Morgunblaðið - 28.06.2003, Side 26

LISTIR
26 LAUGARDAGUR 28. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
og upplifa söngvana, manninn og lífs-
starf hans á allt annan hátt en ég get
nokkurn tíma gert. Staða mín er að
vissu leyti sú að opna safn persónu-
legra og mjög tilfinningamótaðra
sendibréfa en geta ekki brugðist við
þeim fullkomlega sem kveðju til mín.
Einnig gera þær „takmarkanir við
lagasmíði og skortur á kunnáttu í
þeim efnum“, eins og Árni greinir frá,
það að verkum að söngvarnir hans
verða mjög mótaðir af úrvinnslu og
útsetningu „tónlistarmenntaðra“
manna, þannig að fagleg umfjöllun
ætti engu að síður að beinast að hand-
verki þeirra en sönglagasmíð, ljóða-
gerð og ljóðavali Árna sjálfs. Ég vel
þá leið að líta á söngvana sem Árni
hefur samið og valið fyrir þessa út-
gáfu sem dýrmæta heimild um mann
sem lifði og hrærðist, og gerir örugg-
lega enn, í sönglífi og býður vinum
sínum og samferðafólki að öðlast hlut-
deild í því lífi, eins og það er. Styrk-
leiki plötunnar felst í því að höfundur
kemur hreint til dyra og er ekkert að
fela, en veikleikinn felst í því að tón-
lagið, yrkisefni og útfærsla verður of
einhæf fyrir heila plötu. Þarna verð
ég strax að setja fyrirvara um tak-
markanir mínar á að setja mig í spor
þeirra sem kveðjuna eiga í vinahópi
Árna. Lögin hans Árna eru yfirleitt
með ljúfsárum blæ og textar oft
tengdir trega, en eru margir mark-
aðir djúpri trúarvitund. Það sönglag
sem að mínu mati er áhrifamest er
lagið Sofðu vinur, sem Árni semur
bæði ljóð og lag við og tileinkar syni
sínum. Páll Kr. Pálsson útsetti lagið
MÉR er nokkur vandi á höndum að
fjalla um geisladiskinn Kveðjan mín
og það verður raunar skiljanlegra í
hverju sá vandi liggur við lestur for-
mála Árna Gunnlaugssonar í heftinu
sem fylgir. Þar greinir hann frá því að
hugmyndin að útgáfu þessari hafi
orðið til við hvatningu vina og vel-
unnara og ég veit að þeir greina betur
þátt söngs og söngva Árna í lífi sínu
fyrir orgel, selló og einsöng, en á plöt-
unni flytja þeir lagið saman Árni,
Oliver J. Kentish á selló og Kári Þor-
mar á orgel. Einlægt, auðmjúkt og
næmt samhengi ljóðs, lags, útsetning-
ar og flutnings er þarna í fyrirrúmi,
sem skapar sannfærandi heild. Það
veitir plötunni einnig styrk að nær 20
ára gömul leikmannsupptaka með
söng Ólafs Magnússonar frá Mosfelli
fær að vera með. Lag og ljóð er eft-
irmæli Árna um föður sinn, og flutt
við útför hans 1985 af Ólafi, Hrönn
Geirharðsdóttur á fiðlu og Guðna Þ.
Guðmundssyni á orgel, en Guðni heit-
inn útsetti lagið á smekklegan hátt.
Eyþór Þorláksson gítarleikari hefur
gert flestar útsetningarnar á lögum
Árna og unnið af stakri smekkvísi og
eru mörg píanóundirspilin skemmti-
leg. Auk laga Árna á plötunni eru
gamlar upptökur úr söngþátttöku
hans, bæði þegar hann söng Gluntana
á móti Stefáni Skaftasyni og einnig
með félögum úr Karlakórnum Þröst-
um í Ríkisútvarpið 1951. Þarna er aft-
ur um að ræða brot úr lífssögu Árna í
söngnum, fremur en viðbót við þær
fjölmörgu upptökur sem til eru af
sama efni. Flutningur söngvara og
hljóðfæraleikara er góður og skilar
vel þeim angurværa blæ sem er ein-
kenni flestra laganna. Hljóðvinnsla er
góð,þó erfitt sé alltaf að bæta lélegar
gamlar upptökur. Hönnun plötuum-
slags er fremur hugmyndarík.
