Morgunblaðið - 30.07.2003, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. JÚLÍ 2003 27
gar
nar
enn
n af
kja.
tum
ð til
lýs-
ka í
ð í
efur
átt
ena
úr-
leg-
m.
sett
t að
að
dali
ngi.
Þetta myndi koma í veg fyrir
vandann,“ segir Mozena. Hann
bendir á að eins og málum sé hátt-
að nú sé enginn jaðarkostnaður
við sendingu tölvupósts. Það kosti
um það bil jafnmikið að senda tíu
þúsund tölvuskeyti og að senda
milljón. Stungið hefur verið upp á
því að láta sendendur tölvupósts
greiða „póstburðargjald“ fyrir
sendinguna. Gjaldinu yrði stillt
mjög í hóf, yrði hugsanelga um
ein króna á hvern póst, og hefði
því engin áhrif fyrir venjulega
notendur. Hins vegar yrði þetta
óyfirstíganlegur kostnaður fyrir
þá sem senda milljónir tölvu-
skeyta á degi hverjum. Þá hefur
verið stungið upp á því að skatt-
leggja tölvupóstsendingar með
öðrum hætti; þ.e. með því að láta
örgjörvann í tölvu sendandans
leysa handahófskennt verkefni í
hvert sinn sem tölvupóstur er
sendur. Þetta hefði ekki heldur
teljanleg áhrif á þá sem nota
tölvupóst með eðlilegum hætti en
yrði óviðráðanlegt fyrir stórnot-
endur tölvupósts.
30–50% alls pósts ruslpóstur
hjá Og Vodafone
Pétur Pétursson, forstöðumað-
ur upplýsinga- og kynningarmála
hjá Og Vodafone, segir að fyrir-
tækið bjóði upp á það að sía póst-
hólf fyrir notendur sína. „Við höf-
um til þessa veitt þessa þjónustu
endurgjaldslaust,“ segir Pétur en
að hans sögn eru 30–50% pósts
sem fer um póstgátt Og Vodafone
flokkuð sem ruslpóstur.
„Í grófum dráttum er það þann-
ig að við bjóðum upp á þá þjón-
ustu að skanna allan póst með til-
liti til þess hvort hann sé
ruslpóstur. Þá er farið eftir
ákveðnum reglum og póstur er
merktur sem ruslpóstur en er
sendur áfram til viðkomandi með
þeirri merkingu. Svo er hægt að
óska eftir því að allur póstur sem
er flokkaður á þann hátt sé stopp-
aður á póstþjóninum okkar. Við
eyðum þó aldrei pósti nema við
höfum fengið beiðni frá viðkom-
andi notanda um að honum sé
eytt,“ segir Pétur.
Ruslpóstssendingar eru ekki
jafnmikið vandamál hér á landi og
í Bandaríkjunum. Ein skýring á
því er sú að markaðurinn er miklu
minni og ólíklegra að ruslpósts-
sendendur leggi út í þann kostnað
að safna netföngum með rótarlén-
inu .is. Hins vegar hafa komið upp
tilvik þar sem póstþjónusta hefur
verið misnotuð og segir Pétur að
Og Vodafone bregðist við öllum
kvörtunum sem berast. „Við erum
ekki að fylgjast með því hvernig
menn nota póstinn sinn en við
bregðumst við kvörtunum ef okk-
ur er sagt frá því að verið sé að
senda ruslpóst í gegnum netgáttir
okkar. Við bregðumst við því með
því að aðvara sendandann. Úr-
ræði við ítrekuðum brotum er lok-
un á þjónustu,“ segir hann.
axandi vandamál
agt sam-
ölvupósti
thorlindur hjá mbl.is
UM ÞESSAR mundir gengur tölvu-
póstur á milli manna þar sem því er
haldið fram að Bill Gates, eigandi
Microsoft, muni gefa þeim, sem dugleg-
ir eru við að framsenda póstinn, tiltekna
fjárupphæð. Pósturinn er vitaskuld
þvæla en til þess að auka trúverðugleik-
ann hefur fólk sent á milli sín reynslu-
sögur þar sem því er haldið fram að ein-
hverjir hafi sannanlega hlotið greiðslur
fyrir uppátækið.
„Málið er auðvitað sú almenna regla
að ef hlutir virðast of góðir til að vera
sannir þá er það kjaftæði frá upphafi til
enda. Þetta er hins vegar ekki tölvu-
vandamál sem slíkt. Slíkir hlutir hafa
auðvitað gengið í gegnuml tíðina á öðru-
vísi formi. Tölvutæknin gerir það hins
vegar auðveldara að reyna að blekkja
stóran hóp á stuttum tíma,“ segir Frið-
rik Skúlason.
