Vísir - 21.06.1980, Blaðsíða 4

y/Sf'IZ,Lau.arda.ur 21. júnl 1980
4
Uppúr aldamótunum síö-
ustu fóru nokkrir ungir ís-
lenskir rithöfundar að
hasla sér völl á Noröur-
löndum og sérstaklega í
Danmörku. Þeir skrifuðu
verk sín á dönsku til þess
aö ná til stærra menn-
ingarsvæðis en ísland
hafði uppá að bjóða og
tókst á skömmum tíma að
ná góðu valdi á hinni fram-
andi tungu og ávinna sér
mikið álit. Þessir voru
helstir : Gunnar Gunnars-
son, Guðmundur Kamban,
Jónas Guðiaugsson og Jó-
hann Sigurjónsson. Á
fimmtudaginn 19. júní,
verða 100 ár liðin frá fæð-
ingu hans og var af því til-
efni dagskrá í Þjóðleikhús-
inu um Jóhann og verk
hans og Rikisútvarpið
flutti leikrit hans um
Galdra-Loft. Jóhann
Sigurjónsson var eitt
fremsta leikritaskáld okk-
ar Islendinga og skulu hér
rif juð upp fáein atriði ævi
hans.
Bernska og skólaganga
Þaö geröist 19. júni 1880 aö
Jóhann Sigurjónsson baröi heim
inn fyrst augum og heimurinn Jó-
hann. Barsmiöar þessar áttu sér
staö aö Laxamýri I Þingeyjar-
sýslu en þar var faöir hans gild-
astur bænda. Sigurjón átti marg-
ar jaröir og þótti hinn mesti dugn-
aöarforkur svo aö flest þaö lukk-
aöistsem hann tók sér fyrir hend-
ur .Móöir Jóhanns, frú Snjólaug
Þorvaldsdóttir, þótti á hinn bóg-
inn fremur hneigjast til andans en
efnisins og haföi mikiö yndi af
skáldskap Jónasar Hallgrimsson-
ar. Hjá foreldrum sinum ólst Jói
litli upp viö nokkurt atlæti en
hann var yngstur i hópi margra
systkina. Skólagangan hófst
snemma og af Jóhannesi bróöur
sinum læröi Jóhann náttúrufræöi
og ensku en þeir bræöur voru alla
tiö miklir vinir og skiptust lengi á
vinsamlegum bréfum. Siöan
geröist þaö næst aö Jóhann
hleypti heimdraganum og fór i
latfnulæri til mágs sins, sóknar-
prestsins á Sauöárkróki, áriö
1895. Þaöan lá svo leiöin suöur til
Reykjavikur þar sem Jóhann inn-
ritaöist I Latinuskólann i Reykja-
vik. Honum sóttist námiö og ku
hafa haft ágæta kennara þar
sem voru Bjarni frá Vogi og
Steingrimur Thorsteinsson.
Snemma tók Jóhann aö uppá-
halda raunvisindi og sér I lagi
náttúruvisindi, helsti metnaöur
hans á þeim árum mun hafa veriö
aö vinna bændastéttinni gagn.
Jóhann var svo ákafur námsmaö-
ur aö fyrir vorpróf lokaöi hann sig
algerlega inni og las og las en
engu aö siöur stundaöi hann
félagslif af þrótti og var meöal
frumkvööla Bindindisfélagsins i
skólanum. Þaö var á Latinu-
skólaárunum sem Jóhann skrif-
aöi sitt fyrsta leikrit og var þaö
sýnt I skólanum en er nú glataö.
UM ÆVI J
EN 19. J
FRÁ
Teikning af Jóhanni eftir Harald Slott Möller (1918)
,,Sá okkar sem hlýtm
Úttil Kaupmannahafnar..
Er Jóhann Sigurjónsson haföi
lokiö prófi úr 4öa bekk Latlnu-
skólans varö sú breyting á högum
hans aö hann ákvaö aö hætta þar
námi á stundinni. Þótti mörgum
þetta óráö en Jóhanni varö ekki
haggaö. Hann vildi þá halda þeg-
ar I staö til Kaupmannahafnar og
setjast þar á skólabekk Landbún-
aöarskólans hvar hann hugöist
fullnema sig I þvi fagi aö lækna
sjúk dýr. Siöan ætlaöi hann aö
setjast aö á Akureyri og rækja
sina iön. Hann var þá óopinber-
lega heitbundinn konu nokkurri á
Noröurlandi sem var honum tals-
vert eldri og ein sagan kveöur
hann hafa viljaö hraöa gifting-
unni sem mest hann mátti áöur en
kvenmaöurinn yröi of gamall.
Nema hvaö: myndarlega styrkt-
ur af karli fööur sinum sigldi
Jóhann utan til Kaupmannahafn-
er og kom þangaö aö hausti 1889.
Þó Jóhann hafi ástundaö dýra-
læknisfræöin af mikilli atorku hin
fyrstu árin I Kaupmannahöfn var
margt sem glapti i stórborginni.
Til aö byrja meö leiö Jóhanni
ákaflega illa og þráöi þaö mest aö
komast aftur heim til Islands og
heim á Laxamýri. Smátt og smátt
tókst honum aö aölagast borgar-
llfinu og fór aö kunna vel viö sig.
Ef til vill var þaö ekki hvaö sist
hiö fjölskrúöuga leikhúslif i borg-
inni sem olli þvi, Jóhann heillaö-
ist af leikhúsinu og innri þörf hans
til þess aö skrifa jókst um allan
helming. Um skeiö átti hann i
miklu sálarstriöi um þaö hvaöa
braut skyldi velja: dýralækning-
ar eöa ritstörf. Sú varö niöurstaö-
an á endanum aö hann hætti námi
i Landbúnaöarskólanum sumariö
1902, er hann átti aöeins eitt ár
eftir, og helgaöi sig þvi leikriti
sem hann var þá meö I smiöum og
kallaöi Dr. Rung.
...og ekki heim aftur
Eftir þetta bjó Jóhann jafnan i
Kaupmannahöfn og kom ekki til
Islands nema i stuttar heimsókn-
ir. Hann eignaöist fljótt ýmsa
góöa vini á svipaöri bygljulengd,
bæöi danska og islenska, en
einsog fram kom i upphafi höföu
þeir Gunnar Gunnarsson, Guö-
mundur Kamban og Jónas Guö-
laugsson allir sest aö i Danmörku
og rituöu á dönsku. Þann siö tók
Jóhann upp enda þótt þeir félagar
væru af sumum jafnvel sakaöir
um landráö þegar þaö fréttist
uppá Islandi. Margir af mestu
andans mönnum Dana uröu vinir