Morgunblaðið - 05.08.2003, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. ÁGÚST 2003 21
van en
ur þeg-
gfélaga
n. Eru
r í viku
g, sem
rgolux,
m sem
-8 sem
hefur
a með
ce, sem
ndi, til
attle í
minum,
ækka
mgjöld
næstu
staðið í
nefnir
nu kílói
k hafi
ekki fá-
og fyr-
r með-
manna
ngu og
Sem dæmi um hækkandi kostn-
að segir hann vera yfirflugsgjöld í
Evrópu sem hafi hækkað um 10% á
ári í mörg ár. Hann er nú um 20
milljónir dollara á ári. Sameiginleg
flugstjórnarmiðstöð, Eurocontrol,
hafi sett flugfélögum gjaldskrá
sem þau verði að fara eftir nánast
þegjandi og hljóðalaust. Kveðst
hann óttast að kostnaði við þróun
nýs GPS-staðsetningarkerfis fyrir
flugið verði öllum velt yfir á flug-
félögin sem hann segir að geti orð-
ið mjög hár. Kerfið sé ekki nauð-
synlegt flugfélögum, núverandi
staðsetningar- og flugleiðsögukerfi
dugi og ekki þurfi nýtt kerfi til að
geta minnkað aðskilnað flugvéla og
auka afköst. Þetta sé kerfi sem
einkum sé ætlað í hernaði og því
eigi ríkisstjórnir landanna að bera
þann kostað að mestu en ekki flug-
félög.
Þá segir Eyjólfur nú unnið að at-
hugun í samstarfi við Boeing og yf-
irvöld í Lúxemborg hvernig haga
megi flugi yfir byggð í Lúxemborg
án þess að trufla of mikið, m.a.
vegna hávaða. Segir hann ætlunina
að skoða mjög vandlega þennan
þátt umhverfismála hjá félaginu,
þ.e. hvernig megi halda áfram upp-
byggingu samgangna um Evrópu
án þess að valda of miklum trufl-
unum en þar komi til álita þættir
eins og hljóðlátari hreyflar, hvern-
ig hagað er flugleiðum við flugvelli,
hvort flug er takmarkað að næt-
urlagi eins og nú er t.d. í Lúxem-
borg og hvort beita megi vélum á
annan hátt í aðflugi og fráflugi
flugvalla nálægt íbúðabyggð.
Myndi fagna Íslendingum
Eyjólfur er sem flugrekstrar-
stjóri einn fjögurra framkvæmda-
stjóra félagsins, hinir þrír eru yfir
fjármálum, sölumálum og tækni-
málum. Þeir halda fundi á hverjum
þriðjudegi með forstjóra félagsins
til að fara yfir mál og
meta stöðuna.
Aðaleigendur
Cargolux eru í dag
þrír, Luxair, nokkrir
bankar í Lúxemborg
og félagið sem rak
Swissair, hver aðili með um þriðj-
ung. Auk þess eiga nokkrir ein-
staklingar í félaginu. Swissair er að
leita hófanna með sölu á hlut sínum
en allt er óljóst í því efni ennþá seg-
ir Eyjólfur sem kveðst myndu
fagna því ef Íslendingar kæmu aft-
ur inn með stóran eignarhlut.
Áður en Eyjólfur tók við stöðu
flugrekstrarstjóra var hann yfir-
flugstjóri Cargolux. Segist hann
ennþá fljúga reglulega og að hann
muni gera það áfram.
ingi ársins
arf við
élög
ndu
un
álfa
arfi
um
n
r
Torfason
joto@mbl.is
Flugfarmgjöld
hækka ekki á
næstunni
ði síðustu 10 árin en nú sé tímabært að sjá
æsta stökk. Næsta skref í þróun hjá Boeing
að mæta óskum um meiri flutningsgetu er
lengja 747-400 fraktþoturnar og setja á
ær aflmeiri hreyfla og burðarmeiri vængi
k þess að styrkja hjólabúnað. Segir Eyjólf-
nú unnið að undirbúningi en ljóst sé að
eing muni ekki ráðast í smíði slíkrar vélar
ma að tryggja sér talsverða sölu. Því sé
gð áhersla á að þróa vél sem bjóða megi
æði til frakt- og farþegaflugs.
Sömu sögu segir hann vera hjá Airbus en
80 þotan sem nú er í hönnun, stærsta þota
m smíðuð hefur verið, á að fara í loftið eftir
m tvö ár. Hún verður með farrými eða
aktrými á tveimur hæðum og telur Eyjólfur
na raunhæfan kost í fraktflutninga. Frakt-
mi hennar á þessum tveimur hæðum verði
ekki eins hátt og í breiðþotum Boeing sem
fa stóran og víðan belg og Airbus getur
ki opnað nefið eins og Boeing þoturnar.
un fraktvéla
EKKERT hefur komiðfram sem bendir til þessað bann við reykingum áveitinga- og skemmti-
stöðum valdi erfiðleikum í rekstri
þeirra. Þetta sagði
David Byrne, fram-
kvæmdastjóri heilsu-
og neytendaverndar
hjá Evrópusamband-
inu, (European
Commissioner for
health and Consume
Protection) á heims-
þingi um tóbaksvarnir
sem nú stendur yfir í
Helsinki.
