Morgunblaðið - 30.07.2003, Síða 17

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. JÚLÍ 2003 17
N
O
N
N
I
O
G
M
A
N
N
I
•
0
9
2
0
8
•
s
ia
.i
s
Nýtt
kryddsmjör!
MEÐ
PE
ST
Ó
•
M
EÐ
PESTÓ
•
M
E
Ð
PESTÓ•

       

                  
                                       

             !            
        
www.ostur . is

         

       
    
   
                     
    
          
          
       
      

         
 

   
           

      

           
  
  
Veldu þitt uppáhaldsbragð!
LIZ Barham, sérfræð-
ingur í forvörnum í
London, sýnir krukku
með 2.000 ára gömlum
smyrslum eða kremi.
Krukkan fannst í róm-
versku musteri í Lond-
on. Hún reyndist inni-
halda hvítt krem sem
lyktaði af brennisteini.
Efnið var að mestu
ósnert í dósinni en
greina má fingrafar
upprunalegs eiganda,
að sögn forvarða hjá
þjóðminjasafninu í
Lundúnum. Kremið
var enn merkilega rakt og virtist
nær óskemmt þótt það hefði legið í
tvö þúsund ár grafið í
jörðu. Helst er talið að
um sé að ræða and-
litskrem en aðrir hafa
giskað á að þetta sé
tannkrem eða efni sem
smurt var á geitur áð-
ur en þeim var slátrað.
Verið er að efna-
greina kremið en
krukkan sjálf verður
til sýnis í safninu. Hún
fannst í niðurfalli í
rómverska musterinu
en þar hefur upp-
gröftur staðið yfir í
rúmt ár. Svo virðist
sem krukkan hafi verið falin af
ásettu ráði í niðurfallinu.
AP
2.000 ára gamalt krem
ÍBÚUM Afríku mun að líkindum
fjölga um einn milljarð á næstu 50 ár-
um, en þessi mikla mannfjölgun mun
auka enn á vanda matvælaöflunar,
vatnsbúskapar og félagslegrar þjón-
ustu í álfunni. Þetta kemur fram í nið-
urstöðum nýlegrar skýrslu um mann-
fjöldaþróun.
Ólga og stríð hafa takmarkað getu
margra þróunarríkja til að framfylgja
áætlunum sem eru forsenda fram-
fara, svo sem um útbreiðslu getnaðar-
varna og lestrarkunnáttu, að sögn
Carls Haub, aðalhöfundar rannsókn-
arskýrslu sem mannfjöldarannsókna-
stofnunin Population Reference Bur-
eau í Washington D.C. gefur út.
Í niðurstöðum annarrar nýútkom-
innar skýrslu, sem hagfræðingar við
Alþjóðabankann og Háskólann í
Heidelberg í Þýzkalandi sömdu,
kunna efnahagslegar afleiðingar
HIV-veirufaraldursins í Afríku að
verða mun alvarlegri en áður hefur
verið talið. Varað er við því í skýrsl-
unni að sum Afríkuríki gætu komizt í
algert þrot af þessum völdum, að því
er greint er frá á fréttavef BBC.
„Það á eftir að kosta Afríku þján-
ingar að taka við einum milljarði
manna til viðbótar,“ hefur AP eftir
Haub. „Hvernig á að bæta lífsgæði
fólks, menntun og heilusgæzlu og að
berjast gegn eyðnifaraldrinum, allt á
sama tíma?“ spyr hann.
Í skýrslu Population Reference
Bureau er því spáð að mikil mann-
fjölgun verði þrátt fyrir að í Afríku sé
HIV-smit útbreiddara en nokkurs
staðar annars staðar. Verst er
ástandið að þessu leyti í Botswana,
þar sem nærri tveir af hverjum fimm
íbúum á aldrinum 15 til 49 ára eru
sýktir. Þetta er talið munu valda því
að íbúum Botswana fækki um 43% til
ársins 2050, öfugt við meðaltal álfunn-
