Morgunblaðið - 26.11.2002, Síða 16

ERLENT
16 ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
HINN íhaldssami Þjóðarflokkur Wolfgangs
Schüssels kanzlara (ÖVP) vann afgerandi sig-
ur í þingkosningum sem fram fóru í Austurríki
á sunnudag. Í fyrsta sinn síðan árið 1966 er
flokkurinn nú sá stærsti í landinu. Samstarfs-
flokkur Þjóðarflokksins í ríkisstjórn sl. 2½ ár,
hinn umdeildi Frelsisflokkur, galt afhroð; tap-
aði yfir 16% atkvæða frá því í kosningunum
1999 og fékk nú aðeins 10,2%.
Jafnaðarmannaflokkurinn SPÖ, sem í ára-
tugi hefur verið stærsti flokkur landsins, varð
að sætta sig við að fá hátt í 6% minna fylgi en
keppinauturinn ÖVP, þrátt fyrir að vinna á frá
því í síðustu kosningum, um 3,75%. Þegar lokið
var við að telja upp úr kjörkössunum reyndist
SPÖ hafa fengið 36,9% atkvæða, ÖVP 42,3%,
Frelsisflokkurinn FPÖ 10,2% og Græningjar
rétt tæp 9%.
Úrslitin færa ÖVP 79 þingsæti af alls 183 og
getur hann því í raun myndað meirihluta með
hvaða flokki sem er af hinum þremur sem náðu
mönnum á þing; SPÖ fékk 69 menn kjörna,
FPÖ 19 og Græningjar 16.
Stjórnarmyndun kann þó að verða snúin.
Leiðtogi jafnaðarmanna, Alfred Gusenbauer,
hafði lýst því yfir fyrir kosningar að fengi
flokkur hans ekki umboð frá kjósendum til að
mynda stjórn kysi hann frekar að vera áfram í
stjórnarandstöðu, og þegar ljóst var hve skýrt
umboð kjósendur gáfu Schüssel til að halda
áfram sem kanzlari ítrekaði Gusenbauer þessa
afstöðu sína. Jafnaðarmenn og græningjar
höfðu vonazt til að ná saman meirihluta, en
þótt báðir vinstriflokkarnir ynnu á er langt frá
því að þeir næðu þessu markmiði sínu.
Herbert Haupt, bráðabirgðaleiðtogi Frels-
isflokksins og félagsmálaráðherra í fráfarandi
stjórn, hafði sagt fyrir kosningar að færi fylgið
við flokkinn niður fyrir 15% myndi hann ekki
halda áfram stjórnarþátttöku. Eftir að úrslitin
voru ljós sagði hann þó að þau sýndu að kjós-
endur vildu að „svart-bláa“ stjórnarsamstarfið
héldi áfram (íhaldsmenn eru nefndir „svartir“,
frelsisflokksmenn „bláir“). Vegna hins mikla
fylgistaps bauð Haupt afsögn sína sem flokks-
formaður, en strax í gær skoraði flokksstjórnin
á hann að halda áfram, en flokkurinn hefur átt í
mestu vandræðum með að finna sér nýja for-
ystu eftir að helzti máttarstólpi FPÖ til
margra ára, Jörg Haider, stóð fyrir því að
flokksþing lýsti vantrausti á ráðherralið
flokksins fyrr í haust og olli þar með stjórn-
arkreppunni sem leiddi til þess að boðað var til
kosninga áður en kjörtímabilinu lauk.
Haider boðar afsögn sem
fylkisstjóri Kärnten
Haider, sem ekki lét hafa neitt eftir sér um
úrslitin í heilan sólarhring eftir að þau voru
kunn, boðaði í gær afsögn sína sem fylkisstjóri
Kärnten. Til skýringar þessari ákvörðun sinni
tilgreindi hann bæði slæmt gengi flokksins al-
mennt í kosningunum, en einkum hve margir
kjósendur í heimahéraði hans sjálfs sneru baki
við flokknum að þessu sinni.
„Þörf minni fyrir stjórnmálaafskipti er al-
gerlega svalað,“ sagði Haider í útvarpsviðtali.
„Svona skelfileg úrslit krefjast þess að maður
íhugi alvarlega sinn gang,“ sagði hann í viðtal-
inu, eftir því sem netútgáfa austurríska dag-
blaðsins Die Presse greinir frá.
