Morgunblaðið - 05.06.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 5. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið leitaði til talsmanna stjórnmálaflokkanna og innti eftir viðbrögðum þeirra við hinni nýju skýrslu
Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands um kostnað ríkissjóðs við aðild Íslands að ESB, sem kynnt var í gær.
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
segir greinargerð Hagfræðistofnun-
ar um áhrif aðildar Íslands að Evr-
ópusambandinu mjög vel unna. Nú
liggi fyrir að árlegur kostnaður við
aðild sé á bilinu 8 til 10 milljarðar kr.
skv. varfærnum útreikningum og
þeir sem biðji um
að Evrópuum-
ræðan sé tekin á
dagskrá ættu að
fagna því að fá
þessar stað-
reyndir á borðið.
,,Þegar gerð
var könnun á veg-
um Félagsvís-
indastofnunar
fyrir atbeina for-
sætisráðuneytisins, var ein af spurn-
ingunum sem þar var lögð fram,
hvaða áhrif það hefði á afstöðu
manna til Evrópusambandsins ef
það myndi kosta nokkra milljarða á
ári að fara inn í Evrópusambandið.
Þá brugðust menn skyndilega við og
sögðu að það væri alveg óvíst hvað
þetta myndi kosta, sem kom mér
mjög í opna skjöldu, vegna þess að
við höfðum hina fyrri skýrslu og viss-
um nokkurn veginn hvernig fram-
haldið yrði.
Ég leyfði mér að skjóta á að þetta
gæti kostað 10 til 12 milljarða króna
og það fannst sumum hverjum alveg
fráleitt og reyndu að draga það í efa.
Mér fannst því eðlilegt að sú stofnun
sem hafði unnið fyrri reikninga um
áhrif aðildar að Evrópusambandinu
án stækkunar, ynni það verk áfram,
þannig að menn væru ekki að deila
um staðreyndir. Nú eru þessar tölur
komnar fram, reiknaðar af mikilli
varfærni, og þá kemur á daginn að
menn eru að tala um á bilinu 8 til 10
milljarða króna reikning á ári
hverju,“ segir Davíð.
Hann bendir auk þess á að Tyrk-
land, sem er meðal umsóknarríkja,
sé ekki með í þessum útreikningum,
en ef svo hefði verið myndu þessar
tölur hækka mikið.
,,Ég tel afar þýðingarmikið fyrir
þá sem eru alltaf að tala um að þeir
vilji umræðu um Evrópusambandið,
að þeir hafi gögnin og réttar forsend-
ur fyrir hendi í þeirri umræðu. En á
daginn kemur að þeir vilja helst ekki
hafa neinar staðreyndir, heldur bara
tala um skýjafarið og óskhyggju.
Það er því afar þýðingarmikið að
þetta liggur núna fyrir og er vel unn-
ið af hálfu Hagfræðistofnunar Há-
skólans,“ segir Davíð.
Aðspurður segir Davíð niðurstöð-
ur skýrslunnar ekki koma mjög á
óvart. ,,Þó gerði ég kannski ráð fyrir
að þetta yrði enn hærra og reynsla
til dæmis Þjóðverja er sú að þegar
pólitíkin blandast í þetta, þá verður
það til hækkunar en ekki lækkunar,“
segir hann.
Ættu að fagna því að fá fleiri
staðreyndir á borðið
Forsætisráðherra segist vera
þeirrar skoðunar að niðurstöður
Hagfræðistofnunar séu jákvætt inn-
legg í Evrópuumræðuna hér á landi.
,,Menn hafa fleiri þætti í höndunum
en þeir hafa áður haft og ég tel að
þeir sem eru að biðja um að Evrópu-
umræðan sé á dagskrá, eins og þeir
kalla það, ættu að fagna því að fá
fleiri staðreyndir á borðið. Þeir ættu
að fagna því, en svo virðist vera að
þeir geri það ekki,“ segir Davíð.
Hann segir skýrsluna einnig sýna
að spurt hafi verið mjög varlega í
skoðanakönnun Félagsvísindastofn-
unar um afstöðu til inngöngu í ESB
ef greiðslur Íslands til sambandsins
yrðu nokkrir milljarðar á ári. ,,Ég
geri ráð fyrir að ef spurt hefði verið
að það kostaði þjóðina 10 milljarða á
ári að vera í Evrópusambandinu þá
hefðu 97 til 98% verið á móti,“ segir
hann.
