Morgunblaðið - 03.12.2002, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 2002 25
NÝLEGA birtu Náttúruverndar-
samtök Íslands niðurstöður um arð-
semi Kárahnjúkavirkjunar og koma
þær ekki á óvart. Samtökin fengu
Þorstein Siglaugsson til skrifa nýja
skýrslu og er niðurstaðan sem fyrr
að mikið tap verði af verkefninu m.v.
forsendur skýrsluhöfundar. Grein-
argerðin ber þess nokkur merki að
vera skrifuð fyrir Náttúruverndar-
samtökin og er hún nú eitt helsta
vopnið í viðamikilli herferð þeirra
gegn Kárahnjúkavirkjun.
Græðir
Landsvirkjun nóg?
Landsvirkjun á nú í viðræðum við
Alcoa sem er einn stærsti, virtasti
og elsti álframleiðandi í heimi.
Skýrsluhöfundur gerir lítið úr þess-
ari breyttu forsendu og lætur hjá
líða að geta þess að orkusala til Al-
coa Inc. er að sjálfsögðu öruggari en
hún hefði verið til Reyðaráls hf.
Þess í stað fýsir hann greinilega
mjög að koma við ávöxtunarkröfu
sem hæfir áhætturekstri sem á eng-
an veginn við í þessu tilfelli.
Það er vert að vekja sérstaka at-
hygli á því að hið stórfellda tap sem
fram kemur í skýrslunni stafar ekki
hvað síst af forsendum höfundar um
ávöxtunarkröfu. Í ávöxtunarkröf-
unni er tekið tillit til vaxta af lánsfé
og þeirrar kröfu sem eigendur gera
um arðsemi eigin fjár. Lánsvextir
Landsvirkjunar eru vel þekktir enda
hefur fyrirtækið sérlega góða láns-
hæfiseinkunn. Þá reiknar Lands-
virkjun með að raunávöxtun af eigin
fé í Kárahnjúkavirkjun verði um
14% sem telja verður afar gott.
Skýrsluhöfundur telur að ávöxtun-
arkrafan eigi að vera enn hærri og
notar það ásamt fleiru til að halda
fram að tap verði á virkjuninni.
Þetta er villandi framsetning. Í stað
þess að ætla að tap verði á fram-
kvæmdinni er hann að segja að
Landvirkjun hagnist ekki nóg. Þar
er Landsvirkjun á öndverðum meiði.
Áliðnaður er nú hluti af hinu
þróaða og þekkta atvinnulífi. Álver
Alcan í Straumsvík hefur t.d. starfað
í yfir 30 ár. Það var stækkað árið
1997 og væntingar eru um enn frek-
ari stækkun á komandi árum. Bæði
Búrfellsvirkjun og álverið eru nú að
mestu afskrifuð en munu engu að
síður skila eigendum sínum ríkuleg-
um arði um ókomin ár.
Skýrsluhöfundur gerir tilraun til
að skelfa lesendur með því að gera
ráð fyrir að lánshæfi íslenska rík-
isins muni lækka vegna Kára-
hnjúkavirkjunar. Staðreyndin er
hins vegar sú að lánshæfi íslenska
ríkisins var nýlega hækkað í Aaa
sem er besta einkunn sem Moody’s
gefur. Þessa einkunn fékk ríkið
þrátt fyrir að Moody’s hefði allar
upplýsingar um fyrirhugðar fram-
kvæmdir. Þá kaus Moody’s einnig að
gefa Landsvirkjun sömu einkunn.
Það er greinilegt að lánshæfisfyr-
irtækin eru á annarri skoðun en
Náttúruverndarsamtök Íslands þeg-
ar kemur að arðsemi verkefnisins og
mikilvægi þess fyrir íslenskt efna-
hagslíf.
Breyttar forsendur
Í skýrslunni er fullyrt að „orku-
sala nú sé 20% lægri en fjárfesting-
arkostnaður aðeins 6% lægri“. Þetta
er alrangt. Staðreyndin er sú að
fjárfestingarkostnaður lækkar um
allt að 20% á meðan orkusala lækkar
minna. Verkefnið er því betra en
ekki verra eins og fullyrt er. Höf-
undur skýrslunnar ber saman fjár-
festingakostnað á mismunandi verð-
lagi og fær því ranga mynd af
breytingu frá fyrri áætlunum.
