Morgunblaðið - 28.06.2003, Qupperneq 36

MINNINGAR
36 LAUGARDAGUR 28. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Þórey Sverris-dóttir fæddist í
Hraunbæ í Álftaveri
4. desember 1903.
Hún lést á hjúkrun-
arheimilinu Sunnu-
hlíð að morgni
sunnudagsins 15.
júní síðastliðins. For-
eldrar hennar voru
Oddný Jónsdóttir, f. í
Reynisholti í Mýrdal
12.10. 1863, d. í Vík í
Mýrdal 26.1. 1938,
og Sverrir Bjarna-
son, f. á Ytri-Lyng-
um í Meðallandi
23.11. 1860, d. í Kerlingadal í Mýr-
dal 16.6. 1931. Foreldrar Þóreyjar
bjuggu á Melhól í Meðallandi til
ársins 1899, síðan í Hraunbæ í
Álftaveri. Systkini Þóreyjar voru:
1) Oddur, f. 5.11. 1891, d. 1930; 2)
Bjarni, f. 9.6. 1894, d. 1900; 3) Sig-
urður, f. 4.10. 1895, d. 1992; 4)
Guðjónína, f. 29.10. 1897, d. 1960,
sem öll voru fædd á Melhól í Með-
allandi; 5) Guðný, f. í Hraunbæ
11.10. 1900, d. 1982; og 6) svein-
barn óskírt, f. 17.1. 1902, d. 1902.
Þórey gekk 26.11. 1927 að eiga
Bárð Jónsson, f. í Kárhólma í Mýr-
dal 28.3 1895, hann týndist í lok
ársins 1963 og fannst ekki þrátt
fyrir víðtæka leit. Foreldrar Bárð-
ar voru Jón Árnason, f. 1862, d.
Kristófer Kristófersson, þau eiga
eina dóttur, maður Þórður Magn-
ússon, þau eiga tvö börn; 4) Ágúst,
f. í Hjörleifshöfða 12.4. 1934, d. í
Höfðanum 24.4. 1934.
Barnabörn Þóreyjar og Bárðar
eru tíu og barnabarnabörnin
tuttugu og fimm.
Þórey ólst upp í Hraunbæ í
Álftaveri en Kötlugosið árið 1918
markaði tímamót í lífi fjölskyld-
unnar. Afleiðingar gossins gerðu
það að verkum að illbúandi var í
Hraunbæ og flutti fjölskyldan þá
út í Kerlingadal. Um það leyti fór
Þórey til Vestmannaeyja og var
þar í vist um skeið. Eftir Vest-
mannaeyjadvölina sótti hún saum-
anámskeið í Vík ásamt fleiri ung-
um konum. Þórey og Bárður hófu
búskap í Vík í Mýrdal, en 1931
fluttu þau í Hjörleifshöfða. Þau
bjuggu fimm ár í Höfðanum og
voru síðustu ábúendur þar. Eftir
árin í Höfðanum bjuggu þau í Vík
og leigðu Höfðabrekkuháls þar
sem þau stunduðu fjárbúskap og
heyjuðu fyrir kýrnar sem haldnar
voru í Vík á veturna. Árið 1960
fluttust þau í Traðarholt í Stokks-
eyrarhreppi og bjuggu þar þangað
til þau brugðu búi og fluttust í
Kópavog.
Þórey starfaði í niðursuðuverk-
smiðjunni Ora um árabil og bjó á
Ásbraut 9 þar til hún fór á sjúkra-
hús sumarið 2001. Eftir sjúkrahús-
vistina dvaldi hún á hjúkrunar-
heimilinu Sunnuhlíð í Kópavogi.
Útför Þóreyjar verður gerð frá
Víkurkirkju í dag og hefst athöfn-
in klukkan 14.
1926, og Valgerður
Bárðardóttir, f. 1860,
d. 1946, lengst af
bændur í Kerlingadal.
Börn Þóreyjar og
Bárðar eru: 1) Sigrún
Sesselja, f. í Vík 3.3.
1928, gift Einari Pét-
urssyni. Dætur þeirra
eru: Valgerður, mað-
ur Guðni Friðriksson,
þau eiga tvo syni. Þór-
ey, maður Hreiðar
Þórðarson, þau eiga
þrjá syni. Ingibjörg,
maður Hafsteinn Ing-
ólfsson, þau eiga tvö
börn. Helga Guðlaug, maður Berg-
þór Morthens, þau eiga tvær dæt-
ur; 2) Jón Þórarinn, f. í Vík 10.5.
