátt í þessu „ævintýri“.
Á Ingólfsfirði hitti hún mannsefni
sitt, Ólaf Jónsson, örlög þeirra voru
þar með ráðin. Þau urðu lífsförunaut-
ar. Ólafur lést fyrir fáum árum.
Það var ekki auðvelt að stofna
heimili í Reykjavík á þessum árum,
en þau létu ekkert aftra sér. Þeim
tókst ætlunarverk sitt, komu sér upp
myndarlegu og hlýlegu heimili.
Það sem uppúr stendur, þegar
þeirra hjóna er minnst, var gestrisni
þeirra og ljúft viðmót.
Heimili þeirra var „Brekkukot“
þess tíma. Þegar ég lít til baka finnst
mér ég hafa borið mig til eins og
„Kapteinn Hogensen“. Ég kom á
heimili þeirra hjóna sem þá var
braggi vestur í bæ. Ég var að vísu
hálfvegalaus, var að fara í skóla. Það
var ekki mikið um það talað en
Magga frænka mín vissi hvað klukk-
an sló. Ég settist að á „miðloftinu“ og
var þar meðan ég þurfti þess með.
Það komu fleiri fyrirvaralítið. Það
var einnig pláss fyrir þá á „miðloft-
inu“, án allra orða.
Seinna þegar við hjónin vorum á
ferð í Reykjavík áttum við ávallt vísa
gistingu hjá þeim hjónum. Þar
kynntumst við einnig börnum þeirra
fimm, sem nú eru orðin fullorðið fólk.
Þeirra kynna er gott að minnast og
eiga vináttu þeirra.
Þótt Magga frænka færi ung frá
æskustöðvum sínum, var hugur
hennar mikið bundinn þeim. Ég
spurði hana einu sinni hvort hún
hlustaði alltaf eftir veðurlýsingu frá
Gjögri. Hún svaraði að bragði. „Þú
getur rétt ímyndað þér það.“ Ég vissi
hvað svarið þýddi.
Þegar ég var lítill drengur,
kannski fjögurra ára eða svo, þurfti
móðir mín að fara burt af heimilinu á
spítala, þar sem hún dvaldi nokkuð
lengi. Magga sagði að þegar hún
hefði kvatt sig hefði hún beðið sig að
passa hann Gunnstein fyrir sig. Það
var sex ára aldursmunur á okkur svo
hún var þá ekki há í loftinu. Henni
fannst hún hafa tekið á sig skyldu
sem leið henni aldrei úr minni og
rækti vel.
Fyrir nokkrum árum veiktist hún,
þetta hafði samt nokkurn aðdrag-
anda. Þessari konu, sem var sívinn-
andi, hafði yndi af ljóðum og sögum
og átti mörg áhugamál, var fyrirvar-
alítið nánast kippt út úr mannlegu
samfélagi. Þetta voru grimm örlög.
Engu varð þar snúið við. Eftir það
dvaldi hún á sjúkrastofnunum.
Við þessi leiðarlok streyma hlýjar
þakkarkveðjur frá okkur hjónunum
og fjölskyldu okkar.
Börnum hennar og öðrum ástvin-
um sendum við innilegar samúðar-
kveðjur.
Í kvæði Guðmundar skólaskálds,
Heim til fjalla, eru þessar ljóðlínur,
„Hinst ég þar vil sólu sjá, sem ég
barn í vöggu lá.“ Þetta gæti hafa ver-
ið nærri hennar hugsun.
Blessuð sé minning þín.
Gunnsteinn Gíslason.
SÚSANNA MARGRÉT
GUNNARSDÓTTIR
) 
%    %   =

9  '   .   


!



  

-7 8 /.*  1
$.!"#!+#F!"$!!"#!.
    %   
 
 
 ;/  $ ! !  !
F2+)#
*)*:%!!
F2+6%!! F"*)#
%%F2+!
*6F2+!
-
!/)F2+!.
) 
%    %   =

9  # =# .
   9 
   

3  03
0
1
 
#  @&
:"+$
".
3$#
  



!+*.!!
 !)# 4$)!+!!
-A!)#
0#K*,!! *%/+6!)#
%% 26.
Blómastofa Friðfinns,
Suðurlandsbraut 10,
sími 553 1099, fax 568 4499.
Opið til kl. 19 öll kvöld
Kransar • Krossar • Kistuskreytingar
við Nýbýlaveg, Kópavogi