Morgunblaðið - 05.02.2003, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 05.02.2003, Blaðsíða 14
VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF 14 MIÐVIKUDAGUR 5. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ ÍSLENSKA hagkerfið er nálægt jafnvægi og horfur eru á góðum hagvexti 2003 og 2004, að því er kemur fram í nýrri hagspá Grein- ingar Íslandsbanka, sem Ingólfur Bender kynnti á kynningarfundi bankans um horfur í efnahagsmál- um og áhrif stóriðjuframkvæmda. Greining Íslandsbanka gerir ráð fyrir 2,8% hagvexti á þessu ári og 2,4% á því næsta. Ingólfur segir að áhrifa væntan- legra álversframkvæmda sé þegar farið að gæta. „Við sjáum það í verðgildi krónunnar, sem hefur verið að aukast talsvert á síðustu mánuðum. Við sjáum það í vænt- ingum innlendra aðila, heimila og fyrirtækja. Við sjáum það í vaxta- þróuninni, en frekar er búist við því að ekki verði miklar vaxtalækkanir á næsta ári. Jafnvel má frekar búast við vaxtahækkunum. Við sjáum það í verðbólguþróuninni, þar sem styrking krónunnar lækk- ar verð á innfluttum vörum,“ segir Ingólfur. Viðunandi ytri skilyrði Hann segir að ytri skilyrði þjóð- arbúsins séu viðunandi. „Við sjáum að eftirspurn á erlendum mörkuð- um er að glæðast og spár segja að hagvöxtur í heiminum taki við sér á þessu og næsta ári. Líkur eru á að verðbólga verði lítil í helstu við- skiptalöndum og því er spáð að olíu- verð lækki á næstunni,“ segir Ing- ólfur, „en á móti má segja að það sé óhagkvæmt fyrir skuldsetna þjóð eins og okkur að búist er við vaxta- hækkunum erlendis á næsta ári, auk þess sem líklegt er talið að verð sjávarafurða fari lækkandi. Hins vegar hefur verð á áli verið að hækka að undanförnu,“ segir hann. Einkaneysla hefur dregist mjög mikið saman á undanförnum tveim- ur árum, en Ingólfur segir að nú sé að hlaupa vöxtur í þennan stærsta þátt þjóðarútgjalda. „Sá vöxtur er ekki síst kominn til vegna þess að kaupmáttur ráðstöfunartekna heimilanna hefur farið vaxandi, samhliða hjaðnandi verðbólgu. Kaupmátturinn hefur vaxið með auknum þrótti þrátt fyrir að at- vinnuleysi hafi verið að aukast, at- vinnuþátttaka hafi verið að minnka og laun hækkað í minna mæli en á undangengnum árum,“ segir hann. Þá segir Ingólfur að húsnæðisverð hafi farið hækkandi og vextir lækk- andi, sem hafi ýtt undir einkaneysl- una. Fjárfesting, sem vegur um fimmtung af þjóðarútgjöldum, hef- ur líka verið að dragast mikið sam- an undanfarin ár að sögn Ingólfs. Hann segir að nú sjáist, á grund- velli vaxtalækkana, skattalækkana og aukinnar eftirspurnar, merki um að fyrirtæki auki fjárfestingu á þessu og næsta ári. Væntingar um auknar fjárfestingar í stjóriðju hafi einnig áhrif til aukningar á fjárfest- ingu fyrirtækja. „Við myndum ekki sjá mikinn vöxt í þessum lið, ef ekki væri fyrir fjárfestingu í stóriðju,“ segir hann. Líkur eru á að verðgildi krónunn- ar aukist frekar á næstunni, að sögn Ingólfs. „Við teljum, að þrátt fyrir styrkingu krónunnar að und- anförnu, sem leitt hefur til hærra raungengis og versnandi sam- keppnisstöðu útflutnings, eigi hún eftir að hækka enn frekar