1930, kvæntist Sigurleifu Sigur-
jónsdóttur, þau skildu, sonur
þeirra er Bárður; 3) Oddný Jóna, f.
í Vík 6.10. 1931, gift Gísla Gunnari
Magnússyni, börn þeirra eru: Mál-
fríður Sigurbjörg, maður Gunn-
laugur Hjartarson, þau eiga þrjú
börn. Bárður Ágúst, kona Fanney
Björg Karlsdóttir, þau eiga tvö
börn, fyrir á Fanney eina dóttur.
Guðlaug, maður Hilmar H. Eiríks-
son, þau skildu, þau eiga tvö börn.
Seinni maður Luis Rabels, þau
eiga tvo syni. Jónína, maður Þór-
arinn Kristjánsson, þau eiga þrjú
börn. Þórey Erla, barnsfaðir
Minni hennar náði aftur til fyrsta
áratugar liðinnar aldar þegar hún var
lítil stelpa í Hraunbæ. Oft sagði hún
mér frá þeirri ábyrgð sem fólst í því
að halda í tauminn á hestunum á með-
an mennirnir hvíldu sig og þáðu vel-
gjörðir hjá móður hennar. Þessir
menn voru úr Meðallandinu, höfðu
farið til Víkur með fé til slátrunar og
voru á heimleið. Þeir höfðu verið
beðnir af húsfreyjunni í Hraunbæ um
ýmislegt sem hana vanhagaði um úr
kaupstaðnum og þáðu nú mat og
drykk og jafnvel gistingu að launum.
Það fór reyndar eftir því hvernig
háttaði til með vatnsföllin hvort þeir
gistu því þeir þurftu að sæta lagi til
þess að komast yfir árnar.
Dvöl þessara manna var henni eft-
irminnileg og tengd gleðistundum frá
uppvaxtarárunum.
Fimmtán ára var hún þegar Katla
gaus og lýsti hún því oft fyrir mér
þegar faðir hennar reið um og hróp-
aði: „Katla er að koma!“ Hann hafði
verið í eftirleit upp undir jökli og voru
mennirnir komnir með féð niður í rétt
ofarlega í Álftaverinu. Hann kom í
kasti heim og var með dautt lamb
bundið aftan á hnakkinn sem hann
skar aftur úr í staðinn fyrir að leysa
sem lýsti þeim flýti sem þurfti að
hafa. Smalaði síðan búfénaði saman
inn í girðingu og þeysti um og hróp-
aði: „Katla er að koma!“ Engin merki
voru niðri í byggð um það sem koma
skyldi en þess var ekki lengi að bíða
að bæjarlækurinn tæki breytingum,
vatnið í honum jókst og liturinn á hon-
um breyttist.
Hún fór upp á þakið á Hraunbæn-
um og sá Kötlu koma. Hlaupið steypt-
ist fram sandinn á ógnarhraða,
breiddi úr sér og skall á Höfðanum.
Jakana bar við himin þegar Höfðinn
klauf hlaupið. Klakahröngl fyllti bæj-
arlækinn og hann flaut um. Þegar
vatnið rénaði féll askan og huldi tún-
in. Askan var skaðvaldurinn sem
gerði það að verkum að fólkið flutti,
móðirin og uppkomin börn hennar
fluttu út í Kerlingadal þar sem áhrifa
öskufallsins gætti ekki eins mikið.
Faðirinn gafst ekki upp strax og bjó
einn í Hraunbæ og var síðan í heimili
um tíma hjá þeim sem fluttu á jörðina.
Út í Kerlingadal fór hann að lokum til
fjölskyldu sinnar.
Um tvítugt hleypti hún heimdrag-
anum og fór í vist til Vestmannaeyja.
Þvílíkt sómafólk sem byggir þann
stað. Slík voru kynni hennar af hús-
bændum sínum þar að eyjarnar voru
sveipaðar dýrðarljóma. Í Kerlingadal
var margbýli og þegar hún kemur til
baka eftir Vestmannaeyjadvölina
kynnist hún þar sínum tilvonandi,
Bárði Jónssyni, og flytur með honum
og foreldrum hans til Víkur.
Móðir hennar kemur einnig til
þeirra eftir að faðir hennar deyr.
Ungu hjónin með tvö lítil börn sín
og það þriðja á leiðinni ásamt „gömlu
konunum“ og „unglingunum“ taka sig
upp, leigja Hjörleifshöfða og gerast
þar bændur. Gömlu konurnar voru
mæður þeirra beggja og unglingarnir
börn Guðlaugs Gunnars, bróður
Bárðar, og konu hans, Guðlaugar
Matthildar.
