Morgunblaðið - 12.03.2003, Qupperneq 32

Morgunblaðið - 12.03.2003, Qupperneq 32
UMRÆÐAN 32 MIÐVIKUDAGUR 12. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ H vernig getur vinátta skáldanna séra Matthíasar Joch- umssonar og Steingríms Thor- steinssonar verið annað en inn- blásin? Samræður þessara and- ans manna hafa vitaskuld ekki varðveist, en ráða má af bréfa- skriftum þeirra hvernig samband- inu hefur verið háttað. Matthías skrifar Steingrími frá Reykjavík sumardaginn fyrsta 1865: „En ekkert bréf fékk ég í þetta sinn, og þó ertu nýbúinn að kyssa drenginn þinn. Ég skal ein- hverntíma senda honum vöggu- vísu, helzt ef ég kemst nær þér, góði Steingrímur. En ekki stoðar að vera að vola eins og hálfhor- aður smaladrengur, sem er ný- kominn heim úr hjásetu og vant- ar. – Það segi ég þér bara, að vænna þyk- ir mér um þín bréf en allra hinna, sem mér skrifa, nema einhver sendi mér 1.000 dali til að sigla fyrir.“ Og andinn svífur yfir vötnum í bréfum Matthíasar. Í næsta bréfi á eftir ávarpar hann Steingrím svo úr verður vísa: „Heita ástar hjartans þökk hafðu fyrir bréfið (öndin mín af elsku klökk óvart gjörði stefið) þitt síðasta.“ Slík er ánægja skáldsins að fá bréfið að það kveikir hjá honum vísu. Þannig er kærkomið að fá svör við þeim bréfum sem maður sendir út í buskann. Er til nokk- urs að tala ef enginn heyrir? Á vissan hátt má líta á blaða- greinar sem bréf blaðamanna til lesenda sem berast þeim með öðr- um bréfum inn um lúguna. Það er mér minnisstætt að á kvikmyndahátíðinni í Cannes skrifaði einn spekúlantanna í dag- legum pistli sínum að það yrði honum kærkomið ef lesendur gleddu hann með því að vefja borða utan um ljósastaur gegnt anddyri Carlton-hótelsins. Þá vissi hann að greinarnar væru lesnar af einhverjum einhvers staðar. Þegar ég hljóp framhjá staurn- um á leið í viðtal fannst mér leitt að enginn skyldi hafa orðið við ósk hans. Ég einsetti mér að strengja borða á staurinn, en síð- an fórst það fyrir. Ég sé ennþá pínulítið eftir því. Þó skortur á tíma sé einkenni á nútímamann- inum, þá þarf ekki annað en ör- skotsstund til svara. Í Viðhorfi fyrir mánuði skrifaði ég um bréfaskriftir undir fyr- irsögninni „Litlir kassar“. Ástæð- an var sú að flestir eiga litla kassa með bréfum sem þeir hafa fengið send í gegnum tíðina. Og ekki er hægt að hugsa sér betri geymslu- stað fyrir minningar. Það er ekki aðeins hægt að ganga að því vísu að litli kassinn verði á sínum stað, öfugt við tölvukassana sem enda á haugunum. Bréfin miðla líka minningum vel. Því fólk vandar sig við bréfaskriftir og gefur af sjálfu sér – andagiftin og hlýjan rennur saman við letrið og varð- veitist á pappírnum. Það kom mér því ánægjulega á óvart þegar Rúnar Kristjánsson frá Skagaströnd sendi mér ljóða- bréf í kassann: Ég var að lesa viðhorf þitt og vængi hef ég létta. Svo senda vil ég svarið mitt og segja einmitt þetta: Í bréfum margt svo fallegt finnst sem færir yl að brjósti. En fyrir slíku fer víst minnst í fengnum tölvupósti. En samskipti til sálarhags má síst af öllu trassa, þó naumast gildi nú til dags að nota litla kassa. Það breytist allt á flugsins ferð sem fyrri bréf og skeyti. En þjóðfélagsins gamla gerð var góð að mörgu leyti. Og margs má sakna sem var þá með sanni lífsins þáttur. Svo angurværðin berst um brá er breytist aldarháttur. Ég var að lesa viðhorf þitt og vel því tók minn sefi. Hér sendi ég þér svarið mitt – að sjálfsögðu í bréfi. Það sem er dásamlegast við bréfin eru öll leyndarmálin sem eru fest á blað. Þegar fram líða stundir komast