Morgunblaðið - 01.12.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MÁNUDAGUR 1. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Mads Nordlund, blaða-fulltrúi Norðurbryggju,segir að hátt í tíu þús-und gestir hafi skoðað
sig um á Norðurbryggju á laug-
ardaginn. Hafnarbátar, sem eru hluti
af almenningssamgöngukerfi Kaup-
mannahafnar, bættu Norðurbryggju
inn í áætlun sína í tilefni dagsins, og
um 1.600 manns komust þannig sjó-
leiðina til menningarmiðstöðv-
arinnar.
Mikil mannþröng var meðal ann-
ars í íslenska sendiráðinu sem nú er
flutt á Norðurbryggju. Gestir gátu
bæði skoðað húsakynnin og listaverk
eftir Tolla sem skreyta veggina.
Einnig mátti þar líta höggmynd eftir
Sigurjón Ólafsson og listaverk úr ís-
lenskri ull eftir Ingunni Láru Brynj-
ólfsdóttur. Síðarnefnda verkið er
gjöf Félags Íslendinga í Kaup-
mannahöfn til sendiráðsins í tilefni af
opnuninni.
Íslenskir námsmenn í erfið-
leikum með danskt talmál
Snemma dags stóð Stofnun Vig-
dísar Finnbogadóttur í erlendum
tungumálum fyrir ráðstefnu um nor-
ræn tungumál. Auður Hauksdóttir,
forstöðumaður stofnunarinnar, sagði
meðal annars frá nýrri rannsókn á
Íslendingum sem eru við nám á há-
skólastigi í Danmörku. Rannsóknin
bendir til þess að þeir ráði tiltölulega
vel við að lesa og skrifa á dönsku, en
að talmálið flækist fyrir þeim, eink-
um í upphafi náms.
Könnunin fór þannig fram að
sendir voru spurningalistar til ís-
lenskra námsmanna í Kaupmanna-
höfn sem voru á skrá hjá Lánasjóði
íslenskra námsmanna, bæði nem-
enda sem voru að hefja nám og nem-
enda sem verið höfðu í Danmörku í
um eitt ár. Einnig voru tekin viðtöl
við 15 námsmenn.
Auður segir að nemendurnir hafi
komið með margar skynsamlegar til-
lögur um hvernig bæta mætti
kennslu í dönsku, til dæmis með því
að nota danska fjölmiðla og Netið í
auknum mæli og með því að leggja
aukna áherslu á hlustun og talæf-
ingar.
Danir þurfa að læra að skilja
dönsku útlendinga
Jens Normann Jørgensen, pró-
fessor við Kaupmannahafnarhá-
skóla, kom með annað sjónarhorn á
sama vandamál. Hann sagði að rann-
sókn á því hvernig innflytjendum á
Norðurlöndum gengi að tjá sig á
tungumáli nýja heimalandsins benti
til þess að Danir ættu erfiðara en
aðrar þjóðir með að skilja framburð
útlendinga. Hann leiddi einnig að því
líkur að Danir sýndu fremur lítið um-
burðarlyndi og þolinmæði gagnvart
þeim sem töluðu dönsku með hreim.
Jørgensen sagði að ekki mætti ein-
blína á það að útlendingar lærðu full-
kominn framburð á dönsku, heldur
ættu Danir jafnframt að læra að
skilja og virða mismunandi útgáfur
af málinu, til dæmis framburð Ís-
lendinga.
Norðmenn duglegastir
að skilja nágrannamálin
Á ráðstefnunni voru kynntar
bráðabirgðaniðurstöður mjög um-
fangsmikillar rannsóknar á norræn-
um málskilningi. Rannsóknin var
fjármögnuð með tæplega 30 milljóna
króna styrk úr Norræna menning-
arsjóðinum.
Kannað var hvernig Norður-
landabúum gengur að skilja dönsku,
norsku og sænsku. Skýrt kom fram
að Norðmenn eiga mun auðveldara
með það að skilja tungumál ná-
grannaþjóðanna en Svíar og Danir.
