Morgunblaðið - 25.07.2002, Qupperneq 24

ERLENT
24 FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Gasol®
Heimsendingarþjónusta ÍSAGA
nær til Stór-Reykjavíkursvæðisins.
Heimsendingargjald er kr. 500,-
Afgreiðslan Breiðhöfða 11
er opin virka daga frá kl. 8 til 17.
800 5555
Hluti af Linde Gas Group
ÍSAGA ehf. • Breiðhöfða 11
Sími 577 3000 • Fax 577 3001
www.aga.is
IS
A
-2
43
.1
–
ÍD
E
A
JP MORGAN Chase & Co. og Citi-
group Inc., tveir af stærstu bönkum
heims, hjálpuðu bandaríska miðlun-
arfyrirtækinu Enron að skipuleggja
milljarða dollara lán sem földu
versnandi fjárhagsstöðu fyrirtækis-
ins, og lögðu sitt af mörkum til að
dylja fyrir fjárfestum smáatriði í
sumum samningum, að því er rann-
sóknarfulltrúar öldungadeildar
bandaríska þingsins sögðu á þriðju-
daginn.
Þessi viðskipti, svokallaðar for-
greiðslur, færðu Enron ríflega 8,5
milljarða dollara síðustu sex árin
áður en fyrirtækið hrundi sl. haust.
Hefði Enron gert fyllilega grein fyr-
ir lánunum hefði skuldabyrði fyr-
irtækisins aukist um rúmlega 40%, í
14 milljarða dollara árið 2000, sam-
kvæmt greiningu starfsfólks undir-
rannsóknarnefndar stjórnkerfis-
nefndar öldungadeildarinnar. Þetta
hefði leitt til þess að dregið hefði úr
lánshæfni fyrirtækisins, að sögn
fulltrúa lánshæfismatsstofnana.
Formaður undirnefndarinnar,
Carl Levin, þingmaður demókrata,
sagði notkun Enron á forgreiðslum
til að fela skuldir vera „bókhaldss-
vindl“ og sagði fyrirtækið hafa notið
„hjálpar og vísvitandi aðstoðar
nokkurra stærstu fjármálastofnana
í landinu“. Bankarnir Chase og Citi-
group hefðu vitað hvað Enron var
að gera, aðstoðað við blekkingar-
leikinn „og högnuðust á öllu sam-
an“, sagði Levin.
Bankarnir fengu há umboðslaun
og áunnu sér velvilja til frekari
samninga við Enron, auk vaxta-
greiðslna, fyrir að skipuleggja
samningana, að sögn öldungadeild-
arþingmanna. Enron greiddi til
dæmis Citigroup 167 milljónir doll-
ara á tímabilinu frá 1997 til 2001.
Chase og Citigroup seldu for-
greiðslufyrirkomulagið til að
minnsta kosti tíu annarra viðskipta-
vina sinna.
„JP Morgan Chase og Citigroup
eru tvær af virtustu fjármálastofn-
unum landsins,“ sagði Susan Coll-
ins, öldungadeildarþingmaður repú-
blikana, er á sæti í undirnefndinni.
„Þess vegna finnst mér aðild þeirra
að málinu vera mikið áfall. Svo virð-
ist sem [þessir bankar] hafi verið
reiðubúnir að hætta orðspori sínu til
þess að tryggja að mikilvægur við-
skiptavinur, Enron, væri ánægður.“
Fulltrúar JP Morgan Chase báru
fyrir undirnefndinni að Enron, en
ekki bankarnir, bæri ábyrgð á því
hvernig Enron hefði fært forgreiðsl-
urnar í bókhaldið. Sögðu fulltrúar
að bankinn hefði beðið mikinn skaða
af samskiptum sínum við Enron,
tapað 2,6 milljörðum dollara við
gjaldþrotið, þ.á m. 600 milljónum í
ótryggðum lánum. Fulltrúar Citi-
group sögðust telja að ekkert væri
athugavert við forgreiðslurnar og að
þeir hefðu reitt sig á ytri endur-
skoðanda Enron, fyrirtækið Arthur
Andersen.
Hlutabréf í bönkunum tveimur
hafa lækkað í verði undanfarna
daga. Hvert bréf í Citigroup var á
27 dollara við lokun markaða á
þriðjudaginn, og hafði þá lækkað
um rúma fimm dollara. Bréf í Chase
var á rúma 20 dollara við lokun, og
hafði lækkað um tæplega fjóra og
hálfan dollar.
