Morgunblaðið - 12.03.2003, Page 20

Morgunblaðið - 12.03.2003, Page 20
ERLENT 20 MIÐVIKUDAGUR 12. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ ÁTJÁN dómarar við Alþjóðasaka- máladómstólinn voru í gær svarnir í embætti en um er að ræða fyrsta varanlega dómstólinn, þar sem hægt verður að sækja menn til saka fyrir stríðsglæpi. Viðstaddir athöfnina voru Kofi Annan, fram- kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð- anna, Beatrix Hollandsdrottning og um fimm hundruð aðrir gestir. Dómararnir átján – ellefu karl- ar og sjö konur – kusu kanadíska dómarann Philippe Kirsch sem forseta dómsins. Verkefni dóm- stólsins felur í sér málarekstur vegna stríðsglæpa, þjóðarmorðs og glæpa gegn mannkyni. Áttatíu og níu þjóðir eiga aðild að dóm- stólnum en Bandaríkin eru meðal þeirra þjóða, sem ekki hafa fullgilt stofnsáttmála hans og raunar er Bandaríkjastjórn alfarið á móti dómstólnum. Vantar enn saksóknara Dómstóllinn er að því leyti frá- brugðinn stríðsglæpadómstóli SÞ, sem einnig er staðsettur í Haag í Hollandi, að hann er varanlegur. Stríðsglæpadómstóllinn var hins vegar á sínum tíma settur á lagg- irnar sérstaklega til að taka á mál- um er tengdust stríðinu í gömlu Júgóslavíu. Sambærilegur dóm- stóll starfar vegna þjóðarmorðsins í Rúanda snemma á síðasta áratug. Nýi dómstóllinn mun aðeins geta tekið til meðferðar mál vegna glæpa sem framdir eru eftir 1. júlí 2002. Fyrsta verkefnið er hins vegar að ráða saksóknara til dóm- stólsins en talið er að það verði þrautin þyngri, að sögn kunnugra. Ýmisleg vandamál blasi við sem geri starfið óaðlaðandi. Bandaríkjastjórn óttast að dóm- stóllinn verði notaður í pólitískum tilgangi og að bandarískir aðilar verði dregnir fyrir dómstólinn að ósekju. Hafa Bandaríkin þegar gert samninga við 24 þjóðir um að bandarískir ríkisborgarar og her- menn njóti friðhelgi frá málsókn í þessum sömu ríkjum. Reuters Yfirdómarinn, Philippe Kirsch (annar frá vinstri), hlýðir ásamt meðdómendum sínum á Kofi Annan. Sóru eiða sem dómarar við sakamáladómstólinn Haag. AFP. FRANCIS Crick, annar mannanna sem uppgötvuðu DNA-hringstigann, hefur nú birt rannsóknarniðurstöður sem útskýra sálina og tengja manns- sálina við tilteknar taugafrumur í heilanum. Frá þessu greinir breska blaðið The Sunday Times sl. sunnu- dag. Crick segir, að sér og samstarfs- mönnum sínum hafi tekist að finna frumuhóp sem sé uppspretta meðvit- undar og „vitundar einstaklingsins um sjálfan sig“. Nánari grein er gerð fyrir niðurstöðunum í vísindaritinu Nature Neuroscience. Í næsta mán- uði verður hálf öld liðin síðan Crick og James Watson uppgötvuðu DNA- hringstigann, en þeir fengu Nóbels- verðlaunin fyrir það. Ógn við trúna The Sunday Times segir að upp- götvun Cricks og Watsons, að upp- skriftin að lífinu og þróun þess væri fólgin í litlu mólikúli, hafi löngum verið talin mikil ógn við forsendur trúar á æðri máttarvöld, og ef hin nýja uppgötvun Cricks reynist áreið- anleg, verði hún annar mikill sigur vísindanna á trúnni. Hingað til hafi vísindin ekki getað útskýrt hvaðan manni komi meðvit- und um sjálfan sig og hafi trúarleið- togar jafnan sagt það vera vísbend- ingu um eilíft líf sálarinnar. En Crick hafi varið mörgum árum í rannsókn- ir á