Morgunblaðið - 04.04.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 FÖSTUDAGUR 4. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HÆSTIRÉTTUR mildaði í gær
verulega refsinguna yfir Sigurði Guð-
mundssyni sem var dæmdur fyrir
manndráp af gáleysi með því að hafa
með hristingi eða öðrum hætti valdið
dauða níu mánaða gamals drengs sem
hann hafði í daggæslu í Kópavogi.
Hæstiréttur dæmdi hann í 18 mánaða
fangelsi en í Héraðsdómi Reykjaness
hlaut hann þriggja ára fangelsi og var
dæmdur til að greiða eina milljón í
sekt til ríkissjóðs. Miskabætur til for-
eldra drengsins voru jafnframt lækk-
aðar um 600.000 krónur.
Undir gríðarlegu álagi
Hæstiréttur féllst á niðurstöðu hér-
aðsdóms um að áverkar drengsins
hefðu samsvarað svonefndu „shaken-
baby syndrome“. Eftir að hafa hlotið
þessa áverka hefði drengurinn verið
ófær um að sýna eðlilega hegðun og
misst meðvitund samstundis. Ákærði
hélt sig staðfastlega við þann fram-
burð að drengurinn hefði verið eðli-
legur í háttum þar til hann lagði hann
í barnavagn nokkru eftir klukkan 14,
miðvikudaginn 2. maí 2001, en ekkert
kom fram í málinu um að aðrir hefðu
haft afskipti af drengnum þar til hann
fannst meðvitundarlaus síðar um
daginn. „Er þá engum öðrum til að
dreifa en ákærða, Sigurði sjálfum, er
hefði getað veitt [drengnum] hina
banvænu áverka,“ segir í dómnum.
Við ákvörðun refsingar var litið til
þess að hann hafði tekið að sér að
gæta drengsins og brugðist þeim
trúnaðarskyldum sem því fylgdu.
Taka yrði tillit til þess að hann hefði
ekki haft fulla stjórn á gerðum sínum
vegna gríðarlegs álags þar sem 21
barn var í daggæslu þennan dag og
sambýliskona hans langt gengin með
barn. Sigurður og sambýliskona hans
voru einnig dæmd fyrir að taka mun
fleiri börn í daggæslu en þau höfðu
leyfi fyrir.
Deilt um orsakir
Í málinu lágu m.a. fyrir tvær um-
sagnir læknaráðs og álitsgerðir er-
lendra sérfræðinga sem Sveinn Andri
Sveinsson hrl., verjandi ákærða, afl-
aði. Tekið er fram í dómnum að af
hálfu ákærða hafi ekki verið neytt
þeirra réttarfarsúrræða að fá dóm-
kvadda kunnáttumenn til að fram-
kvæma matsgerð í því skyni að
hnekkja þeim læknisfræðilegu álykt-
unum sem lágu fyrir í málinu. Af
hálfu ákærða var því haldið fram að
fullkominn vafi væri á dánarorsök
drengsins og læknisfræðilega algjör-
lega ósannað að um „shaken-baby
syndrome“ væri að ræða. Vísaði hann
til álitsgerða átta erlendra sérfræð-
inga sem fengu gögn um krufningu
og heilsufar drengsins. Eftir að álit
erlendu sérfræðinganna lá fyrir
beindi Hæstiréttur einnig tíu spurn-
ingum til ráðsins en í dómnum segir
að þann úrkost hafi dómstólar til að fá
fram sérfræðilegar umsagnir um
læknisfræðileg efni. Ennfremur var
Þóra Steffensen réttarmeinafræðing-
ur spurð hvort álitsgerðirnar breyttu
einhverju um niðurstöður krufningar.
Áður hafði ríkissaksóknari beint tíu
spurningum um málið til læknaráðs.
Bæði læknaráð og Þóra komust að
sömu niðurstöðu og fyrr, að önnur
dánarorsök hefði verið útilokuð.
Sigurður var dæmdur til að greiða
foreldrum drengsins 1,2 milljónir
hvorum um sig í miskabætur.
Bogi Nilsson ríkissaksóknari sótti
málið en Jóhannes Albert Sævarsson
hrl. var verjandi sambýliskonu Sig-
urðar.
