Morgunblaðið - 26.10.2002, Blaðsíða 43

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 2002 43
SÍÐASTA aldarfjórðung hefur
notkun á náttúruefnum úr jurtum
vaxið mjög hratt og hafa náttúru-
efnin þá oft verið notuð í stað lyfja.
Á síðari árum hefur notkun á nátt-
úruefnum ásamt með lyfjum aukist
víða um heim og hefur það vakið
spurningar um hugsanleg áhrif
náttúruefna á virkni lyfja. Það er
hins vegar vel þekkt að vissar fæðu-
tegundir geta haft áhrif á virkni
lyfja.
Greipaldinsafi og lyf
Fyrir um 10 árum uppgötvaðist
af tilviljun að greipaldinsafi hafði
veruleg áhrif á frásog eða upptöku
ákveðinna lyfja sem notuð eru við
háum blóðþrýstingi. Rannsóknin
beindist að áhrifum alkóhóls á lyfja-
notkunina en alkóhól veldur auka-
verkunum þegar lyfið er notað. Lyf-
leysa var notuð við þessa rannsókn
og var greipsafi notaður sem lyf-
leysa. Í ljós kom að styrkur lyfsins í
blóði var allt að þrisvar sinnum
hærri hjá þeim sem drukku greip-
safann en hjá þeim sem drukku
vatn. Appelsínusafi hafði ekki slík
áhrif og benti það til þess að eitt-
hvert efni væri í greipsafanum sem
gæti valdið þessu.
Í ljós hefur komið að greipsafi
hefur svipuð áhrif á fjölda annarra
lyfja, t.d. á fleiri lyf sem lækka blóð-
þrýsting en einnig á lyf við þung-
lyndi og lyf við ofnæmi. Það er til-
tekið efni í greipsafanum sem
veldur hindrun eða hemlun á nið-
urbroti lyfjanna og fer því meira
magn af lyfinu út í blóðið en ráð var
fyrir gert. Þessi áhrif greipsafans
væri hægt að nota til að draga úr
lyfjaskammtinum og lækka lyfja-
kostnaðinn. Nú er talið að efnið í
greipsafanum sem veldur mestu um
þessi áhrif sé bergamottin sem er
einnig að finna í bergamot olíu en
hún er ilm- og bragðefni í Earl
Gray tei.
Sýklalyf og mjólk
Áhrif mjólkur á lyf hafa verið
þekkt frá 1976 þegar rannsóknir
sýndu að mjólkurneysla með lyfja-
töku gat hindrað upptöku eða frá-
sog á sýklalyfinu tetracycline (50–
90% hindrun). Ástæðan er sú að lyf-
ið bindur kalk (Ca ++) í mjólkinni
o.fl. efni sem hindra síðan upptöku
lyfsins. Ýmis fæðubótarefni sem
innihalda kalk, járn (Fe++), zink
(Zn++) o.fl. geta haft svipuð áhrif
á þessa tegund lyfja (m.a. kanamyc-
in og neomycin) og á hið sama við
ýmsar fæðutegundir, svo sem rús-
ínur sem hafa mikið járn. Þetta
vandamál má forðast með því að
láta 1–1½ klukkutíma líða milli
lyfjatöku og neyslu á mjólk og
mjólkurafurðum.
Blóðþynningarefni
og grænmeti
Sjúklingar sem fengið hafa
kransæðastíflu eða slag fá gjarnan
blóðþynningarefni. Þessi efni þynna
ekki blóðið heldur draga úr hættu á
að blóðflögur myndi klumpa og
blóðtappa. Komið hefur í ljós að
grænmeti (t.d. brokkólí, spínat,
hvítkál og gúrkur) getur haft áhrif
á þessa lyfjameðferð. Það er vítam-
ín K í grænmetinu sem hefur þessi
áhrif en það eykur blóðstorknunar-
eiginleika og virkar gegn lyfinu. Er
því mikilvægt að forðast að breyta
mikið neyslu á þessu grænmeti
meðan á lyfjameðferð stendur. Te
og aðrar náttúruafurðir sem hafa
lítið af laufum innihalda ekki eða
mjög lítið af K vítamíni og koma
hér ekki við sögu.
