Morgunblaðið - 05.06.2002, Qupperneq 34

MINNINGAR
34 MIÐVIKUDAGUR 5. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ODDVITI sjálf-
stæðismanna á Akur-
eyri, Kristján Júl-
íusson bæjarstjóri,
bregst til andsvara
spurningu minni í
Morgunblaðinu 1.
júní sl. um hvort lýð-
ræðisleg vinnubrögð
hafi verið höfð að
leiðarljósi við mynd-
un nýs meirihluta
bæjarstjórnar Akur-
eyrar. Greinin ber
heitið „Sigurvegarar
kosninga og lýðræð-
isást“. Í greininni
„Lýðræðið fótum
troðið á Akureyri?“
sem birtist í Morgunblaðinu 29.
maí sl. benti ég á að L-listinn væri
afdráttarlaus sigurvegari kosning-
anna á Akureyri meðan Sjálfstæð-
isflokkur og framsóknarmenn töp-
uðu fylgi. Skilaboð kjósenda voru
skýr. Benti ég jafnframt á að fyr-
irvaralausar samningaviðræður
oddvita Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks um meirihluta-
samstarf væri augljós yfirlýsing
um að álit kjósenda væri lítils met-
ið þegar kæmi að myndun meiri-
hluta. Loks varpaði ég fram
spurningunni hvort ekki hefði
„verið eðlilegra að stærsti flokk-
urinn í bæjarstjórn, þ.e. Sjálfstæð-
isflokkurinn, færi að lýðræðislegri
ábendingu kjósenda um að þeir
vilji sjá L-listann í meirihluta bæj-
arstjórnar en ekki framsóknar-
menn?“
Sjálfstæðisflokkurinn
sigurvegari?
Kristján svarar ekki spurning-
unni um myndun meirihlutans
heldur velur að leika sér með töl-
fræði og endursegja sjálfvalið efni
úr pólitískri „umræðu síðustu
vikna hér í bæ“. Þetta kalla ég
hjáumræðu sem reyndar bendir til
að Kristján meti meira það sem
gerðist fyrir kosningaúrslitin en
eftir þau. Hann upplýsir einnig að
„í kosningum er sá einn sigurveg-
ari sem fær flest atkvæði á kjör-
degi“.
Samkvæmt þessu hlýtur Sjálf-
stæðisflokkurinn, að mati Krist-
jáns, að vera sigurvegari kosning-
anna á Akureyri þrátt fyrir
fylgistap og missi fulltrúa! Þetta
er athyglisverð niðurstaða og því
ekki að undra þótt spurt sé hvort
lýðræðisást blindi e.t.v. bæjar-
stjórann?
Forsendur
lýðræðisins
Það kostaði mikla baráttu á sín-
um tíma að koma á lýðræði og
kosningum í stað einræðis og
ákvarðana einvalda. Til að lýðræði
nái raunverulega fram að ganga í
kosningum þurfa samt sem áður
nokkrar mikilvægar forsendur að
vera fyrir hendi. Kostirnir sem um
er kosið þurfa t.d. að vera skýrir
og kjósendum vel kunnir þegar
kemur að kjördegi. Það er þess
vegna lýðræðisleg
skylda framboða að
gera kjósendum grein
fyrir hvað þau hyggj-
ast fyrir að kosningu
lokinni, hvaða málefni
þau leggja áherslu á,
með hverjum þau
kjósa eða kjósa ekki
að starfa o.s.frv. Ef
svo er ekki er ekki
hægt að segja að kjós-
endur viti í raun
hverjum eða hvaða
málefnum þeir eru að
greiða atkvæði sitt.
Framboð af þessu tagi
eru ótrúverðug og í
raun ólýðræðisleg.
Spurningin er hvort og að hvaða
leyti þetta á við um kosningarnar
hér á Akureyri? Gaman væri t.d.
að heyra Kristján greina frá því
opinberlega hvenær meirihluta-
samstarf sjálfstæðis- og framsókn-
armanna var fyrst rætt og fast-
mælum bundið af hálfu þessara
aðila.