meðvitundinni, og hafi helsta markmið hans verið að afsanna til- vist sálarinnar. „Hið vísindalega viðhorf er það, að útskýra megi huga manns – atferli heilans – algerlega með tilliti til sam- spils taugafrumna,“ hefur vísinda- skýrandi The Times eftir Crick, og bætir við, að hinar nýju rannsóknir hans bendi til að Crick hafi tekist ætlunarverk sitt. Ritgerðin sem Crick og samstarfs- menn hans birti nú í Nature Neu- roscience sé byggð á margra ára til- raunum, þ. á m. rannsóknum á fólki með heilaskemmdir, rannsóknum á dýrum og sálfræðilegum prófum. Margar mikilvægustu vísbending- arnar hafi fengist með því að tengja litla þreifa inn í heila fólks sem þjáist af flogaveiki. Í ritgerðinni sé útskýrt hvernig margir hlutar heilans myndi saman meðvitundina. „Við höfum nú fyrirliggjandi í fyrsta sinn samhang- andi skýringarmynd af þeim taugum sem samsvara meðvitundinni í heim- spekilegum, sálfræðilegum og taugafræðilegum skilningi. Meðvit- undin birtist í rauninni í litlum hópi af taugum, einkum þeim sem senda boð frá afturhluta heilabarkarins til framhlutans,“ segir í ritgerð Cricks. „Mikil einföldun“ The Sunday Times hefur eftir séra Michael Reiss, prófessor í vísinda- kennslufræðum við Háskólann í London, sem er bæði prestur og vís- indamaður, að Crick hafi einungis fundið taugaþættina í meðvitund- inni. „Þetta er eins og að halda því fram að kirkja sé ekkert annað en hrúga af grjóti og gleri,“ segir Reiss. „Það er á vissan hátt alveg hárrétt, en það er of mikil einföldun og lítur framhjá kjarna málsins.“ Colin Blakemore, prófessor í taugavísindum við Oxfordháskóla, er aftur á móti sammála Crick um að meðvitundin eigi sér lífefnafræðileg- ar forsendur. „Vísindum og trú lend- ir saman vegna þess að bæði reyna að útskýra efnisheiminn, en í flestum trúarbrögðum er gert ráð fyrir ein- hverskonar allsherjarmarkmiði – en það eru engar vísbendingar til um það. Trú er kenning sem ekki er hægt að sannreyna,“ hefur blaðið eftir Blakemore. Rifjað er upp, að Crick hafi látið þau orð falla að sá dagur muni renna að allir samþykki að hugmyndin um sálir og fyrirheit um eilíft líf séu blekkingar, rétt eins og allir sam- þykki nú að jörðin sé ekki flöt. „Sálarfrumurnar“ fundnar ’ Hið vísindalegaviðhorf er það, að út- skýra megi huga manns algerlega með tilliti til sam- spils taugafrumna. ‘ BANDARÍSKI vísindamaður- inn James Watson, sem ásamt Bretanum Francis Crick upp- götvaði DNA-hringstigann fyr- ir um hálfri öld, olli nokkurri úlfúð í síðasta mánuði þegar hann lét í ljósi þá skoðun sína að ekkert væri athugavert við að gáfur fólks væru auknar eða útlit þess bætt með genastýr- ingu. Aðrir sérfræðingar tóku illa í orð Watsons, því þeir óttast að genarannsóknir lendi nú enn eina ferðina í hringiðu deilna um kynbætur. „Ég myndi kalla það sjúk- dóm að vera mjög vitlaus,“ sagði Watson. „Þau tíu prósent sem verst eru sett eiga virki- lega í erfiðleikum, jafnvel í barnaskóla, og hver er orsök þess? Margir myndu segja að það væri fátækt og þvíumlíkt. Það er líklega ekki ástæðan. Þannig að ég myndi vilja breyta þessu, hjálpa þessum tíu pró- sentum.“ Watson er einnig fylgjandi því að genastýringu verði beitt til að bæta útlit fólks. „Fólk er að segja að það væri skelfilegt ef allar stelpur yrðu gerðar sætar. Mér þætti það hins veg- ar frábært.