Um hugsanlegar viðræður um endurnýjað
stjórnarsamstarf FPÖ við Þjóðarflokk Schüs-
sels sagði Haider, að fara skyldi varlega í það.
Fyrst ætti Schüssel að tala við alla hina flokk-
ana. Tók hann þó fram að hann ætlaði ekki að
blanda sér í stjórnarmyndunarviðræður, komi
til þeirra. Sagði Haider að í stjórnarsamstarfi
flokkanna hefði reyndin verið sú, að ÖVP hefði
gert umbótahugmyndir FPÖ að sínum en látið
fulltrúa FPÖ bera byrðarnar af óvinsælum
ákvörðunum og aðgerðum stjórnarinnar. Slíkt
mætti ekki endurtaka sig.
Annar ásteytingarsteinn í hugsanlegum
stjórnarmyndunarviðræðum gæti Karl-Heinz
Grasser orðið, en innanflokksuppreisnin gegn
ráðherraliði FPÖ beindist fyrst og fremst gegn
honum. Hann var fjármálaráðherra og hélt því
embætti reyndar áfram eftir að kosningar voru
boðaðar, gekk yfir í þingflokk ÖVP og háði
kosningabaráttu sem fjármálaráðherraefni
ÖVP. Herbert Haupt sagði Grasser meðábyrg-
an fyrir óförum FPÖ og flokkurinn gæti ekki
sætt sig við stjórnarþátttöku með hann innan-
borðs. Schüssel sagði hins vegar ekki hægt að
ganga framhjá Grasser.
Kosningatölfræðingar sem Die Presse vitn-
ar til segja að um 544.000 kjósendur hafi farið
beint frá FPÖ yfir á ÖVP, og SPÖ hafi fengið
um 124.000 atkvæði frá fólki sem áður kaus
FPÖ. Alls voru greiddar tæplega 4,8 milljónir
atkvæða en 5,9 milljónir voru á kjörskrá.
Vill Haider stjórnarandstöðu?
Að mati stjórnmálaskýrenda er það nokkur
ráðgáta hvað vaki fyrir Haider í þessari stöðu.
Anton Pelinka, stjórnmálaskýrandi í Vín, tjáði
AFP-fréttastofunni að það sem skipti máli í
stöðunni sé ekki „hvað ÖVP vill, heldur hvað
Haider vill“. Fyrir kosningar hafði Pelinka
sagt að gerðir Haiders sem leiddu til falls
stjórnarinnar væru „glórulausar, skoðaðar frá
sjónarhóli austurrískra innanríkisstjórnmála“.
„En ef metnaður hans beinist út fyrir Aust-
urríki er hann skiljanlegri. Hann er langþekkt-
asti forystumaður hægripopúlista í Evrópu, og
til að halda því þarf hann að spila á and-amer-
ískar, and-síonískar og and-ESB-hneigðir –
allt eru þetta tromp sem hann getur ekki spilað
með sé flokkur hans þátttakandi í ríkisstjórn
sem óhjákvæmilega fylgir hófsamari stefnu,“
sagði Pelinka.
Ráðamenn Evrópusambandsins (ESB)
fögnuðu úrslitum kosninganna. „Þetta eru góð
tíðindi fyrir stækkun [ESB]. Þetta hékk sem
Damóklesarsverð yfir löggildingarferlinu,“
hafði AFP eftir ónafngreindum embættis-
manni ESB í Brussel, og vísaði með þessum
orðum til hótana frelsisflokksmanna um að
hindra að ESB-aðildarsamningar við tiltekin
Mið- og Austur-Evrópuríki hlytu samþykki
austurríska þingsins, en öll aðildarríkin verða
að fullgilda samningana til að þeir geti gengið í
gildi. „Uppgangstíma hægripopúlisma virðist
vera lokið,“ sagði Gernot Erler, varaformaður
þingflokks jafnaðarmanna á þýzka þinginu.
Mikill sigur Þjóðarflokks Schlüssels kanzlara í þingkosningum í Austurríki
„Svart-blátt“
líklegt stjórnar-
mynstur
AP
Wolfgang Schüssel, t.v., fagnar sigri með stuðningsfólki Þjóðarflokksins í Vín á sunnudag.