Lýðræði í ljósi
tölfræðinnar?
Tölfræði er afskaplega gott tæki
til mælinga, en á sama hátt og
tommustokkurinn segir hún lítið
um eðli þess sem mælt er. Þó
verður ekki allt mælt með tölfræð-
inni frekar en tommustokknum. Í
ljósi niðurstöðu kosninga þjónar
það lýðræðinu að fara að vilja
kjósenda, sem ekki verður ráðinn
af tölfræðinni einni saman.
Það stoðar lítið fyrir bæjarstjór-
ann að rýna í tölfræðina lýðræðinu
til vitnis og meirihlutanum til stað-
festu. Vilji kjósenda er nægilega
skýr, burtséð frá allri tölfræði.
Jafnvel ástfangnir sjálfstæðis- og
framsóknarmenn eiga að sjá til.
Er það tölfræðin eða lýðræðisástin
sem byrgir mönnum sýn?
Lýðræðinu ógnað
á sjómannadaginn
Lýðræðishugmyndin felur m.a. í
sér að hver og einn hafi vald til
áhrifa í krafti atkvæðis síns óháð
efnahag. Til eru þeir sem virðast
ekki gefa mikið fyrir þessa hug-
mynd.
Elskhugum lýðræðisins hlýtur
þó að hafa blöskrað framferði for-
stjóra útgerðarfélagsins Samherja
gagnvart sjómannadagsráði bæjar-
ins og lýðræðislega kjörnum full-
trúa á Alþingi, sem átti að vera
aðalræðumaður á sjómannadaginn
hér á Akureyri.
Að láta
verkin tala
Mér finnst vel við hæfi að odd-
viti bæjarins leiði forstjóranum
fyrir sjónir hversu andstætt það er
lýðræðinu að hafa í frammi skoð-
anakúgun í skjóli auðvalds gagn-
vart lýðræðislega völdum fulltrúa
og sjómannadagsráði bæjarins. Ég
skora því á þig, Kristján, að for-
dæma opinberlega athæfi forstjór-
ans og sýna þannig lýðræðisást
þína í verki.
Einn flokksbróðir þinn í Reykja-
vík, sem ég man ekki lengur hvað
heitir, hélt mikið upp á þetta orða-
lag í nýafstaðinni kosningabaráttu
þar í bæ.
Mín afstaða er skýr, fordæma
ber valdhroka forstjórans, sem ég
vona að veki alla lýðræðissinna til
umhugsunar um þær hættur sem
ógna lýðræðinu nú um stundir.
Ást og
lýðræði á
Akureyri
Hermann
Óskarsson
Höfundur er félagsfræðingur og var
í 13. sæti á lista Samfylkingarinnar á
Akureyri.
Akureyri
Vilji kjósenda er
nægilega skýr,
segir Hermann
Óskarsson,
burtséð frá
allri tölfræði.
VISSIR þú að á Ís-
landi eru 28-30.000
manns heyrnarlausir
eða verulega heyrnar-
skertir? Vissir þú að
stór hluti eldri borg-
ara á erfitt með að
fylgjast með töluðu
máli? Vissir þú að nú
eru um það bil 10.000
erlendir ríkisborgarar
búsettir á Íslandi og
stærstur hluti þeirra
er að reyna að læra
íslensku? Samtals eru
þessir hópar um 17%
af þjóðinni. Hvað á
þetta fólk svo sameig-
inlegt? Jú, þetta eru
minnihlutahópar sem allir myndu
njóta góðs af textun íslensks sjón-
varpsefnis.
Við Íslendingar erum enn langt
á eftir nágrannaþjóðum okkar í
textun á innlendu sjónvarpsefni. Á
Norðurlöndum og víðast í öðrum
löndum Evrópu ásamt Bandaríkj-
unum er mest allt innlent sjón-
varpsefni textað. Kostnaður við
textun er aðeins brot af fram-
leiðslukostnaði þátta og margborg-
ar sig þegar tekið er tillit til þess
hve markhópur þáttarins stækkar
við textunina. Texti myndi gera
heyrnarlausum og heyrnarskert-
um kleift að fylgjast með innlendu
sjónvarpsefni og stórbæta lestr-
argetu heyrnarlausra barna sem
og nýbúa. Tækni til textunar er til
staðar og ekkert ætti að hindra
fjölmiðla í að nýta sér hana.