Dæmi um ruslpóst
Bill Gates
gefur peninga
JAY Nelson notast við gamalt kennslu-
húsnæði í Illinois-fylki í Bandaríkj-
unum til að senda út óumbeðinn mark-
póst. Árið 1999 höfðaði AOL mál gegn
Nelson og hlaut hann 1,9 milljón dala
sekt. Samt sem áður heldur hann upp-
teknum hætti og sendi um milljarð rusl-
skeyta árið eftir. Talið er að einungis
um 200 einstaklingar séu ábyrgir fyrir
yfir 90% af öllum ruslpóstsendingum á
netinu.
Stór hluti ruslpósts er klámfenginn.
Þar eru auglýstar klámsíður og lyf og
tæki til þess að stuðla að vexti tiltek-
inna líkamshluta.
Sökum þess hve stór hluti ruslpósts
er klámfenginn í eðli sínu hafa fjöl-
margir foreldrar í Bandaríkjunum
brugðið á það ráð að neita börnum sín-
um um eigið netfang.
Sendi milljarð
skeyta með
klámfengnum
auglýsingum
ALRÆMDIR eru nígerískir kaup-
sýslumenn sem senda milljónir tölvu-
skeyta í þeirri von að örfáir ein-
staklingar gleypi við agninu og leggi
peninga inn á reikning í þeirri trú að
þannig muni þeir auðgast verulega.
Venjulega er slíkur póstur stílaður á
einstakling og viðtakandanum trúað
fyrir því að sökum einhvers óréttlætis í
heimalandinu þurfi sendandinn á aðstoð
að halda. Bréfin eru gjarnan mjög sann-
færandi og því haldið fram að sendand-
inn sé virtur lögmaður eða burtrekinn
konungssonur.
„Nú er að detta inn tölvupóstur frá
mönnum sem þykjast vera nýsloppnir
frá Sierra Leone með allan gjaldeyr-
isvarasjóð landsins í vasanum og þurfi
smáhjálp til að koma þessu inn á reikn-
ing og bjóða þeim sem aðstoðar gull og
græna skóga. En það þarf alltaf að
borga eitthvað smávegis inn á reikn-
ingana. Og í því er felst svindlið,“ segir
Friðrik Skúlason.
Ekki er vitað til þess að svör við slík-
um gylliboðum á Netinu hafi nokkru
sinni skilað árangri.
HÖGNI Einarsson, hjá embætti ríkis-
lögreglustjóra, segir að á síðasta ári hafi
embættinu borist afrit af um 2.500 tölvu-
skeytum sem send hafi verið út í þeim til-
gangi að hafa fé af viðtakendum. Hann
segir að á síðustu misserum hafi mikið
borið á ýmiss konar tilkynningum um að
fólk hafi unnið háar fjárhæðir í happ-
drættum eða lottói, þótt það hafi ekki
keypt miða. „Þetta er útvíkkun á aðferð
til þess að svíkja fé út úr fólki,“ segir
Högni.
Hann bendir á að fólk eigi að láta ríkis-
lögreglustjóra vita ef því berst tölvu-
póstur sem felur í sér einhvers konar
gylliboð. „Það má líka benda á að ef um
raunverulega peninga væri að ræða, t.d. í
póstinum sem sendur hefur verið frá
Nígeríu, þá er í raun verið að biðja við-
takanda um að taka þátt í peninga-
þvætti,“ segir Högni. Af þessum sökum
ítrekar hann að fólk láti lögregluna vita
ef því berst dularfullur tölvupóstur.
Vinnur í happdrætti
án miða
Gjaldeyrisforði smá-
ríkis inn á reikning
nn að senda um þúsund milljarða tölvu-
hins vegar er prófað að senda á öll fjög-
netföng verður umfangið rúmlega sex-
uð þúsund.
okka hins vegar líkleg netföng niður eftir
forskriftum til að takmarka magnið.
kin af opinberum heimasíðum.
ru sérstakar leitarvélar til þess að safna
m textastrengjum á Netinu sem líkjast
Netföngunum er svo bætt á útsending-
tta er algengasta aðferð netfangasafn-
sir.
ur gefa upp netfang sitt á svokölluðum
m á Netinu geta þeir átt von á að lenda á
sta sem notaður er til útsendingar á rusl-
dilista?
kja gefi slíkt loforð.
örg aðskilin netföng. Ef verið er að heim-
ður í fyrsta sinn er ráðlegt að útbúa sér-
tfang (t.d. hjá hotmail) og gefa það upp
en að nota aðalnetfang sitt.
stsíu. Hægt er að stilla flest póstforrit
að póstur sem líklega er óumbeðinn aug-
póstur eða rusl fari sjálfkrafa í sérstaka
ng netföng fremur en stutt. Þetta á sér-
a við þegar notast er við alþjóðlega tölvu-
nustu. Mun ólíklegra er að netfangasafn-
ki rétt á netfangið
meralltafanetinu@len.is heldur en t.d.
en.is.
pósti
FLUGMINJASAFNIÐ að Hnjóti í
Örlygshöfn á sunnanverðum Vest-
fjörðum er í stöðugum vexti. Verið er
að standsetja gamalt þýskt flugskýli
sem Jóhann Ásmundsson, safnvörð-
ur, segir trúlega eina flugskýli sinnar
tegundar í heiminum. Flest þeirra
hafi verið sprengd í loft upp í seinna
stríði. Skýlið gengur undir nafninu
Vatnagarðaskýlið og var reist í
Vatnagörðum árið 1931. Það var
fyrsta stóra flugskýlið til að hýsa
flugvélar Flugfélags Íslands hins
fyrra.