Það fyrirkomulag sem nefnist for-
greiðslur felur í sér að fyrirtæki fá
borgað fyrir að afhenda vörur – í til-
viki Enron var það olía og jarðgas –
eftir ákveðinn tíma. En Enron og
nokkrir stórir bankar höguðu samn-
ingum sínum á þann hátt að það
tefldi í tvísýnu óhæði viðskiptanna,
þannig að hvað bókhald varðaði
urðu þau fremur að lánum en sölu,
samkvæmt niðurstöðum rannsókn-
arnefndar öldungadeildarinnar. En-
ron greindi fjárfestum sínum ekki
frá þessu, segja rannsóknarfulltrú-
ar, og bókfærði viðskiptin sem
reiðufé fyrir framkvæmdir, og fegr-
aði þannig fjárhagsstöðuna.
Hlutabréf í tveim stærstu bönkum Bandaríkjanna falla í verði vegna vafasamra viðskipta
Sagðir hafa aðstoðað við
bókhaldssvik hjá Enron
AP
Fulltrúar Citigroup undirbúa sig áður en þeir mæta fyrir rannsóknarnefnd öldungadeildarinnar á þriðjudag.
Washington. The Washington Post.
VÍSINDAMENN í Bandaríkjun-
um hafa fundið loftstein sem
hugsanlegt er að lendi á jörðinni
árið 2019, þótt líkur á því séu afar
litlar. Loftsteinninn, sem fengið
hefur heitið 2002 NT7, er um tveir
kílómetrar í þvermál og fer um-
hverfis sólina á 2,3 ára fresti. Hafa
vísindamenn gefið honum gildið 1
á Tórínóskala, sem þýðir að fylgj-
ast eigi vandlega með honum, en
hættan sem af honum stafi sé lítil.
Sprengikrafturinn ein
milljón megatonna
Gunnlaugur Björnsson, stjarn-
eðlisfræðingur við Raunvísinda-
stofnun Háskólans, segir litlar lík-
ur á því að steinninn muni lenda á
jörðinni, enda sé mjög stutt síðan
hann fannst. Lengri tíma þurfi til
að reikna út sporbaug steinsins
með einhverri nákvæmni. „Þessi
steinn er rúm tvö ár að fara í
kringum sólina og til að fá braut-
ina sæmilega nákvæma þarf að
fylgjast með honum um einn
fjórða af umferðartíma hans,“
segir hann. Gunnlaugur segir að
töluverður fjöldi loftsteina sé á
reiki í innra sólkerfinu, en vegna
þess hve dimmir þeir eru sé erfitt
að koma auga á þá fyrr en þeir
koma tiltölulega nálægt Jörðinni.
„Það gerir þetta svolítið spenn-
andi, en að sama skapi ógnvekj-
andi. Stundum sjáum við ekki
steinana fyrr en þeir eru komnir
framhjá okkur.“
Gunnlaugur segir steininn í
stærra lagi, eða álíka stóran og
tvær Esjur. „Það yrðu verulegar
hamfarir ef hann lenti á okkur,“
segir hann. Hann segir að steinn-
inn sé heldur minni en sá sem
lenti á Jörðinni fyrir um 65 milljón
árum og átti þátt í útrýmingu risa-
eðlanna en gæti samt sem áður
valdið gríðarlegum hamförum.
„Sprengikrafturinn sem leysast
myndi úr læðingi, lenti steinninn á
Jörðinni, væri rúm ein milljón
megatonna,“ segir Gunnlaugur,
og væri því um 67 milljón sinnum
meiri en sprengikraftur kjarn-
orkusprengjunnar sem sprakk yf-
ir Hírósíma árið 1945.
Gríðarmikil skekkjumörk
Gunnlaugur leggur þó áherslu á
að engin ástæða sé til að hafa af
þessu áhyggjur. Bæði sé langt
þangað til árið 2019 rennur upp og
einnig séu meiri líkur en minni á
að frekari rannsóknir sýni fram á
að steinninn muni fara framhjá
Jörðinni.
Erlendir stjörnufræðingar hafa
gefið út svipaðar yfirlýsingar og
segir Donald Yeomans hjá geim-
vísindastofnun Bandaríkjanna
(NASA) að skekkjumörk í frum-
reikningum á sporbaug steinsins
séu milljónir kílómetra og segir
nánast öruggt að frekari rann-
sóknir sýni fram á að af steininum
stafi engin hætta.
Tíu ár eru síðan NASA hóf
skipulega leit að smástirnum sem
Jarðarbúum gæti stafað hætta af.
Loftsteinn gæti
lent á jörðinni
árið 2019
Íslenskur stjarneðlisfræðingur
segir þó litlar líkur á árekstri
London. AP.
RÚMENSKAR konur og stúlkur,
íklæddar þjóðbúningum, leika hér á
tulnic-flautur við opnun árlegrar
Jómfrúarhátíðar á tindi fjallsins
Gaina norðan við höfuðborgina
Búkarest. Þúsundir Rúmena sækja
hátíðina þar sem smalar leituðu sér
eiginkvenna áður fyrr.
Reuters
Flautuleikur á rúm-
enskri Jómfrúarhátíð