“ Vill vitk- un með gena- stýringu París. AFP. SKÓLASTJÓRI sænsks gagn- fræðaskóla vill að nemendur útkjái deilumál sín með því að fara í sjómann í stað þess að slást á göngum skólans. „Hugmyndin kom uppruna- lega frá nemendum sjálfum á síð- astliðnu hausti,“ segir skóla- stjórinn, John Rittenberg, við Transtenskolan í Hallsberg, sem er um 200 km suður af Stokk- hólmi. Í skólanum eru yfir 500 nemendur í 7.–9. bekk (8.–10. skv. íslenzka kerfinu). Rittenberg er mjög hrifinn af hugmyndinni. Í byrjun þessarar viku ávarpaði Heidi Andersson, þrefaldur Svíþjóðarmeistari kvenna í sjómanni, nemendur og kennara á sal og ræddi um göfgi íþróttarinnar. Að því loknu fengu nokkrir nemendur og kennarar að reyna sig í sjómanni við hana. „Hún er nautsterk,“ segir Rittenberg. Í skólanum er búið að hengja upp tvær töflur þar sem hægt er að skrá úrslit sjómannsviður- eigna, og lista yfir þá nemendur skólans sem standa sig bezt í íþróttinni. „Ég held að þetta dragi úr ofbeldi í skólanum,“ seg- ir skólastjórinn. Þessi hugmynd að lausn á deilumálum hefur farið víðar, að því er virðist. Suður á Nýja Sjá- landi ákváðu tvö fyrirtæki að leysa deilu sína um yfirráð yfir dreifikerfi með sama hætti og sænsku skólabörnin leiða sín álitamál til lykta. TeamTalk Digital og MCS Digital vildu bæði koma höndum yfir sama farsímadreifikerfið, og bæði voru tilbúin til að láta sverfa til stáls í dómssalnum, og hefði það getað kostað fyrirtæk- in mikla fjármuni og mikinn tíma. Allt betra en að kljást við lögfræðinga En í stað þess að etja saman lögfræðingum ákváðu ráðamenn í fyrirtækjunum að taka málin í eigin hendur í bókstaflegri merk- ingu. Þeir fóru í sjómann. Sá sem vann tvær glímur af þrem – framkvæmdastjóri MCS – fór með sigur af hólmi, og fékk dreifikerfið að launum. „Það var erfitt að tapa,“ sagði David Ware, sem keppti fyrir hönd TeamTalk. „En það er ekki nærri eins slæmt og að þurfa að fást við lögfræðinga.“ Allir í sjómann! Stokkhólmi. AP. UM 15 milljónir barna og kvenna í Norður-Kóreu þurfa á tafarlausri hjálp að halda til að tryggja af- komu sína, þrátt fyrir merki um batnandi hlutskipti fólks í landinu, sagði Mher Khan, svæðisstjóri Barnahjálpar Sameinuðu þjóðanna (UNICEF), í gær. „Við erum að nálgast hættu- mörk,“ sagði Khan. „Bráður skort- ur er á lyfjum, bóluefni og mat. Berist ekki þessi nauðsynlegi stuðningur gæti fjöldi þeirra er þjáist af matarskorti aukist á næstu mánuðum,“ sagði Khan enn- fremur. Bráður skortur í Norður-Kóreu Peking. AFP. UM þrjú þúsund Rúmenar komu saman í miðborg Búkarest í gær til að krefjast þess að gerðar verði op- inberar upplýsingar um það hverjir njósnuðu á sínum tíma um sam- borgara sína fyrir rúmensku leyni- lögregluna, Securitate. Kom fólkið saman og myndaði eins konar keðju umhverfis höll sem reist var í valdatíð einræðisherrans Nicolaes Ceausescus, en var reyndar aldrei fullbyggð. Talið er að Securitate hafi haft 700 þúsund uppljóstrara á sínum snærum þegar Ceausescu var við völd, þ.e. fram til ársins 1989, og að um 40 þúsund manns hafi starfað hjá lögreglunni. AP Vilja fá að vita hverjir njósnuðu

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.