Utanríkisráðuneytið hefur einnig
ákveðið að láta kanna kostnað við
hugsanlega aðild að ESB. Aðspurður
segir Davíð að utanríkisráðuneytið
hafi falið endurskoðunarskrifstofu
þetta verkefni. Honum hafi hins veg-
ar fundist eðlilegast að sú óháða
stofnun sem vann þetta verkefni á
sínum tíma fyrir ríkisstjórnina, og
lagt var fyrir Alþingi, annaðist þetta
verk á sömu forsendum, frekar en
endurskoðunarskrifstofa sem ynni
verkin með öðrum hætti.
Davíð Oddsson
Komið á dag-
inn að kostn-
aðurinn er 8–
10 milljarðar
Davíð Oddsson
HALLDÓR Ásgrímsson, utanríkis-
ráðherra og formaður Framsóknar-
flokksins, segir við Morgunblaðið að
skýrsla Hagfræðistofnunar Háskóla
Íslands sé innlegg í umræðuna um
Evrópumál en hann segist gera
margvíslegar athugasemdir við
vinnubrögð stofn-
unarinnar við
gerð skýrslunnar.
Segir Halldór
ennfremur að al-
varlegir ágallar
séu á útreikning-
um í skýrslunni
sem þurfi veru-
legrar leiðrétting-
ar við.
„Hagfræði-
stofnunin er með
þessari skýrslu að framreikna tölur
sem hún reiknaði árið 1995 og mat
það svo þá að nettókostnaður yrði á
bilinu 2 til 3 milljarðar króna. Nú
reiknar hún kostnaðinn fyrir stækkun
upp á 3,7 til 5,6 milljarða. Við í utan-
ríkisráðuneytinu gerum margar at-
hugasemdir við þennan framreikning
því stofnunin tekur ekki tillit til
breyttra forsendna nema að litlu leyti.
Við höfum verið að fara yfir skýrsluna
og munum halda því áfram en ég geri
margvíslegar athugasemdir við hana
og tel hana ekki nægjanlega vel
unna,“ sagði Halldór.
Upplýsinga ekki leitað
í utanríkisráðuneytinu
Í skýrslu Hagfræðistofnunar kem-
ur fram að framlag Íslands til ESB
eftir stækkun verði á bilinu 8,3 til 10,1
milljarður króna. Spurður um þetta
mat sagði Halldór að lítið væri á bak-
við þessar tölur hjá stofnuninni. Hún
héldi áfram að framreikna tölur sem
hún hefði áður framreiknað. „Það er
útaf fyrir sig ágætt að menn setji
fram einhverjar hugmyndir, þó að
endanlegar ákvarðanir um stöðu Ís-
lands verði ekki eingöngu á grund-
velli slíkra útreikninga,“ sagði Hall-
dór og vildi taka það fram að
Hagfræðistofnun hefði ekki leitað eft-
ir neinum upplýsingum um forsendur
hjá utanríkisráðuneytinu eða sendi-
ráði Íslands í Brussel.
Aðspurður um þau ummæli Davíðs
Oddssonar forsætisráðherra að raun-
hæfara sé í Evrópuumræðunni að tala
um kostnað við aðild Íslands eftir
stækkun ESB, benti utanríkisráð-
herra á að stefna sambandsins í dag
væri að auka ekki útgjöld aðildarríkj-
anna heldur leita eftir hagræðingu.
Hvernig sú hagræðing kæmi fram
væri lítið vitað um á þessari stundu.
Reiknað væri með að hún kæmi fram
á sviði útgjalda til landbúnaðarmála
og jafnvel sjávarútvegsmála.
„Í þeirri skýrslu sem nýkomin er út
um sjávarútvegsmálin er gert ráð fyr-
ir að draga úr stuðningi við greinina,
sérstaklega að því er varðar byggingu
nýrra skipa og endurnýjun flotans,“
sagði Halldór ennfremur.
Nýlega bað Halldór alþjóðlega
endurskoðunar- og ráðgjafarfyrir-
tækið Deloitte & Touche að kanna
kostnaðinn sem fylgdi hugsanlegri
aðild Íslands að Evrópusambandinu.
Aðspurður sagði Halldór óvíst hve-
nær vinnu við þá skýrslu lyki en hún
stæði enn yfir. Mikilvægt hefði verið
að nýir aðilar kæmu að málinu. Utan-
ríkisráðherra sagðist binda þær vonir
við skýrsluna að raunsannara mat
fengist á stöðu málsins en fengist
hefði hingað til.