Landsvirkjun stendur við fyrri yf-
irlýsingar um að ekkert bendi til
annars en að Kárahnjúkavirkjun sé
mjög arðbært verkefni. Enn betri
vísbendingar munu fást þar um á
næstu dögum þegar tilboð verða
opnuð í stóra verkhluta.
Reynsla Landsvirkjunar
Hingað til hafa ákvarðanir um
virkjanaframkvæmdir verið teknar
á grundvelli vandaðs og faglegs und-
irbúnings Landsvirkjunar og ráð-
gjafa hennar. Vinna við undirbúning
Kárahnjúkavirkjunar er með sama
hætti. Ef fyrirtækið ætlaði að tap
yrði af virkjuninni yrði ekki af fram-
kvæmdum. Á síðustu 6 árum hefur
Landsvirkjun fjárfest fyrir um 50
milljarða króna og orkusala aukist
um 60%. Íslendingar eiga nú eitt
yngsta, fullkomnasta, umhverfis-
vænsta og öruggasta raforkukerfi í
heimi og búa jafnframt við eitt
lægsta raforkuverðið. Fjárhagsleg
staða Landsvirkunar er góð og gæti
fyrirtækið greitt niður allar skuldir
á næstu 15 árum ef ekkert yrði
virkjað. Þetta segir meira en mörg
orð um arðsemi virkjanafram-
kvæmda. Hætt er við að lítið hefði
orðið úr framkvæmdum á undan-
förnum árum og áratugum hefðu
forsendur og aðferðafræði Náttúru-
verndarsamtaka Íslands verið höfð
að leiðarljósi.
Helgar tilgangurinn
meðalið?
Í ljósi umræðunnar og dýrrar
auglýsingarherferðar hljóta að
vakna nokkrar spurningar um
stefnu Náttúruverndarsamtaka Ís-
lands. Það má t.d. spyrja hvort sam-
tökin hefðu lagt jafnmikla áherslu á
að kynna umrædda arðsemisskýrslu
ef niðurstaðan hefði verið jákvæð?
Er hugsanlegt að samtökin hafi
ákveðið niðurstöðuna fyrst og reikn-
að svo? Nú er það svo að allir eru
sammála um augljósa arðsemi Norð-
lingaölduveitu. Ef arðsemin er sam-
tökunum svo mikilvæg sjá þau sér
fært að styðja þær framkvæmdir?
Hvaða sjónarmið ráða ferðinni hjá
Náttúruverndarsamtökum Íslands?
Er það náttúruvernd eða arðsemi
eða helgar tilgangurinn bara með-
alið?
Arðsemi orkusölu
til Alcoa Inc.
Eftir Stefán Pétursson
og Kristján Gunnarsson
„Landsvirkjun stendur
við að Kárahnjúkavirkj-
un sé mjög arðbært
verkefni.“
Stefán er framkvæmdastjóri
fjármálasviðs og Kristján
deildarstjóri fjármáladeildar.
KristjánStefán
ÚTGERÐARMAÐUR á Akur-
eyri, Sverrir Leósson, fer mikinn í
grein í Morgunblaðinu 30. nóbember
sl. sem ber yfirskriftina: „Konur í
pólitík eiga að berjast á eigin verð-
leikum.“
Grein hans hefst í frásagnarstíl Ís-
lendingasagna, svona eins og til þess
að undirstrika karlmennsku höfund-
ar. Hann talar um vígaferli, hernað-
aráætlanir, að margir liggi sárir í
valnum og fleira um það góða fólk
sem hefur nennu og áræði til að
bjóða sig fram til þings. En megintil-
gangur greinar hans var ekki sá að
velta vöngum yfir hinum mismun-
andi leiðum sem flokkar velja til að
raða fólki á lista fyrir komandi kosn-
ingar, heldur sá að lítilsvirða þing-
konuna Katrínu Fjeldsted, sem
hafnaði í 11. sæti í prófkjöri sjálf-
stæðismanna í Reykjavík. Hvaða
hvatir liggja þar að baki er mér ekki
skiljanlegt en mikið hlýtur að hafa
legið við.
