Morgunblaðið - 04.09.2002, Page 20

HÆSTIRÉTTUR Ísraels úrskurðaði í gær að
herinn hefði heimild til að reka Kifah og Int-
issar Adjuri, tvo ættingja látins hermdar-
verkamanns, til Gaza frá Vesturbakkanum á
þeirri forsendu að þeir hefðu veitt honum að-
stoð. Ekki má hins vegar beita þriðja ættingj-
ann, Abdel Nasser Assidi, sem ekki var talinn
hafa veitt hinum látna umtalsverða aðstoð,
sams konar refsingu. Tvímenningarnir verða
að búa á Gaza í tvö ár. Hermdarverkamað-
urinn var liðsmaður al-Aqsa-píslarvottasveit-
anna svonefndu og er sagður hafa sent tvo
sjálfsmorðingja af stað til árása í Tel Aviv.
Talsmenn Palestínumanna og ýmissa
mannréttinda- og friðarsamtaka í Ísrael for-
dæmdu niðurstöðuna, töldu að verið væri að
refsa hóp fyrir afbrot einstaklings, hæstirétt-
ur hefði brugðist og látið undan þrýstingi
stjórnvalda. Sögðu sumir að niðurstaðan gæti
orðið fyrsta skrefið að svonefndri þjóðar-
hreinsun, þ.e. brottrekstri allra Palestínu-
manna frá svæðinu.
„Herinn er nú hin raunverulega ríkisstjórn
Ísraels,“ sagði Uri Avnery, talsmaður frið-
arhópsins Gush Shalom. „Hæstiréttur var síð-
asta tryggingin fyrir lýðræði í Ísrael en nú
þorir enginn að mótmæla,“ sagði Avnery.
Hann bætti því við að herinn og ríkisstjórnin
beittu nú Palestínumenn miklum og vaxandi
þrýstingi í þeirri von að fólk léti að lokum
endanlega bugast. Niðurstaða hæstaréttar
væri þáttur í þessari stefnu.
Fullnægir ekki
kröfum harðlínumanna
Ranaan Gissin, talsmaður Ariels Sharons,
forsætisráðherra Ísraels, vísaði þessum ásök-
unum á bug. Hann sagði að rétturinn hefði
sagt að brottreksturinn væri lögmætur og
ekki væri um að ræða geðþóttaákvörðun af
hálfu hersins. „Herinn verður að hlíta lögum,“
sagði Gissin.
Ljóst þykir að úrskurður hæstaréttar full-
nægi alls ekki kröfum harðlínumanna í hern-
um og víðar sem vilja að herinn geti rekið alla
ættingja hryðjuverkamanna af heimilum sín-
um og brotið hús fjölskyldnanna niður jafnvel
þótt ekki séu neinar sannanir fyrir því að ætt-
ingjarnir hafi veitt aðstoð við sjálf hryðju-
verkin.
Herinn og ríkisstjórn Sharons forsætisráð-
herra telja að brottrekstur ættingja geti vald-
ið því að færri Palestínumenn en ella taki þá
ákvörðun að gera sjálfsmorðsárásir á Ísraela.
Ættingjar slíkra „píslarvotta“, eins og þeir
eru kallaðir meðal araba, eru í hávegum hafð-
ir meðal Palestínumanna á hernumdu svæð-
unum og stjórn Saddams Husseins í Írak hef-
ur stutt þá með fé.
Segjast hafa „erft“
gömul lög frá Jórdönum
Hæstiréttur sagði í skýringu sinni að líta
bæri á Vesturbakkann og Gaza sem eitt og
sama svæðið og því væri ekki um að ræða
brottrekstur og þá brot á alþjóðalögum held-
ur væri fólkið látið flytja. Væri um að ræða
„aðgerð til að ákvarða búsetu“. Palestínu-
menn fóru hörðum orðum um úrskurðinn og
sagði Saeb Erakat, helsti samningamaður
stjórnar Yassers Arafats Palestínuleiðtoga í
viðræðum við Ísraela, að brottrekstur tví-
menninganna væri slæmt mannréttindabrot.
Khadr Shkeirat, lögfræðingur palestínska
mannréttindahópsins LAW, sagði brottrekst-
urinn vera brot á alþjóðasáttmálum um rétt-
indi íbúa hernuminna svæða. Jafnvel þótt
fólkið hefði aðeins verið flutt milli borga á
Vesturbakkanum hefði samt verið um brott-
rekstur að ræða samkvæmt alþjóðalögum.
Mjög er deilt um það hvort lögskýring Ísr-
aela standist. Þeir vísa m.a. til laga frá 1945
er Bretar réðu enn yfir allri Palestínu og
höfðu þá „í algerum undantekningartilfellum“
rétt til að reka fólk á brott „af öryggis-
ástæðum“ eins og það er orðað í lögunum.