Halldór Ásgrímsson
Innlegg í
umræðuna
en alvarlegir
ágallar á út-
reikningum
Halldór
Ásgrímsson
STEINGRÍMUR J. Sigfússon, for-
maður Vinstri hreyfingarinnar –
græns framboðs, VG, segir að tölur
Hagfræðistofnunar um aukinn
kostnað við framlög Íslands til
stækkaðs Evrópusambands hljómi
mjög kunnuglega í sínum eyrum.
Hann tekur þó
fram að hann hafi
ekki séð skýrslu
stofnunarinnar
og forsendur
hennar í heild,
þar sem hann sé
staddur í sumar-
fríi í heimabyggð.
Steingrímur
segir að framlög
upp á 8–10 millj-
arða króna eftir
stækkun ESB séu mjög nærri því
sem hann hafi talið að yrðu raunin,
ef Ísland yrði aðili að sambandinu.
Þar styðjist hann einkum við
skýrslu utanríkisráðherra frá því í
apríl árið 2000 og upplýsingar frá
Evrópusambandinu og Norður-
landaráði.
„Þetta er svipað og ég hef ímynd-
að mér að verði með stækkuninni,
og er almennt talið að verði. Út-
gjöldin munu aukast nokkuð hjá
þessum vel megandi ríkjum,“ segir
Steingrímur.
Hann telur hins vegar erfitt að
áætla hversu mikið það myndi
minnka sem Íslendingar, með aðild
sinni, fengju til baka frá Evrópu-
sambandinu. Af fregnum að dæma
af skýrslunni vanti inn í þann frá-
drátt þá ágalla sem verði á styrkja-
kerfi ESB.
„Samkvæmt því sem norræna
stofnunin um byggðamál áætlar
mun draga verulega úr þeim mögu-
leikum sem Norðurlöndin hafa eftir
stækkun ESB til að sækja byggða-
styrki á grundvelli Evrópureglna.
Ef notuð verður áfram sama regla
um að svæði, þar sem meðaltekjur
eru meira en 70% undir meðaltal-
inu, fái styrki, þá lækkia augljóslega
meðaltekjur með stækkun Evrópu-
sambandsins og Norðurlöndin í
heild sinni myndu detta út. Það eru
aðeins svæði í austan- og norðaust-
anverðu Finnlandi sem viðurkennt
er að liggi undir þessu 70% með-
altali. Miðað við það sem ég hef
skoðað, ímynda ég mér að frádrætt-
irnir yrðu enn meiri. Með öðrum
orðum yrðum við enn meiri nettó-
greiðendur,“ segir Steingrímur og
telur að mikill þrýstingur muni
skapast á að Norðurlöndin fái minni
styrki en aðrar aðildarþjóðir sam-
bandsins. Falli styrkirnir út vill
Steingrímur að Norðurlandaþjóðum
verði heimilt að byggja upp sitt eig-
ið styrkjakerfi án þess að það brjóti
í bága við Evrópureglur.
Tölur sem
hljóma mjög
kunnuglega
Steingrímur J.
Sigfússon
Steingrímur J.
Sigfússon
BRYNDÍS Hlöðversdóttir, þing-
flokksformaður Samfylkingarinnar,
gagnrýnir skýrslu Hagfræðistofn-
unar um áætlaðan kostnað við aðild
Íslands að Evrópusambandinu.
„Ég er mjög undrandi á því að
stofnun á vegum Háskólans skuli
senda frá sér nið-
urstöður sem eru
byggðar á svona
hæpnum grunni.
Þeir taka m.a.s.
sjálfir fram í
skýrslunni að það
sé nær ómögulegt
að segja til um
þessa hluti og
mér finnst það
ekki samrýmast
akademískum
starfsháttum að gefa út skýrslu á
svo hæpnum grunni,“ segir Bryndís.
Hún bendir einnig á að skýrsla
Hagfræðistofnunar fjalli eingöngu
um áhrif aðildar að ESB á ríkisfjár-
málin. Ekki sé lagt mat á áhrif að-
ildar á lífskjör Íslendinga og starfs-
skilyrði fyrirtækja. Ekki sé tekið
með í reikninginn hvaða áhrif upp-
taka evrunnar myndi hafa eða upp-
taka sameiginlegrar myntar á
vaxtastigið og minnkandi umsýslu-
kostnað, sem Þjóðhagsstofnun og
hnattvæðingarnefnd hafi talið að
myndi skila þjóðarbúinu 10 til 15
milljörðum á ári.