Þorsteinn Njálsson,
formaður tóbaksvarn-
aráðs, segir að næsta
skref í tóbaksvörnum
á Íslandi sé að koma á
slíku banni. „Ég held
að nú sé rétti tíminn
til að keyra þetta í gegn,“ segir
hann.
Byrne er fyrsti framkvæmdastjóri
heilsu- og neytendaverndar hjá
ESB.
Beinskeyttur málflutningur hans
og hörð andstaða gegn tóbaksiðn-
aðinum hefur vakið athygli. „Ég hitti
ekki lengur fulltrúa [tóbaks]iðnaðar-
ins, ég gerði það þegar ég tók fyrst
við þessu starfi til að kanna hvort við
gætum komist að einhverjum sam-
eiginlegum niðurstöðum. En ég
gafst upp á því. Það
var ekki til neins enda
markmiðin gjörlólík.
Ég vil að þeir hætti
framleiðslu á meðan
þeir hugsa um að skila
hagnaði,“ sagði hann á
blaðamannafundi í
gær.
Það væri óhugsandi
að líta á svo á að neyt-
endur hefðu frjálst val
um hvort þeir reyki
eða ekki. Reykingar
væru ávanabindandi
og því ómögulegt að
líta á þær sem frjálst
val.
Byrne sagði að það
væri áætlað að um hálf milljón
manna létist árlega af völdum reyk-
inga í ESB, þar af á milli 30-50.000
af völdum óbeinna reykinga. Til að
sporna við óbeinum reykingum væri
nauðsynlegt að banna reykingar á
veitinga- og skemmtistöðum. „Við
verðum að vinna að því að það þyki
eðlilegt að reykja ekki en að reyk-
ingar séu óeðlilegar,“ sagði hann.
Þorsteinn Njálsson, formaður tób-
aksvarnanefndar, segir að reykinga-
bann á veitinga- og skemmtistöðum
hafi leitt til þess að viðskiptavinum
þeirra fjölgi. Reyklausir viðskipta-
vinir staldri iðulega skemur við en
reykingamenn en kaupi jafnan enn
meira. Einnig fjölgi barnafólki í við-
skiptavinahópnum.
Allt þetta leiði til umtalsvert auk-
innar veltu. Tóbaksfyrirtæki hafi á
hinn bóginn haldið því fram að velt-
an dragist saman um fjórðung ef
reykingar eru bannaðar.
Þorsteinn segir að reynslan sýni
einfaldlega annað.
Opinberar tölur frá New York
sýni að velta veitingahúsa hafi þvert
á móti aukist eftir að reykingabanni
var komið á.
Á Norður-Ítalíu hafi frumkvæði
að reykingabanni komið frá veit-
ingahúsaeigendum sjálfum. Þeir hafi
reiknað dæmið til enda og komist að
því að með því að banna reykingar
þurfi sjaldnar að þrífa veitingastað-
ina auk þess sem fjöldi gesta ykist.
Jafnvel Írar, en þeir væru frægir
fyrir reykmettaða bari, hafi ákveðið
að banna reykingar á börum frá og
með 1. janúar 2004. „Og ef Írar geta
þetta þá hljótum við að geta þetta
líka,“ segir Þorsteinn.
Samkvæmt íslensku tóbaksvarn-
arlögunum má leyfa reykingar á
veitingastöðum á afmörkuðum
svæðum en tryggja að önnur svæði
séu reyklaus. Þorsteinn segir að
næsta skref í tóbaksvörnum á Ís-
landi sé að banna reykingar á veit-
inga- og skemmtistöðum. Að sjálf-
sögðu geti veitingamenn útbúið
sérstök reykherbergi en hann efast
reyndar um að nokkur telji það
svara kostnaði.
„Við höldum því fram að við séum
með gott kerfi en ég get hvergi farið
á Íslandi til að kaupa mér veitingar
nema þurfa að anda að mér tóbaks-
reyk. Ég lít á það sem illa meðferð á
börnum að láta þau anda að sér tób-
aksreyk þannig að ég get ekki farið
með þau á veitingastaði vegna þess
að á einhverju horni er leyft að
reykja og reykurinn berst auðvitað
um allt,“ segir hann.
Tími sé kominn til að banna reyk-
ingar á veitingastöðum og hann
efast ekki um að þorri almennings sé
honum sammála.
Talið að 30-50.000 manns látist árlega af völdum óbeinna reykinga í ESB
Reykingabann á veit-
ingastöðum næsta skref
Þorsteinn Njálsson, formaður tóbaksvarnarráðs segir komið að því að
banna reykingar á veitinga- og skemmtistöðum. „Ef Írar geta þetta þá
hljótum við að geta þetta líka,“ segir hann.