Þau giltu á Vesturbakkanum sem áður féll
undir vernd Jórdaníu. Ísraelar segjast að
sögn BBC hafa „erft “ lögin frá Jórdönum er
afsöluðu sér öllu tilkalli til svæðisins fyrir all-
mörgum árum en eftir að Ísarelar hertóku
Vesturbakkann 1967.
Palestínumenn benda á að lögin frá 1945
stangist á við fjórða Genfarsáttmálann frá
1949 en í honum er meðal annars kveðið á um
réttindi óbreyttra borgara á herteknum svæð-
um. Í grein nr. 49 segir: „Bannað er að þvinga
einstaklinga eða hópa til að flytja á brott eða
reka með valdi fólk frá herteknu svæði yfir á
svæði hernámsveldisins eða nokkurt annað
svæði, hvort sem það er hertekið eða ekki og
engu skiptir hvert markmiðið er með aðgerð-
unum.“
Þröng túlkun
á lögunum
Ísraelar svara því til að ákvæðið hafi verið
sett til að koma í veg fyrir þjóðarhreinsun af
sama tagi og nasistar beittu og síðar var grip-
ið til á Balkanskaga og gert sé ráð fyrir und-
anþágum. Í greininni segir einnig: „Hernáms-
veldið má grípa til brottflutnings allra eða
sumra íbúa á afmörkuðu svæði ef öryggi íbú-
anna eða brýnar hernaðarástæður gera það
nauðsynlegt.“ Þess má geta að þótt Ísraelar
viðurkenni ekki að Vesturbakkinn og Gaza
séu hernumin svæði hafa hermenn ríkisins
Hæstiréttur Ísraels úrskurðar í máli ættingja látins hryðjuverkamanns á Vesturbakkanum
Reuters
Verða sendir í
tveggja ára
útlegð til Gaza
Ísraelar vísa til undanþáguákvæða í Genfar-
sáttmála um réttindi íbúa á herteknum svæðum
Jerúsalem. AFP.
Ísraelskur lögreglumaður fylgist með skurðgröfu sem notuð var við að reisa nýja varnar-
girðingu við borgina Jenín á Vesturbakkanum í gær. Girðingarnar þykja mjög umdeildar.
fengið fyrirmæli um virða ákvæði Genfarsátt-
málanna.
Elyakim Rubenstein ríkissaksóknari ákvað
í málinu sem nú hefur verið útkljáð að tak-
marka ákæruna við aðeins þrjá ættingja og
taldi að túlka bæri lögin þröngt, þ.e. eingöngu
sakfella þá sem beinlínis hefðu hjálpað
sprengjumönnunum. Ef beitt væri rúmri túlk-
un væri að hans áliti hætta á að niðurstaðan
rækist á grein 33 í áðurnefndum Genfarsátt-
mála þar sem segir að bannað sé að beita
„hóprefsingu“. Í greininni segir: „Engum
manni á svæðinu [undir vernd hernámsveld-
isins] má refsa fyrir afbrot sem hann eða hún
hefur ekki sjálfur framið.“
Hæstiréttur Ísraels hefur áður veitt heim-
ildir til að reka fólk brott og brjóta hús niður
en ávallt sett sem skilyrði að herinn geti rök-
stutt að mjög brýnt sé að grípa til aðgerð-
anna. Nokkrir liðsmenn hryðjuverkasamtak-
anna Hamas og Íslamska Jihad voru reknir til
Líbanons 1992. En í úrskurðinum var sagt að
sumir hinna brottreknu ættu að fá að snúa
strax aftur heim og hinir ættu að endingu
einnig að fá heimfararleyfi. Svo fór að menn-
irnir sneru allir heim vegna þess að Ísraels-
stjórn lét undan öflugum þrýstingi á alþjóða-
vettvangi þar sem aðferðin sætti harðri
gagnrýni.
ERLENT
20 MIÐVIKUDAGUR 4. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
þeir höfðu hins vegar grímur á
höfði, svo ekki væri hægt að
þekkja þá. Óttast kólumbísk yf-
irvöld að skæruliðarnir myndu
hefna sín, ef nöfn tvímenninganna
yrðu gerð opinber.
Baráttan við skæruliðahreyf-
ingarnar forgangsverkefni
Yfirvöld gera ráð fyrir að viku-
lega fari fram greiðslur fyrir gagn-
legar upplýsingar um skæruliðana.
Vilja þau með þessu hvetja al-
menning til að leggja sitt af mörk-
um í baráttunni gegn skæruliðun-
um en 38 ár eru nú liðin síðan
átökin í Kólumbíu hófust og hafa
þúsundir manna beðið bana á þeim
tíma.
Þá hefur Uribe, sem tók við
embætti 7. ágúst sl., tilkynnt að
auknu fé verði varið til uppbygg-
ingar hers landsins. Hefur hann
lýst því yfir, að það verði forgangs-
verkefni í forsetatíð hans, að ráða
niðurlögum skæruliðahreyfinga í
landinu og þykir augljóst af hans
fyrstu embættisfærslum að hart
verður látið mæta hörðu.