Árið 2001 eyddi RÚV, „sjónvarp
allra landsmanna“,
heilum 70 milljónum
kr. í að styrkja Sin-
fóníuhljómsveit Ís-
lands og á sama tíma
kvörtuðu þeir vegna
peningaleysis til text-
unar. Sama ár og pen-
ingarnir runnu til Sin-
fóníunnar notaði RÚV
aðeins 365.000 kr. til
textunar á íslensku
efni og Stöð 2 varði
ekki einni einustu
krónu. Ég spyr, er
ekki verið að mis-
muna hópum með
þessum hætti?
Þann 19. maí 2001
var þingsályktunartillaga sam-
þykkt á Alþingi en hún er að hluta
til svo hljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela mennta-
málaráðherra að stuðla að því að
íslenskt sjónvarpsefni verði textað
eftir því sem við verður komið til
hagsbóta fyrir heyrnardauft fólk
sem við núverandi aðstæður á erf-
itt með að fylgjast með íslensku
efni í sjónvarpi.“
Flutningsmenn tillögunnar voru
Sigríður A. Þórðardóttir, Sigríður
Jóhannesdóttir, Tómas Ingi Ol-
rich, Ólafur Örn Haraldsson, Ein-
ar Már Sigurðarson, Einar Oddur
Kristjánsson, Kolbrún Halldórs-
dóttir, Þorgerður K. Gunnarsdótt-
ir og Hjálmar Árnason.
Þingsályktunartillagan var sam-
þykkt einhljóða en því miður hefur
lítil sem engin breyting orðið á
textunarmálum í íslensku sjón-
varpi þrátt fyrir það.
Á textavarpssíðu 888 hjá RÚV
er einstaka sinnum textað efni til
sýningar.
Það er þó RÚV til háborinnar
skammar hve illa er staðið að
þeirri litlu textun sem þar fer
fram.
Stafir blikka og jafnvel heilu
setningarnar hverfa. Til að bæta
gráu ofan á svart hefur þýðandinn
oftar en ekki breytt textanum, ein-
faldað hann að eigin geðþótta. Sem
sagt, það kemur fyrir að textinn er
ekki í fullu samræmi við töluð orð
þáttarins.
Til að vera þátttakandi í ís-
lensku samfélagi verður viðkom-
andi að eiga greiðan aðgang að
upplýsingum. Það er því okkar
barátta sem og hjartans mál, að
farið verði eftir þingsályktuninni
frá 19. maí 2001 og textun inn-
lends sjónvarpsefnis verði lög-
leidd.
Er sjónvarp fyrir
alla þjóðfélagshópa?
Þórður Örn
Kristjánsson
Höfundur er heyrnarlaus.
Textun
Við Íslendingar, segir
Þórður Örn Krist-
jánsson, erum enn langt
á eftir nágrannaþjóðum
okkar í textun á inn-
lendu sjónvarpsefni.
FÁTT er til yndis-
legra en ungbarn sem
horfir á okkur
stórum, saklausum
augum. Við fyllumst
verndartilfinningu og
viljum gera allt sem í
okkar valdi stendur
til að hlúa vel að
barninu og vernda.
Þau eru algerlega háð
okkur fullorðnum
hvað varðar allar lík-
amlegar og tilfinn-
ingalegar þarfir, þörf
fyrir blíðu, öryggi,
nærveru, útiveru og
svo mætti lengi telja.
Við leggjum á okkur
vökunætur, göngum um gólf með
litla angann sem er að taka tennur
og setjum hans þarfir framar okk-
ar. Við njótum þess að upplifa
fyrsta brosið, fyrstu tönnina,
fyrsta skrefið, fyrsta orðið! Við
fyllumst lotningu yfir hverju skrefi
sem barnið tekur og erum að
springa af stolti.
En svo gerist eitthvað, ekki í
einu vetfangi en smátt og smátt.