í verði á næstunni. Við metum það svo að stóriðjuframkvæmdirnar endur- speglist ekki að fullu í verði krón- unnar núna. Við reiknum með því að Seðlabankinn fari að hækka vexti, sem auki vaxtamun og hvetji að vissu leyti til erlendrar lántöku, á kostnað innlendrar. Á móti þessu má þó segja að líklegt sé að stofn- anafjárfestar hér heima fjárfesti í erlendum verðbréfum í jafn miklum mæli og á síðasta ári, en þá námu fjárfestingar þeirra erlendis um 25 milljörðum króna,“ segir Ingólfur. Ekki sterkari krónu í bráð Hann segir að þetta muni stuðla að jafnvægi í gengi krónunnar. „Það er afar jákvætt að þetta skuli gerast á sama tíma og við erum að fá þetta innflæði fjármagns. Þetta gerir að verkum að leiðrétting krónunnar, þegar stóriðjufjárfest- ingum lýkur, verður ekki jafnmikil og ella,“ segir hann. Ingólfur segir að ekki séu líkur á mikið sterkari krónu í bráð. „Að minnsta kosti ekki jafnsterkri og við myndum sjá ef ekki nyti við þessara fjárfestinga stofnanafjárfesta. Svo má ekki gleyma að taka með í reikninginn inngrip Seðlabankans, sem kemur væntanlega inn á markaðinn ef þörf þykir.“ Aukins útflutnings er að vænta á þessu og næsta ári, að sögn Ingólfs. „Sjávarútvegsráðherra tilkynnti aukinn kvóta á dögunum og spá okkar er að útflutningsverðmæti sjávarafurða, í magni, komi til með að aukast talsvert á þessu og næsta ári. Á móti kemur styrking krón- unnar og væntanleg verðlækkun á sjávarafurðum. Við spáum því að útflutningsverðmæti sjávarafurða verði um 121 milljarður í ár og nokkuð svipað á næsta ári.“ Að öllu þessu samanlögðu spáir Greining Íslandsbanka 2,8% hag- vexti á þessu ári og 2,4% á árinu 2004. Lækkun stýrivaxta 10. febrúar líkleg Að lokum vék Ingólfur að spá um þróun stýrivaxta Seðlabanka Ís- lands. „Við spáum því að bankinn lækki stýrivexti um 30–50 punkta núna 10. febrúar, samhliða útgáfu Peningamála, ársfjórðungsrits Seðlabankans. Við gerum svo ráð fyrir því að þeir vextir haldist óbreyttir fram að miðju ári, þegar bankinn taki að hækka vexti vegna væntanlegra stóriðjuframkvæmda á árinu 2005 og 2006. Ef spá okkar gengur eftir verða stýrivextir um 6% í lok þessa árs og 7,2% í lok árs- ins 2004.“ Greining Íslandsbanka spáir 2,4% hagvexti 2004 Morgunblaðið/Kristinn Bjarni Ármannsson, forstjóri Íslandsbanka, kynnti umræðuefnið á kynn- ingarfundi Íslandsbanka um áhrif álvers- og virkjanaframkvæmda. Jafnvægi í hagkerfinu SVISSNESKA lyfjafyrirtækið Nov- artis AG hefur aukið við eignarhlut sinn í lyfjafyrirtækinu Roche sem einnig er svissneskt með höfuð- stöðvar í Basel. Eignarhlutur Nov- artis í fyrirtækinu er nú 32,7% en var fyrir 21,3% en fyrirtækið greiddi 1,98 milljarða evra, eða sem nemur 168 milljörðum íslenskra króna, fyrir viðbótarhlutinn. Sam- einað fyrirtæki yrði annað stærsta lyfjafyrirtækið í heiminum. Roche er sem kunnugt er einn að- alsamstarfsaðili Íslenskrar erfða- greiningar og gerði síðast í janúar í fyrra samning við ÍE um samstarf til þriggja ára með það að markmiði að nota erfðafræðilegar uppgötvan- ir, sem leitt hafa af samstarfi fyr- irtækjanna undanfarin ár, til þess