ar, en á sama tímabili er því spáð að
heildaríbúafjöldi Afríki vaxi úr um
900 milljónum nú í um 1,9 milljarða
eftir hálfa öld. Í Nígeríu, fjölmenn-
asta ríki Afríku, er því spáð að íbúa-
fjöldinn fari í 307 milljónir fyrir miðja
öldina. Þar búa nú um 120 milljónir
manna.
„Ríkisstjórnirnar hafa ekki ráð á að
framfylgja áætlunum. Og allar barn-
eignastýringaráætlanir eru rofnar af
völdum stjórnmálaátaka,“ segir
Haub.
Börn verða aðalvinnuaflið
Í hagfræðingaskýrslunni um áhrif
eyðnifaraldursins er því m.a. spáð að í
Suður-Afríku, sem er meðal þeirra
landa þar sem HIV-smit er hvað út-
breiddast, muni meðaltekjur íbúanna
lækka um að minnsta kosti helming á
lífstíma næstu þriggja kynslóða, ef
ekki tekst að grípa tímanlega til ráð-
stafana til að stemma stigu við far-
aldrinum. Því er spáð að árið 2080
verði börn orðin aðalvinnuaflið á þeim
svæðum þar sem áhrifa faraldursins
gætir mest, og efnahagsleg afturför
óhjákvæmileg.
Skýrslan er ekki fyrsta tilraunin til
að spá um efnahagslegar afleiðingar
HIV/eyðni-faraldursins, en hún er sú
alsvartasta, að því er fullyrt er í frétt
BBC.
Flestir hagfræðingar sem áður
hafa skrifað um þetta efni hafa litið
svo á að faraldurinn muni aðeins hafa
takmörkuð áhrif, þjóðhagslega séð.
Sú ályktun byggist þó ekki á því að
gert sé lítið úr þeim áhrifum sem út-
breiðsla sjúkdómsins hefur. Hún end-
urspeglar öllu heldur kenninguna um
að „eins dauði sé annars brauð“; að
fækkun fólks af völdum faraldurs-
dauða valdi því að þeir sem eftir lifi
búi við betri kjör, s.s. að fólk í offjölg-
unarhéruðum njóti góðs af betri að-
gangi að ræktarlandi og öðrum eign-
um.
Þessi áhrif, sem oft fylgja banvæn-
um faröldrum, bæta samkvæmt
kenningunni að nokkru leyti upp
þann kostnað sem meðhöndlun
sýktra, töpuð framleiðsla og aðrar
efnahagslegar neikvæðar afleiðingar
faraldursins hafa í för með sér.
Rýrir mannauðinn
En í nýju skýrslunni er hinn svo-
nefndi mannauður í brennidepli, upp-
söfnuð reynsla, hæfni og menntun
íbúanna sem að miklu leyti skapar
forsendurnar fyrir möguleikum við-
komandi lands á hagvexti.
„Hin raunverulega hætta sem
eyðnifaraldurinn veldur er hve skæð-
ur hann er ungu fullorðnu fólki,“ segir
Hans Gersbach, einn skýrsluhöfunda.
„Þar með hindrar hann að mannauð-
urinn skili sér frá einni kynslóð til
þeirrar næstu.“ Eftir því sem fleira
ungt fullorðið fólk deyr fjölgar þeim
börnum sem ekki ganga í neina skóla
heldur eru knúin af aðstæðum til að
vinna. Börn deyjandi foreldra og sýkt
börn hafa heldur engan hvata til að
afla sér menntunar.
Heildaráhrifin verða að mati
skýrsluhöfunda þau, að faraldurinn
rýri hratt mannauð viðkomandi þjóð-
ar og geti af sér hagkerfi sem sé alfar-
ið háð vinnu barna.
Afríkubúum gæti
fjölgað um milljarð
Eyðnifaraldurinn
kann að reka
sum Afríkuríki
í algert þrot
Washington. AP.
Reuters
Munaðarlaus börn foreldra sem dáið hafa úr eyðni syngja er George W.
Bush, forseti Bandaríkjanna, heimsótti heilsugæzlustöð fyrir HIV-smitaða
í Entebbe í Úganda fyrr í þessum mánuði.