Gott var að vera í Höfðanum, nóg
að borða bæði fyrir menn og skepnur.
Oft var margt um manninn á fýlatím-
anum þegar sigmennirnir voru á
staðnum og þá gerðu gömlu konurnar
að fuglinum og hann var soðinn glæ-
nýr í risastórum potti fyrir allt fólkið.
Unglingarnir lágu ekki á liði sínu og
gat hún sjálf tekið þátt í vinnunni við
að reyta og salta fuglinn, þar sem
gömlu konurnar og unglingarnir voru
til staðar til þess að líta eftir börn-
unum. Hún fór niður á sandinn og
veiddi fýlinn, kom til baka með klyfj-
aðan hestinn frjálsleg og sæl. Grösugt
var í Höfðanum og einnig ágætis
berjaland. Hún brá sér í burtu um
stund um berjatímann og kom til
baka með fulla mjólkurfötu.
Yngsta barnið fæddist í Höfðanum
og dó þar nokkurra daga gamalt.
Ókostir þess að búa svo afskekkt og
þar sem náttúruöflin eru jafnóvægin
og á Mýrdalssandi komu berlega í ljós
þegar lífsnauðsynlega þurfti á hjálp
að halda.
Þau fluttu aftur til Víkur en enga
launavinnu var að hafa. Hugurinn
stóð til ræktunar og búskapar og var
það til ráða að leigja Höfðabrekku-
háls. Byrja þurfti á að leggja veg upp
á Hálsinn og var hann gerður með
haka og skóflu. Þá framkvæmd ann-
aðist Bárður sjálfur ásamt eldri
manni frá Vík.
Hann Bárður hennar var einstakur
öðlingur, hraustmenni mikið, hag-
mæltur, vel gefinn og ekki síst góður
bóndi. Þekktur var hann undir nafn-
inu Bárður sterki. Á Hálsinum var
fyrst verið í tjöldum en síðan var
byggður lítill skúr. Heyjað var fyrir
skepnurnar, kýrnar sem haldnar voru
í Vík yfir veturinn og kindurnar sem
hafðar voru á Hálsinum og í Skiphelli
og þurfti hann að fara á milli á vet-
urna til þess að gefa. Síðar ræktaði
hann upp tún niðri á sandinum, gras-
breiðurnar sem vitna til um dugnað
hans.
Börnin fóru í skóla og foreldrarnir
unnu hörðum höndum til þess að
brauðfæða sína. Á hernámsárunum
breyttust aðstæður mikið, launavinnu
var að hafa og þau gátu að mestu
losnað úr skuldafjötrunum.
Á Höfðabrekkuhálsi man ég fyrst
eftir ömmu og afa, hún lét mig sofa
fyrir innan til þess að ég dytti ekki
fram úr.
Næst man ég eftir þeim í Traðar-
holti. Þau höfðu selt húsið í Vík og
keypt sér býli ásamt syni sínum. Ég
var hjá þeim sumarið sem ég varð sjö
ára. Afi var alltaf til staðar, fyrstur
upp á morgnana, eldaði hafragraut-
inn og borðaði hann saltlausan. Fisk-
urinn var soðinn og borðaður með lýsi
útá. Afi breiddi yfir mig á kvöldin og
kenndi mér bænir og við fórum með
Faðirvorið. Amma var þarna og vann
verkin sín en hún átti við veikindi að
stríða sem meðal annars gerði það að
verkum að þau brugðu búi og fluttu í
Kópavog.
Þau fluttu til okkar á meðan verið
var að byggja blokkina þar sem íbúð-
in var sem þau höfðu fest kaup á. Afi
flutti aldrei í íbúðina, hann fór í sína
daglegu gönguferð en kom ekki aftur.
Umhverfið okkar fylltist af fólki sem
lagði sig fram við að leita að honum.
Tilkynningarnar hljómuðu í útvarp-
inu, miðilsfundir voru haldnir og þá
urðum við stelpurnar að vera úti á
meðan. Skipulagðri leit var hætt en
ég man eftir einum manni sem leitaði
áfram, hann vildi ekki gefast upp,
hann var einn af unglingunum sem
höfðu verið hjá þeim í Höfðanum. Afi
fannst aldrei, minningarathöfn var
haldin þrjátíu og fimm árum eftir að
hann týndist. Amma fór fljótlega að
vinna í Ora og flutti í sína íbúð.