David Byrne
runarp@mbl.is
Á heimsþingi um tóbaksvarnir eru mál-
svarar reykinga fáir en þeim mun fleiri
sem vilja takmarka reykingar sem allra
mest. Innan skamms verður bannað að
reykja á börum á Írlandi sem hingað til
hafa verið reykmettaðir og formaður
tóbaksvarnaráðs sagði, í samtali við
Rúnar Pálmason í Helsinki í gær, að
brátt kæmi röðin að Íslandi.
TÓBAKSFYRIRTÆKIN beita lyg-
um og svikum til að verjast reyk-
ingabanni á veitinga- og skemmti-
stöðum. Þau hika ekki við að
stofna félög sem berjast gegn tób-
aksvörnum á fölskum forsendum
og reyna hvað þau geta til að
blekkja almenning og veitinga-
húsaeigendur. Þetta er álit dr.
Stanton Glantz, prófessors við Há-
skólann í Kaliforníu, San Franc-
isco, en hann er einn af þekktustu
baráttumönnunum gegn tóbaki í
Bandaríkjunum.
Tóbaksvarnarlög í Bandaríkj-
unum eru einna ströngust í Kali-
forníu og þar hafa reykingar á
veitinga- og skemmtistöðum verið
bannaðar frá 1998. Í samtali við
Morgunblaðið sagði Glantz að tób-
aksfyrirtæki héldu því iðulega
fram að ástæðan fyrir ströngum
tóbaksvarnarlögum í Kaliforníu
væri sú að Kaliforníubúar væru
skrýtnir og frábrugðnir „venjuleg-
um“ Bandaríkjamönnum. Þetta
væri að sjálfsögðu rangt. Góðan
árangur í tóbaksvörnum mætti
fyrst og fremst rekja til nokkurra
áhugasamra einstaklinga sem um
1980 hófu að berjast gegn reyk-
ingum.
Barátta þeirra hefði skilað þeim
árangri að þegar reykingar á veit-
ingahúsum voru bannaðar árið
1998 hefði slíkt bann þegar verið í
gildi í um 85% sveitarfélaga í rík-
inu. Í fyrstu var reynt að fá rík-
isþingið til að samþykkja reyk-
ingabann en það mistókst, að sögn
Glantz vegna áhrifa tóbaksfyr-
irtækjanna. „Eftir því sem þú ferð
hærra í valdastigann því meiri
verða ítök tóbaksfyrirtækjanna,“
segir hann.
Sveitarstjórnarmenn hafi hins
vegar meiri áhuga á því hvaða
skoðun almenningur hafi á reyk-
ingum en skeyti minna um þrýst-
ing eða loforð um fjárhagsstuðn-
ing frá tóbaksfyrirtækjum.
Glantz segir að tóbaksfyrir-
tækin hafi reynt sitt ýtrasta til að
telja fólki trú um að með því að
banna reykingar á veitingahúsum
yrði fjandinn laus. Efnahags-
upplausn myndi fylgja í kjölfarið,
staðirnir færu beinustu leið á
hausinn og atvinnuleysi í greininni
myndi margfaldast. Ekkert af
þessu hafi ræst.
„Til skamms tíma breyttist ná-
kvæmlega ekki neitt. En til lengri
tíma litið virðist sem viðskipta-
vinunum hafi fjölgað, líklega
vegna þess að viðskiptavina-
hópurinn stækkaði,“ segir Glantz.
„Fullyrðingin um að ferðamanna-
iðnaðurinn tapi á reykingabanni
sýnir glöggt vald lyginnar, lyg-
innar sem er endurtekin nógu
oft.“ Lygina um að veitingahús
tapi á reykingabanni megi rekja
til blekkinga tóbaksfyrirtækja í
tengslum við reykingabann á veit-
ingahúsum í Beverly Hills árið
1984. Þá hafi „Samtök veitinga-
húsaeigenda í Beverly Hills“ hald-
ið því fram að viðskiptin hefðu
dregist saman og ákveðið var að
fella lögin úr gildi. Síðan hafi
komið í ljós að samtökin voru
stofnuð af tóbaksfyrirtækjunum
og tölur um tap voru hreinn upp-
spuni. Lygin hafi á hinn bóginn
verið endurtekin um allan heim.
Á heimasíðu sem Glantz og
fleiri halda úti er því haldið fram
að tóbaksfyrirtækin beiti lygum,
svikum og blekkingum til að berj-
ast gegn tóbaksvörnum. Eru Sam-
tök veitingahúsaeigenda í Beverly
Hills dæmi um það? „Já og dæmin
eru miklu fleiri,“ segir Glantz.
„Það er einfaldlega rangt að reyk-
ingabann leiði til taps. Einu fyrir-
tækin sem tapa á reykingabanni
eru tóbaksfyrirtækin.“
Dr. Stanton Glantz segir tóbaksfyrirtæki beita lygum og blekkingum
Íbúar Kaliforníu eru ekkert skrýtnir
Dr. Stanton Glantz
TENGLAR
.....................................................
www.tobaccoscam.ucsf.edu