Platan veitir innsýn í það líf, þá lífs-
skoðun og það söngvaval sem ein-
kennt hefur Árna Gunnlaugsson.
TÓNLIST
Geisladiskur
Geisladiskur með 16 lögum eftir Árna
Gunnlaugsson og 7 lögum eftir aðra höf-
unda.
Útgáfuár: 2003.
Útgefandi: Árni Gunnlaugsson í Hafn-
arfirði.
Hljóðvinnsla og samsetning: Halldór Vík-
ingsson.
Hönnun: Gunnar Þór Halldórsson.
Filmuvinnsla: Prisma-Prentco.
Framleiðsla: Sony DADC Salzburg.
Einsöngvarar í lögum Árna: Árni Gunn-
laugsson, Eyjólfur Eyjólfsson, Jóhanna
Linnet, Margrét Ír, Ragnheiður Linnet og
Ólafur Magnússon frá Mosfelli (uppt.
1985).
Hljóðfæraleikarar í lögum Árna: Carl
Möller á píanó, Guðni Þ. Guðmundsson á
orgel (uppt. 1985), Hrönn Geirharðs-
dóttir á fiðlu, Kári Þormar á orgel og pí-
anó, Oliver J. Kentish á selló og Örn Arn-
arson á gítar. Einnig félagar úr Lúðrasveit
Hafnarfjarðar undir stjórn Stefáns Ómars
Jakobssonar, sem jafnframt leikur á bás-
únu.
Útsetningar á lögum Árna gerðu: Árni
Scheving, Carl Möller, Eyþór Þorláksson,
Finnur Torfi Stefánsson, Guðni Þ. Guð-
mundsson, Helgi Bragason, Páll Kr. Páls-
son og Stefán Ómar Jakobsson.
KVEÐJAN MÍN
Komið hreint til dyra
Jón Hlöðver Áskelsson
ÞAÐ er til marks um stöðugar vin-
sældir hins sígilda söngleiks Grease
að nú er verið að setja hann upp í
annað sinn á hálfum áratug – eða
hvað? Það er ekki nokkur efi um það í
huga undirritaðs að velgengni sýn-
ingar Leikfélags Reykjavíkur fyrir
fimm árum á stóran þátt í að ákveðið
er að setja sýninguna upp aftur svo
skömmu síðar. Sú sýning átti stóran
þátt í því að gera þau Selmu Björns-
dóttur og Rúnar Frey Gíslason að
stjörnum. Nú eru poppstjörnur sem
þegar hafa skapað sér nafn valdar í
aðalhlutverkin. Það er greinilegt að
ekkert á að geta komið í veg fyrir að
sýningin slái í gegn, forsendurnar
fyrir því eru allar til staðar enda
bendir eftirspurn í miðasölu til þess
að aðsókn sé gulltryggð.
Þar sem sýning Leikfélags
Reykjavíkur er áhorfendum í fersku
minni er óhjákvæmilegt að sýningin
nú verði borin saman við þá eldri.
Töluvert meiru var kostað til sýning-
arinnar fyrir fimm árum. Þannig var
meira lagt í búninga og leiktjöld,
dansarar og leikarar voru nokkru
fleiri og leikstjórinn, Kenn Oldfield,
vanur maður á réttum stað. Gunnar
Helgason hefur líka sett upp söng-
leiki áður en einungis áhugamanna-
sýningar fyrir Verslunarskólann.