Ég sótti mikið niður í Ora til ömmu,
fékk hjá henni murtu sem ég sauð í
búinu mínu og ef eitthvað ósætti kom
upp heima flúði ég til ömmu. Hún gaf
mér að borða og átti alltaf karamellu-
brjóstsykur sem hún bjó til sjálf. Síð-
an vildi hún að ég hvíldi mig. Amma
og ég stukkum mikið saman, út og
suður, aðallega í búðir og þá spurði
hún oft afgreiðslustúlkuna hvort hún
mætti kaupa hitt og þetta og hvort
einhver annar þyrfti ekki frekar á
þessu að halda en hún. Mér fannst
þetta skrýtið þá en seinna gerði ég
mér grein fyrir því að hún var ekki
vön því að fá hlutina tilbúna. Um-
skiptin frá sjálfsþurftarbúskap sveit-
arinnar til borgarlífsins voru mikil.
Þegar ég var sautján ára var ég
send á húsmæðraskóla norður að
Laugum. Amma sendi mér hörefni í
stóran dúk, útsaumsgarn og munstur,
bréf fylgdi þar sem hún brýndi fyrir
mér að vera „heiðarleg stúlka“. Hún
var mjög áhugasöm um þessa skóla-
göngu mína þar sem hún hafði sér-
staklega gaman af allri handavinnu
og matargerð og hún sagði oft seinna
þegar við vorum að malla saman að ég
ætti að „standa fyrir hóteli“.
Amma keypti sér saumavél um
þetta leyti, þvílíkur dýrðargripur.
Hún skellti sér í að sauma sér dragt,
ég hjálpaði til enda nýbúin að vera á
húsmæðraskóla. Þetta voru hennar
uppáhaldsföt sem hún klæddi sig í
fram á síðustu ár þegar hún hafði sig
til.
Amma var ekki mikið fyrir að fara í
langferðir, vildi helst „vera við sitt
heimili“. Hún fór þó einusinni í flug-
vél, þá fórum við nöfnurnar saman
norður á Akureyri. Ferðinni var heit-
ið í Fnjóskadalinn þar sem fjölskyld-
an hafði leigt sumarbústað. Hún var
yfir sig hrifin af Eyjafirði, þvílík tún
hafði hún aldrei augum litið.
Árin liðu og hún vann í Ora fram yf-
ir sjötugt sem var henni mikils virði
því hún hafði gríðarlega mikla starfs-
orku, vinnuveitendur og samstarfs-
menn voru henni hliðhollir sem gerðu
þessi starfsár ánægjuleg. Einnig átti
hún því láni að fagna að eiga góða,
hugulsama og trausta nágranna í
blokkinni þar sem hún bjó alla tíð frá
því hún kom suður.
Á seinni árum var amma betri til
heilsunnar. Líkamsæfingarnar sem
Jóna dóttir hennar stundaði með
henni gerðu henni mjög gott, bæði
andlega og líkamlega.
Þegar stefndi í að amma gat ekki,
þrátt fyrir góða aðstoð frá börnum
sínum, haldið heimili sem hún þráði
innilega og var henni svo mikils virði,
þá tók ég að mér svokallaða ættingja-
aðstoð. Amma tók alltaf vel á móti
mér, reyndar með einni undantekn-
ingu og það var þegar hún stóð í flat-
kökubakstri. Hún hafði komið sér upp
ákveðinni vinnuaðstöðu við bakstur-
inn. Hún setti fötu uppá stólinn sinn
við eldavélina og tyllti fætinum á aðra
sem stóð á gólfinu. Úr þessari stöðu
vildi hún ógjarna fara til þess að opna
fyrir mér, fyrir utan það hvað slæmt
var að þurfa að taka „aflið af mask-
ínunni“. Ekki hætti hún þó flatköku-
bakstrinum, heldur tók hún það ráð
að hefja hann eldsnemma á morgnana
til þess að vera búin þegar ég kæmi.
Sama gilti um prjónaskapinn, hún gat
reyndar staðið upp frá honum, en ef
það var eitthvað sem hún ætlaði að
klára þá vildi hún vera búin til þess að
við gætum gert saman það sem nauð-
synlegt var og það var að baka jóla-
kökur og tertubotna. Hún var ómögu-
leg manneskja ef hún átti ekki
eitthvað með kaffinu. Eldaður var há-
degismatur á hverjum degi og voru
kartöflurnar áætlaðar ríflega. Hún
hafði einstakt lag á að koma þeim í
fólk, sat og flysjaði eftir því sem þurfti
og laumaði þeim á diskana.