Sverrir skrifar að Katrín hafi ver-
ið „hin fúlasta í viðtölum þegar talið
var upp úr kjörkössunum“. Ég und-
irrituð sá og heyrði öll hennar við-
brögð, bæði í sjónvarpi og útvarpi og
fullyrði að hún var afar yfirveguð, ró-
leg og raunsæ. Þá líkir hann henni
við bakara sem heldur að „brauðin
verði til án þess að hnoða þurfi deig-
ið“. Þar á Sverrir væntanlega við að
hún hafi ekki, þrátt fyrir menntun
sína, fjölbreytta starfsreynslu, bæði
sem farsæll læknir í 20 ár og borg-
arfulltrúi í ábyrgðarstöðum í 12 ár,
skapað sér þá ímynd hjá almenningi
að hún hafi undirstöðu til að bjóða
sig fram til þings.
Þetta er auðvitað ekki svaravert.
En ef allir þingmenn hefðu gáfur,
reynslu og menntun Katrínar Fjeld-
sted þá mættum við vel við una. Ég
nenni ekki að telja upp áframhald-
andi ávirðingar sem Sverrir ryður út
úr sér um Katrínu og kynsystur
hennar í umræddri grein, en staldra
við það að hann heldur því fram að
Katrín álíti það sjálfsagt mál að hún
fái brautargengi í kosningum af því
að hún er kona. Þetta er bæði óvirð-
ing og kjaftæði. Og það er ömurlegt
að við konur skulum þurfa enn þann
dag í dag að sitja undir þeim söng –
sama hvað frambærileg konan er –
að karlar þurfi ævinlega að eigna
þeim að þær ætlist til að komast
áfram á kynferðinu en ekki eigin
verðleikum. Að minnsta kosti er
Katrín Fjeldsted óralangt frá þess-
ari hugmyndafræði.
En hvernig skyldi standa á því að
Sverrir Leósson finnur ekki þörf hjá
sér til að ræða viðbrögð karlfram-
bjóðendanna sem féllu út af fram-
boðslistum?
Tökum viðbrögð Vilhjálms Egils-
sonar. Hann bar upp á Skagamenn
að þeir hefðu haft rangt við og með
brögðum haft af sér 1. sætið og sagði
í sjónvarpi að „hann gæti bara rifið
kjaft“. Norðan-sjálfstæðismenn í
Norðvesturkjördæmi héldu fjölsótt-
an fund og fóru fram á ógildingu
prófkjörs eða endurtekið prófkjör og
vísuðu málinu til miðstjórnar Sjálf-
stæðisflokksins til úrlausnar.
Kristján Pálsson undi illa hag sín-
um eftir að hafa verið úthýst af list-
anum og stuðningsmenn hans stofn-
uðu til fundar hjá Suðurnesja-
mönnum sem höfðu hátt og sögðu að
vitlaust væri gefið.
Eftir mótmæli og viðtöl við kjör-
nefndarmenn var haldinn fundur,
spilin stokkuð upp á nýtt og þau
reyndust ekki hafa verið vitlaust gef-
in.
Páll Pétursson féll af lista hjá sín-
um mönnum fyrir norðan og bar sig
vel, en viðbrögð hans voru að fyrrum
aðstoðarmaður hans hefði fellt hann.
Á Vestfjörðum sætti klerkur sig
ekki við að eiga ekki sæti á lista og
þurfti að kjósa þar aftur, aðallega um
það hvor væri meiri Vestfirðingur
Karl V. Matthíasson eða Gísli S. Ein-
arsson.
Að mínu mati er mikill missir að
þeim þingmönnum sem urðu úti í
prófkjörunum, en það breytir ekki
því að þessi voru viðbrögð þeirra,
eins og alþjóð veit. Því spyr ég Sverri
Leósson: Voru þessir menn ekkert
fúlir? Eða ertu slík karlremba að
álíta það í lagi að karlkyns þingmenn
valdi uppnámi í fjölmiðlum og kjör-
dæmum en kvenkyns þingmaður
megi ekki segja nokkur yfirveguð
málefnaleg orð án þess að þú teljir
ástæðu til að ata hana auri? Eða býr
hér kannski eitthvað annað að baki?