Þetta er hans fyrsta söngleikjaupp-
færsla með atvinnumönnum, hvort
sem er á sviði söngs eða dans, auk
þess sem hönnuðir þeir sem starfa
við sýninguna er að stíga sín fyrstu
skref á atvinnusviði. Það er ólíku
saman að jafna að bera saman þessar
tvær sýningar en niðurstaðan er
samt sú að þessi nýja útfærsla eigi
vinninginn. Fágunin og atvinnu-
mennskan í sýningu Kenn Oldfields
átti ekki eins vel við efnið og hinn
grófi og hrái andi sem svífur yfir
vötnunum hér. Krafturinn er aðals-
merki sýningarinnar og það er nóg af
honum, hvort sem á við þýðingu text-
ans, söng eða dans. Leikurinn var
óneitanlega betri í gömlu sýningunni
en hér, en það skiptir ekki meginmáli
í sýningu þar sem allar persónurnar
eru klisjur út í gegn. Það skiptir
ennþá minna máli eftir að Gísli Rún-
ar Jónsson hefur umbreytt textanum
í þýðingu sinni og fært staðinn frá
Bandaríkjunum upp í Grafarvog,
tímann frá sjötta áratugnum til dags-
ins í dag og skilið tíðarandann og
persónur hangandi einhvers staðar
mitt á milli rósrauðra endurminn-
inga um veröld sem aldrei var og nú-
tíma sem hvergi er til og aldrei verð-
ur.
Margt í þýðingunni er stórkost-
legt, sérstaklega söngtextarnir, öðru
er hægt að líkja við flóðbylgju sem á
upptök sín í hugarheimi Gísla Rún-
ars og sem hrífur allt með sér; brot
úr dægurlögum nútímans og brand-
ara byggða á raunverulegum nútíma
Íslendingum, sjónvarpsþáttum,
dægurlagastjörnum; hvað sem er
verður honum tilefni til að prjóna við
textann og honum er ekkert heilagt.
Margt af þessu fer fyrir ofan garð og
neðan, annað strandar á skilnings-
leysi áhorfandans en hitt rennur ljúf-
lega niður. Þetta frelsi til að taka
hvað sem hægt er að láta sér detta í
hug inn í textann, sleppa hverju því
sem virkar ekki og breyta þar sem
þörf er á gerir þessa sauðmeinlausu
og ómerkilegu sögu að umgjörð utan
um nútíma revíu. Stutt atriði þar sem
Laddi í hlutverki Jóns Alsæls lætur
móðan mása í útvarpsþætti er gott
dæmi um slíkt.
Gísli Rúnar kýs að færa textann
nær unglingamáli samtímans með
því að tvinna saman kjarnyrtum nú-
tímablótsyrðum, skálda upp önnur
ný og leggja áherslu á grófan neð-
anþindarhúmor. Allt þetta á sinn
þátt í að ljá sýningunni kraft en sá
böggull fylgir skammrifi að ætla má
að forráðamenn barna á viðkvæmum
aldri fari hjá sér þegar kemur að því
að útskýra munnsöfnuð Gísla Rúnars
fyrir ungviðinu.
Söngleikurinn Grease er þeim
annmörkum háður frá söngleikja-
fræðilegu sjónarmiði að framvindan í
leiknum skiptir litlu sem engu máli.
Söguþráðurinn er nauðaómerkileg-
ur, sagan hverfist um nýju stelpuna í
skólanum sem enginn vill vera með
af því hún er svo hallærisleg. Hún
reynir að standa sterk á móti einelt-
inu en á endanum brotnar hún og
breytir persónueinkennum sínum til
að falla í hópinn. Þetta svínvirkar,
hún verður geysivinsæl og hreppir
eftirsóttasta gæjann í skólanum.
Sögulok.
Þessi saga er nú kannski ekki til
eftirbreytni á þessum síðustu og
verstu tímum þegar hrekkjusvínin
mega fara að vara sig. Umræða um
einelti hefur breytt viðhorfum þjóð-
félagsins til þessarar skuggahliðar
félagslegra samskipta. Aðstandend-
ur sýningarinnar virðast ekki hafa
komið auga á þessa hlið málsins og
þýðing Gísla Rúnars tekur af öll tví-
mæli um að þeir halda með hrekkju-
svínunum í leiknum. Kosturinn er sá
að væmnin sem átti til að skjóta upp
kollinum í fyrri sýningunni er víðs
fjarri.
Leikstjórnarmáti Gunnars Helga-
sonar tekur mið af þeirri vinnu sem
hann hefur unnið í nemendamóts-
sýningum Verslunarskólans. Þar
leyfist allt, leikararnir spinna upp
brandara ef þurfa þykir og sýningin
verður opin í báða enda, ekkert
ómögulegt og allt er hægt. Þetta set-
ur að sjálfsögðu svolítinn amatöra-
brag á herlegheitin en leikgleðin og
krafturinn – enn og aftur krafturinn
– verður meiri fyrir vikið.