Steroidar og kínverskar
lækningajurtir
Margar kínverskar jurtir eru
taldar gagnlegar við sjálfsofnæmis-
sjúkdómum. Ein ástæðan er talin
vera sú að þær auki styrk steroid-
hormóna með því að hægja á efna-
skiptum þeirra og niðurbroti. Ef
einstaklingurinn er á hormónalyfi
þá gæti slík jurtaafurð aukið enn
frekar styrk lyfsins í blóði. Ynging-
aráhrif kínverskra jurtaafurða eru
einnig talin felast í því að auka
styrk kynhormóna í blóði.
Lokaorð
Áhrif fæðu og náttúruefna á
virkni lyfja eru þekkt en fremur fá-
tíð miðað við fjölda fæðutegunda og
náttúruefna sem eru á boðstólum.
Hafa ber í huga að fæðan og nátt-
úruefni geta hugsanlega haft áhrif á
lyf sem verið er að taka. Áhrifin
geta verið jákvæð eða neikvæð og
fer það eftir magni þeirra efna sem
verið er að neyta og tegund. Oft
geta áhrif náttúruefna falist í því að
draga úr aukaverkunum lyfja, í öðr-
um tilvikum geta þau aukið áhrif
lyfjanna eða dregið úr þeim. Not-
endum er því ráðlagt að taka ekki
lyf og náttúruefni samtímis en láta
eina til eina og hálfa klukkustund
líða milli lyfjatöku og neyslu nátt-
úruefna. Þessi tími dugir oftast til
að koma í veg fyrir hugsanlega víxl-
verkun lyfja og náttúruefna.
Heimildir: http:/www.itmonline.org/arts/
herdrug.htm
Áhrif fæðu og náttúru-
efna á virkni lyfja
Eftir Sigmund
Guðbjarnason
„Notendum
er því ráð-
lagt að taka
ekki lyf og
náttúruefni
samtímis en láta eina
til eina og hálfa klukku-
stund líða milli lyfjatöku
og neyslu náttúruefna.“
Höfundur er prófessor emeritus.
Fundarherbergi
JARÐVATNSBARKAR
Stærðir 50—100 mm
Lengd rúllu 50 m
Tilvalið þar sem ræsa
þarf fram land. Vara
sem vinnur með þér,
auðveld í meðhöndlun.
Ármúla 21, sími 533 2020
Stærðir 50—80
og 100 mm.
Lengd rúllu 50 mtr.
Tilvalið þar sem ræsa
þarf fram land. Vara
sem vinnur með þér,
auðveld í meðhöndlun.
IS200
LEXUS STYRKIR SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ÍSLANDS.
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
TO
Y
19
07
6
1
0/
20
02
LEXUS N†B†LAVEGI 6 SÍMI 570 5400 WWW.LEXUS.IS
Ef til vill finnst flér tvisvar á dag ekki
nóg. A› minnsta kosti ekki flegar
upplifun í IS200 er annars vegar. fia›
ver›ur nánast vanabindandi a› finna
spennuna, sem fylgir flví a› snúa
lyklinum, a› skynja afli› og fjöri›. Stíll
og fágun au›kenna sérhvert
smáatri›i. Glæsileg innrétting og
sjálfvirk loftræsting ver›a til fless a›
ökumanni og farflegum lí›ur betur en
í nokkrum ö›rum bíl. 6 diska geisla-
spilari er felldur inn í mælabor›i›. fiú
hlustar á uppáhaldstónlistina flína og
ert í sjöunda himni frá flví a› lagt er af
sta› og flar til slökkt er á bílnum.
Sérkenni Lexusbíla, hva› fleir láta vel
a› stjórn og eru gæddir frábærum
aksturseiginleikum, gera fla› enn
ánægjulegra a› aka IS200. En fyrst
og fremst er léttir til fless a› vita a›
flví eru engin takmörk sett hversu oft
á dag má njóta fless a› aka IS200. En
hér er gó› vi›mi›unarregla: fieim
mun oftar, fleim mun skemmtilegra.
Rá›lag›ur dagskammtur: a.m.k. tvisvar
N Á N A R I U P P L † S I N G A R U M I S 2 0 0 O G U M A L L A R A ‹ R A R G E R ‹ I R A F L E X U S M Á F Á H J Á S Ö L U D E I L D L E X U S Í S Í M A 5 7 0 5 4 0 0 E ‹ A Á W W W . L E X U S . I S