Refsing milduð vegna
gáleysisdráps á barni
„ALLAR leiðir verða kannaðar til að fá þessum dómi
hnekkt,“ segir Sveinn Andri Sveinsson hrl., verjandi Sig-
urðar Guðmundssonar sem Hæstiréttur dæmdi fyrir að
hafa orðið níu mánaða gömlum dreng að bana fyrir gá-
leysi. Hann segir að með því að hafna álitum erlendu sér-
fræðinganna hafi Hæstiréttur gengið gegn fyrra for-
dæmi. Í svonefndu prófessorsmáli hafi álit geðlæknis
ráðið úrslitum en læknirinn hafi ekki verið dómkvaddur
eða komið fyrir dóm frekar en sérfræðingarnir sem
Sveinn Andri leitaði til. „Það er skelfileg tilhugsun að
dómurinn skuli falla á réttarfarslegum tækniatriðum
sem valda því að ekki er hægt að taka neitt tillit til sér-
fræðigagna í málinu,“ segir hann en að hans áliti hafa er-
lendu sérfræðingarnir mun meiri reynslu og þekkingu af
sambærilegum málum en íslenskir læknar sem hafa gefið
álit sitt. Spurður um hvers vegna þessir menn voru ekki
dómkvaddir segist hann líta svo á að það sé ákæruvalds-
ins að upplýsa mál en ekki verjanda, ríkissaksóknari
hefði því átt að eiga frumkvæði að því að fá þá fyrir dóm.
Sveinn Andri segir að ef Hæstarétti hafi þótt það galli í
málinu að ekki voru dómkvaddir matsmenn hafi dómnum
verið í lófa lagið að vísa málinu aftur heim í hérað.
Segir Hæstarétt ganga gegn fordæmi
„ÞETTA eru asnalegir þættir en
maður horfir samt á þetta,“ segja
þau Ari Freyr Oddsson, Sandra
Björg Helgadóttir, Jón Arnar
Tómasson og Elísabet Helga Er-
lendsdóttir, 7. bekk í Seljaskóla, en
þau spjölluðu við blaðamann í gær
um svokallaða áhættusjónvarps-
þætti sem eru afar vinsælir hjá
börnum og unglingum. Þau segjast
öll horfa á þætti eins og Jackass,
70 mínútur, Heimsmetabók Guinn-
ess og Fear Factor, sem séu stund-
um skemmtilegir. „Ég get samt oft
ekki horft á Heimsmetabók Guinn-
ess eða Fear Factor, því það er allt
svo ógeðslegt og ég fæ bara inni-
lokunarkennd,“ segir Elísabet.
Þau eru sammála um að Jackass
og 70 mínútur séu sérstaklega vin-
sælir hjá krökkum. Ari segist allt-
af horfa á 70 mínútur og stelp-
urnar segja að sá þáttur sé
skemmtilegur því hann gangi ekki
bara út á að meiða sig eins og t.d.
Jackass heldur sé fullt af öðruvísi
efni líka sem sé skemmtilegt eins
og falin myndavél.
En hvað er svona skemmtilegt
við svona þætti? „Það er stundum
gaman að horfa á svona fíflagang
og þetta getur oft verið fyndið.
Það er líka gaman að sjá hvað
þessir gaurar eru til í að fórna sér
fyrir vinnuna sína,“ segir Ari.
„Líka er áhugavert að sjá hvað
fólk er til í að gera fyrir peninga.“
Sjálf segjast þau aldrei mundu
reyna neitt af því sem þau sjá í
þessum þáttum. Stelpurnar segjast
þó eiga vinkonur sem hafi blandað
svokallaða ógeðsdrykki eins og
gert er í 70 mínútum. „Þær notuðu
samt ekkert hættulegt, bara
ógeðslegt, eins og mjólk, tóm-
atsósu, kók og majones. Þær
drukku þetta ekki en smökkuðu
bara.“ Þá segjast strákarnir
þekkja dæmi þess að krakkar hafi
verið að mana hver annan upp í að
drekka slíka drykki fyrir pening.
Krakkar séu líka að leika sér að
því að sitja í búðarkerrum og ýta
hvert öðru niður brattar brekkur.
Þau telja í lagi að unglingar
horfi á svona þætti enda skilji þeir
að atriðin geti verið hættuleg.
Hins vegar sé ekkert ólíklegt að
yngri krakkar api eftir atriðunum
sem þau sjái og þau eru sammála
um að þættirnir eigi að vera
seinna á kvöldin. „Litlir krakkar
sjá náttúrulega fullorðið fólk gera
þessa hluti og halda kannski að
það allt sé í lagi fyrir þau líka,“ og
Elísabet bætir við að litlu systur
sinni, sem er fimm ára, sé harð-
bannað að horfa á slíka þætti.
Ekki spennandi að
horfa með kvöldmatnum
Þau segja að fólk sé stundum að
gera svakalega hluti eins og að
láta sig hanga í lausu lofti í krók-
um og stinga tíu sverðum ofan í
kok. Einnig hafi þau séð fólk borða
orma og kúaheila. Oft séu þraut-
irnar í Fear Factor þó skemmti-
legar og gjarnan eitthvað skrítið
og skemmtilegt í Heimsmetabók-
inni sem sé ekki ógeðslegt.