að þróa ný meðferðarúrræði við al- gengum sjúkdómum. Herskár forstjóri Roche er að meirihluta til í eigu sömu fjölskyldu og stofnaði fyrir- tækið og hefur hún ekki gefið mikið fyrir þreifingar Novartis. Forstjóri Novartis, Daniel Vasella, er sagður herskár og vill sameina fyrirtækin. Vasella segist vilja sjá samruna fé- laganna tveggja en er reiðubúinn að bíða. „Ef ég geri þetta ekki þá mun eftirmaður minn gera það,“ segir Vasella í samtali við Wall Street Journal. Talsmaður Roche segir að stjórn fyrirtækisins og stofnendur hafi ítrekað sagt það mjög skýrt að þau hafi langtímaáhuga á félaginu og ætli sér ekki að láta af hendi meiri- hlutaeign sína. Talsmaðurinn sagði að kaup Nov- artis nú hefðu hvorki áhrif á skammtíma- né langtímaáætlanir félagsins. Þrátt fyrir þessar yfirlýsingar væri það hægðarleikur fyrir Nov- artis að ná því að hafa áhrif á áætl- anir félagsins, því svissnesk lög gera ráð fyrir að þriðjungshlutur í fyr- irtæki gefi eiganda neitunarvald í stærri stefnumótandi málum þess. Þar sem eignarhlutur Novartis er núna 32,7 % þyrfti fyrirtækið aðeins rúmlega 0,6% í viðbót til að ná þess- um áhrifum og þau bréf er hæglega hægt að kaupa á opnum markaði, sagði Vasella forstjóri Novartis. Ástæðan fyrir því að Novartis tók ekki fullan þriðjungshlut núna var sú að þá hefði myndast yfirtöku- skylda og Novartis hefði þurft að bjóðast til að kaupa það sem eftir stæði af félaginu. Forstjóri Roche, Franz Humer, hefur sagt að hann hafi ekki áhuga á að slást í lið með nágranna sínum. Í viðtali í nóvember sagði hann að samrunabylgjan í lyfjaiðnaðinum og skrifræði sem fylgdi væri að kæfa lyfjafyrirtækin. „Stórir samrunar hafa eyðileggjandi áhrif á sköpunar- kraft fyrirtækja,“ sagði Humer. Vasella vísaði þessu á bug og gagnrýndi Humer fyrir slaka frammistöðu í þróun nýrra lyfja. „Hann (Humer) hefur nú ekki verið besta dæmið um frumleika og sköpunarkraft.“ Novartis í vígahug Eigendur Roche hafa ekki áhuga á að sameina fyrirtækin Reuters Daniel Vasella, forstjóri Novartis. Í MÁNAÐARRITI Búnaðarbankans Ávöxtun og horfum þar sem rætt er um áhrif af vænt- anlegum stóriðjuframkvæmdum segir að aðlög- un efnahagslífsins að framkvæmdunum muni að miklu leyti eiga sér stað með styrkingu krón- unnar, sem að mati greiningardeildarinnar dregur úr hlutverki Seðlabankans og stýrivaxta við stjórn efnahagsmála. „Stóriðjuframkvæmdirnar nú eru þær fyrstu sem verða í umhverfi fljótandi gengis. Þar sem þessar framkvæmdir eru að fullu fjármagnaðar erlendis frá er fyrirsjáanlegt að gengi krónunn- ar mun styrkjast í kjölfarið. Aðlögun efnahags- lífsins að þessum umfangsmiklu framkvæmdum mun því að miklu leyti eiga sér stað með styrk- ingu krónunnar, sem að mati greiningadeildar dregur mjög úr hlutverki Seðlabankans og stýrivaxta við stjórn efnahagsmála á næstu ár- um.“ Í ritinu segir jafnframt að Greiningadeild hafi sett fram tvær sviðsmyndir til að bregða ljósi á mögulega gengis- og vaxtaþróun á fram- kvæmdatímanum. Í báðum tilvikum er gert ráð fyrir að verðbólgan verði innan þolmarka pen- ingamálastefnunnar og raungengið hækki tölu- vert umfram sögulegt meðaltal. „Þetta leiðir til versnandi stöðu útflutnings- og samkeppnis- greina og framkallar ruðningsáhrif og þar með aukið rými í hagkerfinu sem dregur úr þenslu- áhrifum stóriðjuframkvæmdanna.