næstu kynslóðir í þau og kynnast nýrri hlið á for- eldrum sínum. En ekki síður hálf- heilögum mönnum, eins og þjóð- skáldunum, sem gátu þá eftir allt saman talað um annað en há- stemmd efni eins og bókmenntir og lýðveldisbaráttu. Jónas Hallgrímsson skrifaði til Stefáns Gunnlaugssonar bæj- arfógeta 19. apríl 1942 og merkti bréfið „(Prívat!)". Það kom samt ekki í veg fyrir að bréfið yrði síðar meir gefið út í bók. „Þú þekkir þessa kerlingu - Þóra heitir hún, vitlaus að ég held, og hefir brók- arsótt og situr um mig nótt og dag, úti og inni, svo ég hef aldrei frið og er hér eins og í helvíti... Ég vildi þú værir stundarkorn kom- inn í minn stað, svo þú gætir séð hvursu réttlátt það er að „pólitíið“ trassar fyrstu skylduna sína: að vernda saklausa borgara.“ Að síðustu er það svo sam- viskubitið sem stöðugt þjakar bréfritarann. Því bréf kveikja svarbréf og þau krefjast ekki síð- ur tíma. Hér með vottast að svar- bréfið til Rúnars Kristjánssonar verði sent á þessu vori. Stephan G. sendir bréf til Egg- erts Jóhannssonar, ritstjóra Heimskringlu og Aldarinnar. Þar skammar hann Eggert góðlátlega fyrir að svara sér ekki og vita- skuld í bundnu máli: Eggert minn! Fékkstu ekki forðum bæði frá mér bréf og nokkur kvæði? „Ertu dauður“, Eggert minn? Eggert minn! Óánægður eg hef grátið Aldar-fall og Kringlu-látið. Þó var skap mitt stolt og státið stæðist ritstjórinn. Eggert minn! Hvort sem þú ert lífs eða liðinn – lifðu samt – í versa sniðin eyk ég línu, ljóða-iðinn. Lifðu! svo að óðar-kliðinn þurfi ei teygja í eilífð inn, eða lengja líksönginn, Eggert minn. Vinátta í bréfum Þannig er kærkomið að fá svör við bréf- um sem maður sendir út í buskann. Er til nokkurs að tala ef enginn heyrir? VIÐHORF Eftir Pétur Blöndal pebl@mbl.is „BANDARÍKIN eru gengin af göflunum,“ skrifaði í Times 15. janúar sl. John le Carré, höfundur hinnar þekktu skáldsögu, Njósnarinn sem kom inn úr kuldanum. Þessari tilfinn- ingu deila víst ófáir vítt um lönd með rithöfundinum enska. Þeim George W. Bush og Osama bin Laden í sam- einingu virðist hafa tekist að rugla fjölmarga Bandaríkjamenn í ríminu – móta viðhorf þeirra til Íraksmálsins á þann veg að erfitt er að samrýma þau heilbrigðri skynsemi. Ljóst er að Íraksmálið horfir allt öðruvísi við meirihluta íbúa í þeim Evrópuríkjum sem stóðu upphaflega að stofnun Atl- antshafsbandalagsins. Ríkjandi við- horf meðal almennings hérna megin Atlantshafsins spegla þá skoðun að heimsfriðnum stafi nú mikill háski af framferði haukanna í Hvíta húsinu, Pentagon og Downingstræti 10. Uppskera óttans Viðhorfsmótunin vestan hafs hefur leitt til þeirrar ótrúlegu niðurstöðu að fjölmargir Bandaríkjamenn álíta að Saddam Hussein, einræðisherra í Írak, sé ábyrgur fyrir árásinni á Tví- turnana í New York 11. september 2001. Þetta hefur gerst þrátt fyrir þá staðreynd að engar fullgildar sönnur hafa verið færðar á tengsl einræðis- herrans og stjórnar hans við al- Qaedasamtök bin Ladens. Bush og haukar hans voru líka búnir að ákveða, mörgum mánuðum áður en bin Laden lét höggið ríða 11. sept- ember, að endurskoða stefnuna í Íraksmálinu frá forsetatíð Bills Clint- ons, en hann hafði gengið lengst með því að láta gera ítrekaðar loftárásir á loftvarnarstöðvar á flugbannssvæð- unum í norður- og suðurhluta lands- ins. Í febrúar 2001 var Bushstjórnin aftur á móti farin að leggja á ráðin um „massífan“ hernað gegn Írak. Hinu sálræna ástandi, sem skapaðist vestra með árásunum á Tvíturnana, geta haukarnir svo þakkað það að þeim skyldi takast herbragðið, þ.e. að telja