Óvænt var hve stóran sigur
austurríski íhaldsflokkurinn
ÖVP vann í kosningunum á
sunnudag og hefur hann því
óskorað umboð til stjórnar-
forystu, skrifar Auðunn
Arnórsson. Frelsisflokkur
Jörgs Haiders galt afhroð
en er engu að síður sennilegt
að hann haldi stjórnar-
samstarfinu áfram.
’ Svona skelfileg úrslit krefjast þess að
maður íhugi alvarlega
sinn gang ‘
SLÖKKVILIÐSMENN í Glasgow
hlýða á Tony Blair, forsætisráð-
herra Bretlands, flytja yfirlýsingu í
sjónvarpi þar sem hann hafnaði
kröfu þeirra um allt að 40% launa-
hækkun. Blair sagði að krafan væri
óraunhæf og myndi hafa alvarlegar
afleiðingar fyrir efnahag Bret-
lands.
Slökkviliðsmenn um allt Bretland
hófu enn verkfall á föstudaginn var
og á það að þessu sinni að standa í
átta daga. Hermenn, illa útbúnir til
slökkvistarfa, munu bregðast við
neyðartilvikum. Hafa oddvitar sétt-
arfélaga sakað stjórnvöld um að
hafa komið í veg fyrir að samn-
ingar tækjust á síðustu stundu.
Um 52 þúsund slökkviliðsmenn í
Bretlandi fóru í tveggja sólar-
hringa verkfall í síðustu viku.
Reuters
Breskir slökkviliðsmenn enn í verkfall
GEGN notaðri kaffivél og andvirði
2.900 króna í lausnargjald tókst
Cristinu Gonzalez í argentínska
bænum Cosquin um helgina að
leysa síamsköttinn sinn úr haldi
„kattræningja“. Gonzalez tjáði
blaðamönnum að kettinum hennar
hefði verið rænt af dyramottunni
heima hjá sér. „Fjárkúgararnir
hringdu strax“ og heimtuðu 300
pesóa, sem svarar til tæplega 5.000
ísl. króna, í lausnargjald. Eftir
nokkurt samningaþóf varð úr að
„kattræningjarnir“ fengju 200 pe-
sóa, um 2.900 kr., auk notaðrar
kaffivélar gegn því að skila kett-
inum heilum á húfi. Glæpir gerast
nú æ tíðari í Argentínu vegna
slæms efnahagsástands í landinu
og er nokkuð um að lausnargjald sé
knúið fram með mannránum, en
rán á dýrum í þessum tilgangi eru
fátíð.
Gonzalez afhenti lausnargjaldið á
strætisvagnastöð þar sem fjórtán
ára gamall meintur „kattræningi“
tók á móti því og hét því að skila
kettinum eftir tíu mínútur. Eigand-
inn átti svefnlausa nótt í kjölfarið,
þar sem ræningjarnir stóðu ekki
við þetta. En morguninn eftir birt-
ist kötturinn mjálmandi við dyrnar.
„Alveg heill á húfi,“ sagði Gonzalez.
Kaffivél fyrir
köttinn
JOHN Rawls, einn kunnasti og
áhrifamesti heimspekingur
tuttugustu aldar, lést á sunnu-
daginn, 81 árs
að aldri.
Þekktasta
bók Rawls,
Kenning um
réttlæti (A
Therory of
Justice), kom
út 1971 og
hefur verið
lykilrit í allri
stjórnmálaheimspeki og fleiri
greinum allar götur síðan.
Rawls var eindreginn tals-
maður frjálslyndisstefnunnar
og friðhelgi einstaklingsrétt-
inda. Í Kenningu um réttlæti
hélt hann því m.a. fram, að
ójöfnuður væri í öllum tilfellum
óréttlátur, nema í þeim tilfell-
um þar sem hlutskipti þeirra
sem minnst mega sín í sam-
félaginu versnaði ef ójöfnuður-
inn væri afnuminn.
Rawls var bandarískur og
gegndi prófessorsstöðu við
Harvard-háskóla, en hann hóf
störf þar 1962. Áður hafði hann
m.a. kennt við Princeton-há-
skóla og Cornell-háskóla.
John Rawls
látinn
John Rawls