“ Þetta gerir það að verkum samkvæmt mánaðarritinu að verulega dregur úr þörf Seðlabankans til þess að hækka stýrivexti enda hefur hann til þess takmarkað svigrúm þar sem hærri vextir stuðla enn frekar að styrkingu krónunnar og auka enn á hækkun raungengisins. „Það kemur því í hlut opinberra aðila, enn frekar en áður, að halda uppi nauðsynlegu hagstjórnaraðhaldi.“ Í mánaðarritinu kemur einnig fram að gangi öll áform um stóriðjuframkvæmdir eftir stefnir í að á næstu árum verði framkvæmt hér á landi fyrir 285 milljarða króna og að gjaldeyrisinn- flæði muni nema 100 milljörðum króna sem samsvarar því að verðmæti útflutningsafurða aukist um 20% á næstu tveimur árum þegar áhrifin verða hvað mest. Til samanburðar er þess getið að heildarútflutningur sjávarafurða nam tæplega 130 milljörðum króna á síðasta ári. Hækkun stýrivaxta mun minni en áður var reiknað með Búnaðarbankinn væntir þess að Seðlabank- inn lækki stýrivexti bráðlega vegna styrkrar stöðu krónunnar og að vextirnir haldist síðan óbreyttir fram á mitt ár 2004. „Í ljósi þess hversu sterk krónan hefur verið á síðustu mán- uðum og hve hröð verðbólguhjöðnun hefur átt sér stað, væntir greiningadeild þess að Seðla- bankinn lækki stýrivexti mjög bráðlega í 5,5%. Haldi gengi krónunnar áfram að styrkjast væntir greiningardeild þess að stýrivextir hækki einungis um 50 punkta út framkvæmda- tímabilið, en haldist gengisvístalan í 120 stigum má vænta þess að stýrivextir verði komnir í 6,5% í ársbyrjun 2005. Húsbréf á yfirverði í lok árs Í samræmi við spá um framboð og eftirspurn á skuldabréfamarkaði og væntingar um þróun verðlags og stýrivaxta, telur greiningardeild að ávöxtunarkrafa skuldabréfa komi til með að lækka áfram. Gert er ráð fyrir að ávöxtunar- krafa 40 ára húsbréfa verði 4,6–4,8% í lok árs og því fáist allt að 2% yfirverð fyrir bréfin. Í ritinu er því velt upp hvernig umhorfs verði eftir að öllum framkvæmdum er lokið haldist gengi krónunnar hátt allan framkvæmdatím- ann. „Er hætta á því að hröð umskipti yfir í lægra framkvæmdastig og minna fjármagnsinn- flæði leiði til þess að ójafnvægi skapist í geng- ismálum og að krónan gefi eftir? Mikill við- skiptahalli á framkvæmdatímanum bæði vegna stóriðjuframkvæmda og almennrar eftirspurn- ar mun væntanlega vekja upp spurningar um það hvort raungengi krónunnar sé of hátt líkt og gerðist í lok síðustu uppsveiflu árið 2000. Þá gaf gengið eftir með þeim afleiðingum að verðbólg- an fór úr böndum tímabundið en ójafnvægið í ut- anríkisviðskiptum lagfærðist tiltölulega hratt. Hættan á því að slík kollsteypa endurtaki sig virðist því klárlega vera fyrir hendi í þeim sviðs- myndum sem hér hafa verið settar fram.“ Fjallað um áhrif af stóriðjuframkvæmdum í mánaðarriti Búnaðarbanka Íslands Aðlögun efnahags- lífsins með styrk- ingu krónunnar
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.