þegnunum trú um að árás á Írak væri viðeigandi svar við hryðjuverk- unum 11. september. Einleikur í stað samstöðu Árásargirni og einleikstilburðir engilsaxneskra (bandarískra og breskra) stjórnvalda í Íraksmálinu þjóna ekki málstað afvopnunar og sameiginlegs öryggis í heiminum. Stefna þeirra grefur beinlínis undan því að SÞ fái gegnt hlutverki sínu á trúverðugan hátt, án þess að hleypa öllu í bál og brand. Menn hafa orðið vitni að því undanfarið hvernig eng- ilsaxnesku stórveldin hafa beitt þeim sönnunargögnum, sem þau telja sig hafa undir höndum, til þess að rétt- læta hernaðarstefnu sína í stað þess að afhenda þau jafnóðum vopnaeftir- litsmönnum SÞ. Vísast hér einkum til ræðu Colins Powells, utanríkisráð- herra Bandaríkjanna, á fundi örygg- isráðsins 5. febrúar sl. Nú er komið á daginn að sum þeirra gagna, sem Powell lagði fram á fundi öryggis- ráðsins til þess að sýna fram á sök Saddams Husseins, voru sótt í breska „njósnaskýrslu“ sem var aftur að hluta reist á tólf ára gamalli banda- rískri doktorsritgerð! (Sjá frétt Mbl. 8. febr. sl.) Hér helgar tilgangurinn augljóslega meðalið. Sá málatilbúnaður bandarískra stjórnvalda, að árás á Írak sé nauð- synlegur liður í baráttunni gegn hryðjuverkastarfsemi al-Qaeda, hljómar sem hvert annað öfugmæli. Aðild Íraksstjórnar að þeirrri starf- semi hefur ekki verið sönnuð svo ótví- rætt sé. En reyni menn að geta sér til um afleiðingar yfirvofandi ásásar, þá er deginum ljósara að fyrir utan öll mannslífin sem týnast mun hatur í garð Bandaríkjanna, sem þegar bær- ist með mörgum manni í löndum araba, magnast um allan helming. Hvað er það sem vekur menn til ógn- arverka á við „11. september“ ef ekki einmitt slíkt hugarástand? Þvert á allt öryggistal magna bandarísk stjórnvöld með hernaðarstefnu sinni hættuna á hryðjuverkaaðgerðum, ekki aðeins heima fyrir, heldur og vítt um heim. Annað öfugmæli felst í þeim mála- tilbúnaði að hernaðarárás á Írak, til þess gerð að steypa Saddam Hussein af stóli, muni búa í haginn fyrir frið- samlegra andrúmsloft en ríkt hefur undanfarin misseri í samskiptum Ísr- aela og Palestínumanna. Flest bendir þó til þess að Ariel Sharon muni nota stríðsástand í Austurlöndum nær sem skálkaskjól til þess að þjarma enn frekar að Palestínumönnum. Eins og ekki sé nóg að gert! Eða hvaða heil- vita manni dettur í hug að böndum verði komið á hryðjuverkaaðgerðir einstakra hópa Palestínumanna með því að Ísraelsstjórn herði enn á kúg- unaraðgerðum sínum gegn almenn- ingi á Vesturbakkanum og Gazasvæð- inu? Hér ber allt að sama brunni: Stefna engilsaxnesku haukanna í Íraksmál- inu er feigðarflan sem stríðir berlega gegn markmiðum öryggis- og friðar- gæslu í heiminum. Heimsbyggðina varðar miklu að þessari hernaðar- stefnu verði hnekkt í nafni heilbrigðr- ar skynsemi. Að því ber íslenskum stjórnvöldum að vinna bæði á vett- vangi Atlantshafsbandalagsins og SÞ. Haukarnir og heilbrigð skynsemi Eftir Loft Guttormsson „Stefna eng- ilsaxnesku haukanna í Íraksmálinu er feigðar- flan sem stríðir berlega gegn markmiðum ör- yggis- og friðargæslu í heiminum.