Skýlið er nú fokhelt og mun í ná-
inni framtíð hýsa muni flugminja-
safnsins sem geymir sögu flugs á Ís-
landi. Jóhann segir þá sögu í raun
stutta en þarna sé að finna ýmislegt
frá þessum tíma, t.a.m. rússneska tví-
þekju sem varð innlyksa hér á landi. Í
fyrra fékk safnið afhenta gamla her-
flutningavél af Douglas C-117D gerð,
sem gekk undir nafninu Ofur-þristur,
frá varnarliðinu á Keflavíkurflugvelli.
Flugminjasafnið er hluti af Minja-
safni Egils Ólafssonar heitins. Það er
ekki í alfaraleið en þó fara í kringum
sjö þúsund gestir um það á hverju ári
og samtvinnast það straumi fólks á
Látrabjarg, vestasta odda Evrópu.
Sýnir hlunnindabúskap
Egill byrjaði ungur að safna ýms-
um munum sem tengjast byggðasögu
sunnanverðra Vestfjarða og Breiða-
fjarðar. Hann var bóndi og flugvall-
arstjóri á Patreksfirði. Þar hófst
áhugi hans á flugminjum og er einnig
að finna á safninu gamlar flugstöðvar
frá Þingeyri og Patreksfirði, gerðar
úr stýrishúsum báta, sem Jóhann
segir að hafi verið dæmigert fyrir
flugið á Íslandi í árdaga.
Minjasafnið er ótrúlega fjölbreytt
og sýnir að sögn Jóhanns hvernig
matarkistan á þessu svæði við
Breiðafjörðinn var nýtt áður fyrr.
Hlunnindabúskapur tengist í fyrstu
aðallega sjávarútvegi og veiðum. Lít-
ill landbúnaður var á þessu svæði öld-
um saman.
Reynt er að segja sögu byggð-
arinnar á fjölbreyttan hátt. Meðal
annars er heimildarmynd um björg-
unarafrekið við Látrabjarg árið 1947,
þegar breskur togari strandaði við
bjargið, varpað á stóran vegg þar
sem gestir safnsins getað séð með
eigin augum hvernig björgunarmenn
báru sig að þessa örlagaríku daga í
desember. Myndin er sýnd í sal sem
geymir muni úr togaranum og tækin
sem notuð voru til að ná skipverjum í
land, eins og björgunarstóll og línur
sem skotið var yfir í skipið.
Innbú Gísla á Uppsölum
Þá er einnig að finna á safninu
innbú Gísla á Uppsölum og sagt frá
lífi hans í máli og myndum. Sjón-
varpsþáttur Ómars Ragnarssonar
um Gísla er sýndur og ekki má
gleyma sögu dægurtónlistar sem
virða má fyrir sér á kaffihúsi safns-
ins.
Jóhann segir mikla uppbyggingu á
döfinni á næstunni. Klára á skipu-
lagningu svæðisins að utan og bæta
aðkomu ferðamanna. Hann segir
margar góðar gönguleiðir frá Hnjóti
sem veki áhuga margra.
Morgunblaðið/Björgvin Guðmundsson
Jóhann Ásmundsson, sem er safnvörður á Minjasafni Egils Ólafssonar,
segir frekari uppbyggingu safnsins vera á döfinni.
Safn Egils Ólafssonar í Örlygshöfn
Einstakt flugskýli
reist að Hnjóti
FIMM manns úr þremur bifreiðum
voru fluttir með sjúkrabifreiðum á
slysadeild Landspítalans í Fossvogi,
eftir sjö bíla árekstur á gatnamótum
Laugavegar og Nóatúns í Reykjavík
laust fyrir klukkan 14:30 í gær.
Tveimur hinna slösuðu var haldið
eftir á sjúkrahúsinu vegna frekari
rannsókna en hinir fengu að fara
heim samdægurs.
Tildrög slyssins voru þau að öku-
maður bifreiðar missti stjórn á bif-
reiðinni með þeim afleiðingum að
hún kastaðist á sex aðrar bifreiðir.
Kranabifreið þurfti til að fjarlægja
þrjár þeirra og var Slökkvilið höf-
uðborgarsvæðisins kallað út til að
þrífa upp olíu sem lak á götuna.
Miklar umferðartafir urðu á Lauga-
vegi á meðan lögreglan og sjúkralið
unnu á vettvangi. Umferð var hleypt
á að nýju klukkan 15.40.
Morgunblaðið/Jim Smart
Fimm á slysadeild eftir
sjö bíla árekstur