Jón sonur hennar ræktaði kartöfl-
urnar og hafði hún sérstakt yndi af
því að fylgjast með því, einnig sótti
hann fýl austur á sand og lét amma
sig ekki muna um að reyta nokkra úti
á svölum síðast, haustið áður en hún
fór á sjúkrahús. Amma átti ekki
afturkvæmt heim eftir sjúkrahús-
vistina. Á hjúkrunarheimilinu Sunnu-
hlíð var hún í eitt og hálft ár, hafði
fótavist, prjónaði og naut góðrar
hjúkrunar. Þrjá daga klæddist hún
ekki og hlaut að þeim loknum frið-
samt andlát.
Blessuð sé minning ömmu minnar
og afa.
Þórey Einarsdóttir.
Hún amma mín það sagði mér ...
Það er margs að minnast. Amma sem
tók á móti mér á Borgarholtsbraut-
inni, þegar ógn steðjaði að, sem barn-
ið eitt skynjaði. Amma sem gaf nið-
ursuðudósir á tombólu. Amma sem
prjónaði sokka og vettlinga. Amma
sem vildi að ég borðaði svo mikið að
ég tróð í vasana. Amma sem geymdi
peningana í þvottapoka sem hún batt
kyrfilega fyrir og stakk á milli brjóst-
anna vegna þess að hún treysti ekki
bönkunum. Amma sem ég gat klifrað
upp á svalir hjá og kúrt hjá þar til
dagur rann. Amma sem spilaði Mar-
íus. Amma sem átti eina skál og eina
sleif. Amma sem lifði langa ævi og
tímana tvenna.
Sorgin reisir hallir
í hafdjúpi þinna augna
hafdjúpi hreinu, bláu
meðan hljóðlátt þú grætur.
Útlæg verður gleðin
sem áður þar bjó.
Ekki tjaldar sorgin
til einnar nætur.
(Hannes Pétursson.)
Kveðja
Helga.
Elsku amma mín, þá ert þú komin
yfir móðuna miklu og ég á eftir að
sakna þín mikið. Eftir sitja allar góðu
minningarnar og stundirnar sem við
áttum saman. Frá því ég var barn var
ég alltaf ofarlega í huga þínum og vor-
um við nöfnurnar báðar miklir sæl-
kerar. Okkur fannst jafnan gott að
koma við í sjoppunni eftir búðarferð-
irnar á föstudögum og fá okkur ís eða
annað góðgæti til að borða eftir að
heim var komið.
Þú hafðir mikinn áhuga á öllum
fatnaði sem ég eða aðrir klæddust og
þú spáðir mikið í efnið sem fötin voru
gerð úr og vildir alltaf fá að koma við
fötin til að finna hvernig efnið væri.
Það sama má segja um sælgætið sem
við borðuðum saman, þú varst alltaf
að skoða það gaumgæfilega og velta
fyrir þér hvernig það væri búið til.
Þú varst alltaf mjög dugleg að
framleiða alls konar kökur, karamell-
ur og annað góðgæti sem þú geymdir
svo í kökustömpunum þínum. Enginn
gat komið við á Ásbrautinni nema
þiggja af þér eitthvert góðgæti í
gogginn. Þú hafðir einnig sérstakt dá-
læti af hannyrðum og prjónaðir fram
til síðasta dags. Þú leyfðir engum að
fara frá þér illa klæddum til fótanna,
viðkomandi fékk þá með sér sokka, og
líka vettlinga á hendurnar.
Áhugi minn á hári er líklega kom-
inn frá þér, þú skoðaðir alltaf vel hár-
ið á fólki og vildir að allir væru vel
snyrtir til höfuðsins. Þú vildir helst
alltaf borga hárgreiðslu fyrir alla í
fjölskyldunni og sagðir gjarnan að ég
yrði að fá greitt fullt fyrir mína vinnu
þó að ég hafi reynt að malda í móinn.
Það var oft hlegið dátt á Ásbrautinni
þegar ég var að setja í þig permanent,
þú gerðir hvað sem var fyrir feg-
urðina og kipptir þér ekkert upp við
það þegar ég var að taka hárin fram-
an úr þér með vaxi eða plokki. Þú
bara lygndir aftur augunum og naust
þess að láta dúlla við þig.
Elsku besta amma mín, takk fyrir
öll góðu árin. Megi guð gæta þín og
vernda.
Þórey Erla.
ÞÓREY
SVERRISDÓTTIR
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
við öll tækifæri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 551 9090.
Lundi V/Nýbýlaveg
564 4566 • www.solsteinar.is
Minningarkort
Hjartaverndar
535 1825
Gíró- og greiðslukortaþjónusta