STJÓRNVÖLD í Kólumbíu eru
tekin að borga fólki fyrir upplýs-
ingar sem leitt geta til handtöku
liðsmanna skæruliðahreyfinga, sem
ábyrgð bera á sannkallaðri ógn-
aröld í landinu undanfarin ár. Með
þessu vonast Alvaro Uribe, forseti
Kólumbíu, til að geta ráðið nið-
urlögum skæruliðanna, sem ráða
ríkjum í næstum helmingi landsins.
Á mánudag greiddu kólumbísk
stjórnvöld tveimur uppljóstrurum
jafnvirði 220 þúsund ísl. króna fyr-
ir upplýsingar sem leiddu til hand-
töku Oswaldos Diaz Alfaro, sem
talið er að hafi gert tilraun til að
myrða Uribe í apríl sl. Uribe stóð
þá í kosningabaráttu vegna for-
setakosninganna, sem fóru fram í
sumar.
Fimm fórust í sprengjutilræðinu
en talið er að Alfaro, sem hefur
viðurnefnið „Prófessorinn“ og er
einn af leiðtogum FARC-skæru-
liðahreyfingarinnar, hafi skipulagt
tilræðið.
Sýnt var frá því í sjónvarpi á
mánudag þegar uppljóstrararnir
tveir fengu peninga sína afhenta en
Uppljóstrarar fá
borgað í Kólumbíu
Yfirvöld leita nýrra leiða til að
ráða niðurlögum skæruliðahópa
Bogota. AP.
ÞEIM sem rannsaka og sinna
kennslu um forsetaembættið í
Bandaríkjunum er George W. Bush
ráðgáta. Rúmlega 20 fræðimenn og
kennarar veltu vöngum yfir per-
sónuleika og frammistöðu forsetans
er þeir komu saman á ráðstefnu er
haldin var um síðustu helgi á vegum
Stjórnmálafræðifélags Bandaríkj-
anna. Sumir þeirra töldu forsetann
vera einfeldning, aðrir sögðu hann
hafa styrk og ákveðni á borð við
Harry Truman eða Ronald Reagan.
„Einfaldur, einhliða, skortir þá
greind og íhygli sem embættið
krefst, Dan Quayle í dulargervi,“
sagði Michael Genovese, við Loyola
Marymount-háskóla. „Í tilfinninga-
legu jafnvægi, vel skipulagður, hef-
ur hæfileikaríka og reynslumikla
undirmenn, enginn hugsjónamaður
en hefur skýr og vel skilgreind
markmið, fæddur stjórnmálamað-
ur,“ sagði Fred Greenstein, við
Princeton-háskóla.
Stjórnmálafræðingastéttin hefur
afgerandi frjálslyndisslagsíðu, og,
eins og Stanley Rehshon, við Borg-
arháskólann í New York, viður-
kenndi: „Í menntamannaheiminum,
sem er vinstramegin við miðju,
leggjum við áherslu á vitsmunalega
margbreytni. Bush er ekki djúpur,
en innsæi hans skiptir sköpum og
hann er kænn.“
Colleen Shogan, við George
Mason-háskóla, hélt því fram að eft-
ir 11. september hefði Bush fundið
réttlætiskennd sinni farveg með því
að fordæma hryðjuverk, en sú til-
hneiging hans að einfalda flókna
hluti á afdráttarlausan máta, eins
og með orðunum „öxull hins illa“
hafi gert honum erfitt um vik að
takast á við óljósa heimsmynd nú-
tímans.
En fræðingarnir vildu ekki allir
afskrifa það að Bush yrði farsæll
forseti. Hann hefði valið sér ráð-
herra „af snilld“, sagði Shirley Ann
Warshaw, við Gettysburg-háskóla,
og hefur „fengið í lið með sér fólk
sem er staðráðið í að koma stefnu-
málum hans áfram“.
Þótt ráðherrar hafi verið valdir
með það fyrir augum að tryggja
kynþátta-, þjóðernis- og kyndreif-
ingu, líkt og Bill Clinton hefði gert,
hafi undirmenn í ráðuneytum verið
vandlega valdir til þess að fylgja
íhaldsstefnu og tilteknum stefnu-
miðum Bush, sagði Warshaw.
George C. Edwards, við A&T-há-
skólann í Texas, sagði að Bush hefði
sjálfstraust sem hefði nýst honum
mjög vel, ekki aðeins við að afla
fylgis við skattalækkanir og
menntamálaumbætur, heldur líka í
baráttunni við hryðjuverkastarf-
semi. „Þar gafst honum tækifæri á
að mynda ný tengsl við bandarísku
þjóðina, og hann greip það.“
Stjórnmálafræðingar reyna að átta sig á Bush forseta
Kænn en ekki djúpur
Reuters
Fræðingar eru ekki einhuga
um embættisfærslur Bush.
Boston. The Washington Post.