Leikmyndin er hrá og hugvitsam-
lega unnin hjá Ólafi Agli Egilssyni.
Samvinna hans við ljósahönnuðinn,
Halldór Örn Óskarsson, tekst vel –
hér eru ekki farnar troðnar slóðir
heldur kanna þeir nýja stigu. Rautt
ljós á stelpurnar og blátt á strákana
kallast á við íslenska fánann alsettan
bandarískum stjörnum – gott ein-
kennismerki fyrir draumaheim þar
sem mæst er á miðri leið milli land-
anna og jafnframt í lausu lofti. Bún-
ingarnir eru besta dæmið um það
frjálsræði sem ríkir í sýningunni.
Enginn unglingahópur hefur nokk-
urn tímann verið svo fjölbreytilega
klæddur en greinilegt var að ýmsar
einstakar flíkur féllu vel í kramið og
nágrannar undirritaðs á forsýningu
ræddu t.d. um hvar væri hægt að
festa kaup á sumum þeirra.
Þorvaldur Bjarni Þorvaldsson sér
um hljómsveitar- og tónlistarstjórn.
Í stíl við textann og umgjörðina er
grófleikinn í fyrirrúmi. Grípandi lög í
óræðum stíl, sem byggist á hug-
myndum áttunda áratugarins um
hvernig tónlist sjötta áratugarins
hljómaði, eru endursköpuð í anda
harða rokksins. Rífandi bassi og
þéttar trommur kallast á við vælandi
gítarana, fiðlur ef svo býður við horfa
og allt sett á fullt. Útkoman: Kraftur
og aftur kraftur.
Söngurinn er í traustum höndum
þar sem Jón Jósep og Birgitta Hauk-
dal eru og Margrét Eir Hjartardóttir
svíkur engan frekar en fyrri daginn
en tveir aðrir koma skemmtilega á
óvart. Tvíeykið Guðjón Davíð Karls-
son og Jóhannes H. Jóhannesson,
leiklistarnemarnir knáu sem slitu
barnsskónum striplandi á sviði
Tjarnarbíós, sýna hér hve mikið
þeim hefur farið fram í söng síðan þá,
fyrir utan endalaust sprell þeirra í
leiknum. Sveinn Þór Geirsson á líka
góða spretti í hvorutveggja leik og
söng en skortir léttleikann sem ein-
kennir félagana auk þess sem hann
hefur gert mjög svipaða hluti áður.
Hvað leikinn áhrærir hefur sá póll
verið tekinn í hæðina að láta Birgittu
leika blátt áfram sjálfa sig með litlum
breytingum og ferst henni það vel úr
hendi. Hennar persóna verður svo
eðlileg í samanburði við hinar ýktu
týpur sem umkringja hana að hún
hlýtur samúð áhorfenda óskipta.
Umbreytingin í lokin er aftur á móti
ekkert stórkostleg og virðist mest á
yfirborðinu – en er kannski trúverð-
ugri fyrir vikið. Jón Jósep er greini-
lega mikið efni og gaf atvinnuleikur-
unum lítið eftir. Hann stóð sig líka
með ágætum í dansinum eins og
Birgitta gerði raunar líka sem geng-
ur þvert á fyrri yfirlýsingar hennar
um takmarkaða danshæfileika.
Unnur Ösp Stefánsdóttir fer á
kostum í bitastæðasta hlutverkinu,
frekjunni Krissu, sem gefin er meiri
dýpt með því að úthluta henni léleg-
ustu bröndurunum sem þýðandinn
gat fundið upp á. Frenjan, húmors-
laus, varð svo ógnvekjandi að lítil
stúlka í röðinni fyrir framan undirrit-
aðan beygði af þegar Unnur Ösp stóð
ein í kastljósinu. Tinna Hrafnsdóttir
fór frábærlega með hlutverk Tottu,
skapaði bráðskemmtilega týpu auk
þess sem Tinna er svo einbeitt þegar
hún leikur að áhorfandinn kemst
ekki hjá því að hrífast með. Brynja
Valdís Gísladóttir gerði sér líka mat
úr hlutverki Maddíar, reitti af sér
brandarana, enda í góðri þjálfun að
leika afvegaleidda unglinga með
Stoppleikhópnum. Esther Taliu Cas-
ey voru fengin ýktustu kvenhlut-
verkin, hin undurfurðulega Dillí og
kennslukonan Hermína Hermanns.