“ Höfundur er prófessor við Kennaraháskóla Íslands. FYRIR stríð áttu Bretar og Frakk- ar þar mikil ítök, enda höfðu Bretar tekið virkan þátt í frelsisbaráttu Araba og Súez-skurðurinn var graf- inn undir stjórn fransks verkfræð- ings. Með tilliti til þessarar gömlu sögu er það furðulegt að báðum þess- um aðilum, Bretum og Frökkum, skuli hafa verið bægt frá þessum heimshluta. Hinir ólöglegu fólksflutn- ingar Gyðinga til Palestínu voru skipulagðir af zionistum en á bak við þá stóðu Sovétríkin annarsvegar, en auðmenn Gyðinga í Bandaríkjunum hinsvegar. Þannig var það hinn al- þjóðlegi kommúnismi og alþjóða Gyð- ingaauðvaldið, sem tóku höndum saman til að mynda ríki zionista í Pal- estínu. Ísrael er að miklu leyti stjórn- að af austur- Evrópuzionistum, sem fæstir em Gyðingar að uppruna. Um þessa þróun skrifaði rithöfundurinn Arthur Köstler mjög glögga og skil- merkilega lýsingu eftir ferð til ísrael 1948, en Köstler er af Gyðingaættum. Hann sagði: „Í ísrael er mikill grein- armunur gerður á vinnumarkaönum: þeir, sem eru af rússnesku og pólsku bergi brotnir eru látnir ganga fyrir. Að ganga í berhögg viö stofnanir eða samtök sem vinna fyrir þessa austur- Evrópumenn getur stundum jafngilt fjárhagslegu hruni fyrir viðkomandi.“ Ennfremur segir Köstler: „Útlit hins unga ísraelska karlmanns vekur mesta athygli manns. Þessi ungi mað- ur er ógyðinglegur í útliti.“ Og enn segir Köstler: „Það er ekkert vafaat- riði að á kynstofninum fer fram ein- kennileg líffræðileg breyting.“ Þessi einkennilega líffræðilega breyting, sem Köstler talar þarna um, er ein- faldlega blöndun Gyðinga við þessa austur-Evrópumenn, sem að uppruna eru frá Khazar konungdæminu, sem stóð fram á 12. öld. Khazarar eru mongólskur þjóðflokkur sem tók sig upp frá mið-Asíu og fluttist til austur- Evrópu. En á 7. öld tók konungur Khazara upp Gyðingatrú. Á þetta at- riði, aö zionisminn er að nokkru leyti ógyðinglegur og borinn uppi af aust- ur-Evrópumönnum hafa vesturland- agyðingar hvað eftir annað bent á og fengið staðfest af mannfræðingum samanber alfræðiorðabók Gyðinga. En allt kemur fyrir ekki. Ráðamenn á vesturlöndum virðast starblindir fyrir áætlunum zionista þótt þeir ræði þær mjög opinskátt. 1948 sagði til dæmis þekktur bandarískur zionisti Ben Hecht: „Á næstu 25-35 árum mun Ísr- ael fá það landrými, sem þeir þarfnast til að verða meðal fimm stærstu þjóða í heimi.“ Síðan eru liðin um það bil 30 ár og ekki fjarri lagi aó þessi spá hafi þegar ræst, og þjóðin sem þarna var fyrir þegar zionistar hófu innflutning síns fólks, er nú hernumin í eigin landi. Undafarna mánuði höfum við horft á skriðdreka Ísraelsmanna valtra yfir hús og mannvirki, sem Ís- lendingar og aðrir hafa gefið Palest- ínumönnum. Og enginn segir neitt. Aldrei hefur heimurinn horft upp á annað eins vægðarleysi og grimmd í beinni sjónvarpsútsendingu, þar sem saklaus börn og vanfærar konur eru skotin. Ég sat viö hliðina á bandarískum hjónum í flugvél á leið til Wasington í sumar. Konan spurði: „Ætlar þú ekki að heimsækja Bush og Hvíta húsið ?“ „Ég: Hef lítinn áhuga að tala við þann mann, gildir öðru máli um Clint- on.“ Þau horföu á mig smástund. Svo sprakk blaðran og þau töluðu af ákefð. Á flugvellinum í Baltimore sagði kon- an: „Farðu varlega, talaðu ekki svona opinskátt þegar þú kemur til Wash- ington.“ Þannig er hið rómaða frelsi í vesturheimi í dag. Hvað lengi ætlar heimurinn að loka augunum fyrir hryðjuverkum ísraelsmanna í Palest- ínu? Hvað lengi ætla Bandaríkjamenn að þykjast vera að útrýma hryðju- verkamönnum hér og þar og allstaðar í heiminum á sama tíma sem þeir hlýða í auðmýkt Sharon og fylgifisk- um hans sem fyrirskipa útrýmingu á Palestínumönnum í anda Hitlers og Stalíns? Hvar er nú rödd Evrópu um frið og mannúð í heiminum ? Púðurtunnan fyrir botni Miðjarðarhafs Eftir Hilmar Jónsson „Hvar er nú rödd Norður- landa um frið og mannúð í heiminum?“ Höfundur er rithöfundur og formaður FEB á Suðurnesjum.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.