Það er eins og við förum að efast
um mikilvægi hlutverks okkar
þegar barnið hættir að vera eins
háð okkur með allar sínar þarfir
og sérstaklega þegar það kemst á
unglingsárin. Af hverju efumst við
um að unglingurinn okkar vilji
heyra og finna að við viljum verja
tíma með honum og félögum hans?
Af hverju efumst við um að þau
vilji finna að við viljum hafa þau
með í sumarbústaðinn, ekki til að
passa upp á að þau geri ekki eitt-
hvað af sér eða fari sér að voða úti
í hinum harða heimi, heldur af því
að okkur þykir gott að vera með
þeim, okkur þykir þau skemmti-
leg. Einfaldlega af því að okkur
þykir svo óumræðilega vænt um
þau og við viljum njóta sem flestra
stunda með þeim. Við þurfum ekk-
ert að efast um að stóru börnunum
okkar þykir gott að láta taka utan
um sig og heyra að þau séu frá-
bær. Þau hafa miklu meiri þörf
fyrir foreldra og að á þau sé hlust-
að en okkur grunar.
Í nýsamþykktum barnaverndar-
lögum á Íslandi, sem tóku gildi 1.
júní 2002, er í 1. gr. kveðið á um
réttindi barna og skyldur foreldra.
Þar segir: „Börn eiga rétt á vernd
og umönnun. Þau skulu njóta rétt-
inda í samræmi við aldur sinn og
þroska. Foreldrum ber að sýna
barni sínu umhyggju og nærfærni
og gegna forsjár- og uppeldis-
skyldum við börn sín svo sem best
hentar hag og þörfum þeirra. Þeim
ber að búa börnum sínum viðun-
andi uppeldisaðstæður og gæta
velfarnaðar þeirra í hvívetna.“
Í 3. gr. sömu laga er eftirfarandi
að finna: „Með börnum er í lögum
þessum átt við einstaklinga yngri
en 18 ára. Barnaverndaryfirvöld
geta ákveðið, með samþykki ung-
mennis, að ráðstafanir sem gerðar
eru á grundvelli laganna haldist
eftir að þau eru orðin 18 ára, allt
til 20 ára aldurs.
Með barnaverndaryfirvöldum er
átt við félagsmálaráðuneytið,
Barnaverndarstofu, kærunefnd
barnaverndarmála og barnavernd-
arnefndir.
Með foreldrum er að jafnaði átt
við þá sem fara með forsjá barns.“
Foreldrar! Við berum ábyrgð í
18 ár! Það er ekki eingöngu laga-
skylda að sinna börnunum sínum,
það er ekki áþján eða þreytandi
kvöð. Foreldrahlutverkið er eitt
hið mikilvægasta í lífi einstaklings.
Lítum á þessi 18 ár sem kærkom-
inn tíma þar sem okkur er trúað
fyrir miklu. Þetta er tími tækifær-
anna, stunda þar sem við njótum
þeirra forréttinda að fá að vera
með barninu okkar, sýna því um-
hyggju og nærfærni. Barnið fær að
njóta handleiðslu okkar, hvatning-
ar og virðingar.
Breyting á sjálfræðisaldri frá 16
til 18 ára er tilkomin vegna þess að
fæst höfðu þroska til að taka
ábyrgð sem fullorðin. Foreldrar,
leggjum ekki meiri ábyrgð á börn-
in okkar en þau eru fær um að
axla, leiðbeinum þeim og styðjum,
elskum þau óhikað og finnum okk-
ar eigið öryggi í foreldrahlut-
verkinu. Foreldrar eru lykilpersón-
ur í lífi sinna barna og þekkja þau
best.
Átján ára
ábyrgð
Bergþóra
Valsdóttir
Höfundar eru fulltrúar í Saman-
hópnum.
Barnavernd
Það er ekki eingöngu
lagaskylda að sinna
börnunum sínum, segja
Bergþóra Valsdóttir
og Stefanía Sörheller,
það er ekki áþján
eða þreytandi kvöð.
Stefanía
Sörheller