Hún uppskar hlátur áhorfenda en
leikstíllinn minnti um of á framhalds-
skólahúmorinn fyrir smekk undirrit-
aðs. Laddi skapaði þarna nýjan kar-
akter, andann sem ræður Tottu heilt
er hún lendir í nauðum í frábærlega
unnu atriði þar sem allt gengur upp.
Hann notaðist við þekktari takta sem
útvarpsmaðurinn sívinsæli Jón Al-
sæll en kjarngóður texti Gísla Rún-
ars fór honum svo vel í munni að hon-
um fyrirgefst allt.
Dansarnir koma kannski ekki
beint á óvart en þá einkennir sami
kraftur og setur svo ríkan svip á sýn-
inguna. Þar bar af Sigrún Ýr Magn-
úsdóttir sem skapað líka eftirminni-
lega skemmtilega týpu sem Sigurdís
Maack. Annar dansari sem vakti eft-
irtekt var Hannes Þór Egilsson en
Benedikt Einarsson kitlaði hlátur-
taugar áhorfenda sem hinn hallær-
islegi Guðbjartur.
Gunnari Helgasyni hefur tekist að
færa kraftinn, leikgleðina og frelsið,
sem hefur einkennt framhaldsskóla-
sýningar liðinna ára, yfir á atvinnu-
sýningu á stærsta sviði landsins. Það
hlaut að koma að því að einhver með
viðskiptavit kæmi auga á þann
möguleika að taka þetta form áhuga-
mannasýninga sem hefur verið svo
vinsælt, velja til sýninga söngleik
sem hefur sannað nýlega að hann
hafi mikið aðdráttarafl fyrir áhorf-
endur og skipa atvinnuleikara og
fræga söngvara í hlutverkin. Ef
áhorfendur vilja bera goðin sín aug-
um í kraftmikilli og hrárri sýningu er
kvöldið vel þess virði. Það er kannski
hægt að græða peninga á leikhúsi
eftir allt saman.
Gróft og hrátt
gefur kraft
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
„Gunnari Helgasyni hefur tekist að færa kraftinn, leikgleðina og frelsið sem hefur einkennt framhaldsskólasýn-
ingar liðinna ára yfir á atvinnusýningu á stærsta sviði landsins,“ segir í dóminum.
LEIKLIST
Bjarni Haukur Þórsson
Höfundar: Jim Jacobs og Warren Casey
auk lagahöfundanna Barrys Gibb, J. Farr-
er o.fl. Þýðing og staðfærsla: Gísli Rúnar
Jónsson. Leikstjóri: Gunnar Helgason.
Danshöfundar: Birna og Guðfinna Björns-
dætur. Tónlistarstjóri: Þorvaldur Bjarni
Þorvaldsson. Hljóð: Ívar Ragnarsson.
Lýsing: Halldór Örn Óskarsson. Leik-
mynd: Ólafur Egill Egilsson. Búningar:
Guðrún Lárusdóttir og Helga Rós V.
Hannam. Leikarar og dansarar: Benedikt
Einarsson, Birgitta Haukdal, Brynja Val-
dís Gísladóttir, Esther Talia Casey, Guð-
jón Davíð Karlsson, Hannes Þór Egilsson,
Jóhannes H. Jóhannesson, Jón Jósep
Snæbjörnsson, Jón Páll Eyjólfsson, Mar-
grét Eir Hjartardóttir, María Þórðardóttir,
Sigrún Blomsterberg, Sigrún Ýr Magn-
úsdóttir, Sigurður Hjaltason, Sveinn Þór
Geirsson, Tinna Hrafnsdóttir, Unnur Ösp
Stefánsdóttir og Þórhallur Sigurðsson.
Fimmtudagur 26. júní.
GREASE
Sveinn Haraldsson