„Þau áttu að borða eins mikið af
kakkalökkum og þau gátu í Fear
Factor um daginn og þá ég gat sko
ekki horft,“ segir Sandra og Jón
bætir við að kvöldmaturinn verði
einmitt frekar ókræsilegur ef ver-
ið er að borða við sjónvarpið. El-
ísabet segist alltaf vorkenna fólk-
inu sem þarf að ganga í gegnum
þessar þrautir. „Svo vinna þau
kannski ekki einu sinni pening-
inn,“ segir Sandra.
Jón bendir á að maður í Jackass
hafi stokkið fram af svölum á ann-
arri hæð til að ganga í augun á
einhverri konu sem hann var hrif-
inn af. „Maður myndi náttúrulega
bara spyrja svoleiðis gaur hvað
væri að honum!“ segir Elísabet og
Sandra bætir við: „Ég myndi alla
vega ekki falla fyrir honum.“
Nemendur í Seljaskóla segja stundum gaman að horfa á fíflalæti
„Myndi ekki falla fyrir honum“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Elísabet Helga Erlendsdóttir, Sandra Björg Helgadóttir, Ari Freyr Oddsson og Jón Arnar Tómasson eru öll í sjö-
unda bekk SW í Seljaskóla. Þau horfa öll á áhættusjónvarpsþætti en segja þá þó misjafnlega skemmtilega.
„VIÐ erum búin að sýna alla Jack-
ass-þætti sem framleiddir hafa ver-
ið og Heimsmetabókar Guinness-
þáttunum er líka að ljúka svo við
förum ekki að gera breytingar héð-
an af,“ segir Helgi Hermannsson,
dagskrárstjóri hjá Skjá 1, þegar
hann er spurður hvort til greina
komi að setja þættina á dagskrá
seinna á kvöldin til að koma í veg
fyrir að börn horfi á þá.
Þættinir tveir sem Skjár 1 sýnir
eru á meðal þeirra áhættuþátta sem
talið er að grunnskólabörn hafi ver-
ið að herma eftir en aðrir slíkir
þættir sem nefndir hafa verið eru
70 mínútur á Popptíví og Fear fact-
or á Stöð 2. Helgi segir þó að auð-
vitað sé umhugsunarvert og alvar-
legt mál ef upp komi slys vegna
slíkra þátta.
Þátturinn 70 mínútur á Popptíví
er sýndur klukkan 10 á kvöldin en
stöðin hefur fengið fjölda beiðna frá
foreldrum um að þeir verði sýndir
fyrr, að sögn Steins Kára Ragn-
arssonar dagskrárstjóra. „Við höf-
um fengið fjöldann allan af tölvu-
pósti og símhringingum þar sem
foreldrar biðja okkur að hafa þátt-
inn fyrr af því krakkarnir neiti að
fara að sofa á meðan hann er.“
Hann segir að í þættinum sé léttur
fíflagangur, ekki sé gert neitt
hættulegt og enginn meiði sig. Hjá
Stöð 2 er þátturinn Fear Factor
sýndur klukkan níu á kvöldin og
stendur ekki til hafa hann seinna á
dagskrá, að sögn Hermanns Her-
mannssonar, framkvæmdastjóra
sjónvarpssviðs Norðurljósa. Hann
tekur fram að í þættinum sé marg-
oft tekið skýrt fram að atriði séu
ekki til eftirbreytni.
Börn herma eftir
sjónvarpsþáttum
Breyta
ekki sýn-
ingartíma
GEÐLÆKNIR hefur í skýringum
sínum til umboðsmanns Alþingis við-
urkennt mistök þegar hann brást
ekki við beiðni gæsluvarðhaldsfanga
sem settur var í einangrun á Litla-
Hrauni. Kvartaði fanginn til um-
boðsmanns yfir framkvæmd vistun-
ar sinnar og m.a. yfir því að beiðni
hans um aðstoð geðlæknis hefði ekki
verið sinnt. Umboðsmaður lauk mál-
inu ekki með áliti heldur bréfum til
fangans, Fangelsismálastofnunar,
heilbrigðisráðuneytisins og land-
læknis. Í bréfunum til Fangelsis-
málastofnunar og ráðuneytisins von-
ast hann til þess að ráðstafanir verði
gerðar til að koma á framfæri upp-
lýsingum við starfsfólk fangelsa og
heilbrigðisstofnana um viðbrögð
þegar beiðnum fanga um aðstoð
læknis er ekki sinnt, eins og raunin
varð. Umboðsmaður aflaði upplýs-
inga frá fangelsisyfirvöldum um at-
vik málsins. Þá hafi komið í ljós að
fangaverðir höfðu á umræddum tíma
haft samband við geðlækninn vegna
beiðni fangans. Geðlæknirinn hafi þá
sagst ætla að hafa samband við fang-
ann í gegnum síma sama dag en ekki
hafi orðið úr því.
Beiðni fanga um lækni ekki sinnt
Geðlæknir viðurkennir
að hafa gert mistök