„Þessi skýrsla sýnir því bara
hluta myndarinnar og þar af leið-
andi er mjög lítið gagn að henni í
umræðunni um Evrópumálin,“ segir
Bryndís. Hún segir það líka grát-
broslegt að fylgjast með hvaða
skilaboð berist frá ríkisstjórninni til
þjóðarinnar í Evrópumálunum.
„Það er ekki langt síðan Halldór Ás-
grímsson utanríkisráðherra kynnti
að hann væri að láta reikna út
kostnað við Evrópusambandsaðild
fyrir utanríkisráðuneytið. Þær nið-
urstöður eru ekki komnar eftir því
sem ég best veit og þá ryðst for-
sætisráðherra fram á völlinn með
sína prívatkönnun, sem hann lætur
gera á meðan Halldór er í útlöndum.
Ég held að það sé orðið mjög erfitt
fyrir þjóðina að nema hvað ríkis-
stjórnin vill í þessum efnum,“ segir
Bryndís.
Hún leggur áherslu á að taka beri
niðurstöðutölum skýrslunnar með
miklum fyrirvara. „Skýrsluhöfundar
gefa sér t.d. þær forsendur að
kostnaður vegna aðildar sé mun
hærri en leyfilegt er hjá Evrópu-
sambandinu í dag. Evrópusamband-
ið hefur sett þak á greiðslur vegna
aðildar, sem er 1,27% af landsfram-
leiðslu. Hagfræðistofnun gefur sér
þær forsendur að þetta þak fari upp
úr öllu valdi. Til að svo megi verða
þarf hins vegar samþykki allra ríkja
sambandsins og það er í raun og
veru ekkert sem bendir til þess að
það verði samþykkt. Menn eru því
að gefa sér forsendur sem eru ekki
til í raunveruleikanum. Ég tel hins
vegar mikilvægt að draga fram allar
hliðar í þessari umræðu ef hún á að
skila okkur einhverju. Ég tel líka
mjög hæpið að fara út í reikni-
kúnstir þegar rætt er um Evrópu-
málin. Það mun ekki ráðast af deb-
et- og kredit-niðurstöðu hvort við
teljum æskilegt að fara inn í Evr-
ópusambandið eða ekki. Það eru svo
margir aðrir þættir sem þar skipta
máli og ég held að fólk muni fyrst
og fremst meta hvaða áhrif það hafi
á lífskjör þjóðarinnar yfurleitt.
Þarna eru eingöngu tekin út rík-
isfjármálin en ekki önnur áhrif að-
idlar, sem er mjög villandi. Ég tel að
það væri mjög hollt fyrir okkur að
reyna að rífa okkur upp úr þeim far-
vegi og vera ekki að taka einstaka
þætti út úr og skoða þá úr samhengi
við aðra þætti málsins,“ segir Bryn-
dís.
Bryndís
Hlöðversdóttir
Niðurstöður
byggðar á
mjög hæpn-
um grunni
Bryndís
Hlöðversdóttir
SVERRIR Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, segist ekki
taka mark á skýrslu Hagfræðistofn-
unar þar sem hann hafi „lítinn áhuga
á að taka þátt í þessum stríðsdansi“
Davíðs Oddssonar og Halldórs Ás-
grímssonar.
„Ég legg ekk-
ert upp úr því
sem þeir segja í
þessu tuski sínu.
Ég vil að við Ís-
lendingar séum
Evrópuþjóð en er
ekki tilbúinn til að
ræða aðild með
einu orði á meðan
það blasir við að
við munum missa
yfirstjórn okkar í
t.d. fiskveiðimálunum til Brussel.
Svo geta þeir haldið áfram að fljúg-
ast á eins og þeim sýnist, þessir
garpar. Ég tek ekkert mark á Hall-
dóri Ásgrímssyni sem boðar núna
inngöngu í Evrópusambandið, haf-
andi ekki völd til þess í sínum eigin
flokki að ákveða. Svo eru skoðana-
kannanir Davíðs og allur þessi æði-
bunugangur og vængjabusl nokkuð
sem ég ætla að leiða hjá mér á meðan
ekkert vit er í umræðunni,“ segir
Sverrir.
Sverrir
Hermannsson
Tek ekki
þátt í stríðs-
dansi Davíðs
og Halldórs
Sverrir
Hermannsson