Eftir Þuríði
Pálsdóttur
„Hvaða
hvatir liggja
þar að baki
er mér ekki
skiljanlegt
en mikið hlýtur að hafa
legið við.“
Höfundur er óperusöngkona.
Karlremba
að norðan
DAGANA 22. og 23. nóvember
fór fram prófkjör sjálfstæðis-
manna í Reykjavík vegna fram-
boðs í alþingiskosningum á næsta
ári. Þátttaka flokksbundinna sjálf-
stæðismanna í Reykjavík var góð,
eða u.þ.b. 7.500 manns. Þingmenn
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
eru níu og ákváðu allir þingmenn
flokksins að gefa kost á sér í próf-
kjörinu. Ekki hefur verið viðhaft
prófkjör í átta ár til þess að velja á
framboðslistann í Reykjavík og því
var óljóst um fylgi einstakra þing-
manna utan forystumanna flokks-
ins þegar til prófkjörs var gengið.
Til viðbótar núverandi þing-
mönnum gáfu kost á sér átta ein-
staklingar, þar af nokkrir sem hafa
um árabil tekið mikinn þátt í störf-
um flokksins, gegnt þar ábyrgð-
arstörfum og getið sér gott orð. Af
núverandi þingmönnum var árang-
ur Péturs Blöndal eftirtektarverð-
astur. Að þeim frátöldum var ár-
angur Guðlaugs Þórs Þórðarsonar
borgarfulltrúa bestur. Þar næst
kemur mjög góður árangur Sig-
urðar Kára Kristjánssonar og síð-
an Birgis Ármannssonar. Ég held
að sjaldan eða aldrei hafi nýliði í
prófkjöri vegna alþingiskosninga
náð jafnglæsilegum árangri og
Guðlaugur Þór. Það sýnir einfald-
lega að kjósendur kunna að meta
störf hans og treysta honum til
frekari ábyrgðarstarfa.
Það er ekki sjálfgefið að einhver
nái árangri í prófkjöri þótt hann
hafi tekið þátt í stjórnmálastörfum
á vettvangi borgarstjórnar eða Al-
þingis í lengri eða skemmri tíma.
Það sýnir t.d. útkoman hjá Katrínu
Fjeldsted og Láru Margréti Ragn-
arsdóttur, sem um langan tíma
hafa gegnt trúnaðarstörfum fyrir
Sjálfstæðisflokkinn, ýmist á vett-
vangi borgarmálanna og/eða á Al-
þingi.
Prófkjör sjálfstæðismanna í
Reykjavík staðfestir að forysta
flokksins nýtur einskoraðs trausts
og að oddviti sjálfstæðismanna í
borgarstjórn Reykjavíkur, Björn
Bjarnason, hefur trygga stöðu í
forystusveit flokksins. Þegar kem-
ur að vali ráðherra skiptir meg-
inmáli hæfni viðkomandi einstak-
lings til að takast á við ákveðinn
málaflokk, hvaða efstu sætum á
framboðslistanum einstaka fram-
bjóðendur í prófkjöri hafa náð á
ekki að ráða eingöngu.
Glæsilegt prófkjör
Eftir Vilhjálm Þ.
Vilhjálmsson „Prófkjör
sjálfstæð-
ismanna í
Reykjavík
staðfestir
að forysta flokksins nýt-
ur einskoraðs trausts.“
Höfundur er borgarfulltrúi.
Hl‡ og gó›
- um jólin
6.990 kr.
Ver›:

Dömuúlpur:
Litir: svart, gyllt og vínrautt.
Stær›ir: 36 - 46
Smáralind - Glæsibæ
Simi 545 1550 og 545 1500
Opi›: Smáralind mán. - föst. kl. 11-19 • lau. kl. 11-18 • sun. 13-18,
Glæsibæ mán. - föst. kl. 10-18 • lau. kl. 10-16
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
U
TI
1
94
42

12
/2
00
2