Norðmenn sem þátt tóku í könn-
uninni gátu að meðaltali svarað tæp-
lega tveimur þriðju spurninga sem
byggðust á skilningi á sænsku og
dönsku, en Danir og Svíar aðeins
rúmlega þriðjungi spurninga sem
byggðust á skilningi á tungumálum
nágrannaþjóðanna.
Lars-Olof Delsing, dósent við há-
skólann í Lundi í Svíþjóð, sem
stjórnaði rannsókninni, segir að vit-
að hafi verið fyrirfram að Norðmenn
ættu auðveldara með málskilning-
inn, en það hafi komið á óvart að
munurinn á þeim og Svíum og Dön-
um væri svo mikill.
Fyrri rannsóknir hafa bent til
þess að Dönum gangi betur að skilja
sænsku en Svíum að skilja dönsku. Í
nýju rannsókninni var munurinn
nánast enginn, en báðar þjóðir áttu
auðveldast með að skilja norsku.
Færeyingar komu verulega á
óvart og áttu auðvelt með að skilja
bæði dönsku og norsku og skildu
sænsku betur en Danir. Eins og búist
var við áttu bæði sænsku- og finnsku-
mælandi Finnar í erfiðleikum með að
skilja dönsku.
Niðurstöður frá Íslandi eru enn
ekki tilbúnar, og er búist við þeim
fljótlega eftir áramót.
Meðal annarra framsögumanna á
ráðstefnunni voru Vigdís Finn-
bogadóttir, fyrrverandi forseti Ís-
lands, sem ræddi um norrænu tungu-
málin sem menningarverðmæti, og
prófessor Jørn Lund, sem fjallaði um
mótun málstefnu í Danmörku.
Á sunnudag stóð Stofnun Vigdísar
Finnbogadóttur fyrir ráðstefnu um
Norræna bókmenntir. Meðal fram-
sögumanna þar voru Einar Már Guð-
mundsson rithöfundur og prófess-
orarnir Torfi H. Tulinius og
Vésteinn Ólason auk fræðimanna og
rithöfunda frá Danmörku, Fær-
eyjum og Grænlandi.
Danski fræðimaðurinn, þýðandinn
og bókmenntagagnrýnandinn Erik
Skyum-Nielsen var einn fyrirles-
aranna. Hann er þekktur fyrir þýð-
ingar sínar á íslenskum bók-
menntum, meðal annars hefur hann
þýtt verk Einars Más Guðmunds-
sonar.
Pakkhúsið varð
menningarmiðstöð
Norðurbryggja er upprunalega
pakkhús, byggt 1766–67, sem á sín-
um tíma var miðstöð verslunar við
Ísland, Grænland, Færeyjar og
Finnmörku. Það er tæplega sjö þús-
und fermetrar að stærð. Auk ís-
lenska sendiráðsins eru þar sendi-
skrifstofur Færeyja og Grænlands
og skrifstofur ýmissa fyrirtækja og
stofnana sem tengjast löndunum
þremur. Ferðamálaráð verður meðal
annars með aðstöðu í húsinu. Hvert
land hefur ákveðinn fermetrafjölda
til ráðstöfunar, auk þess sem fer
undir sendiráðið og sendiskrifstof-
urnar sjálfar.
Á neðstu hæð Norðurbryggju er
kaffihús og veitingastaðurinn Noma,
þar sem matreiðslan byggist einkum
á hráefni frá Norður-Atlantshafi.
Norðurbryggja er í eigu Norður-
bryggjusjóðsins, sem er sjálfseign-
arstofnun. Formaður sjóðsstjórn-
arinnar er Vigdís Finnbogadóttir,
fyrrverandi forseti Íslands.
Menningarmiðstöðin á Norðurbryggju í Kaupmannahöfn var opnuð almenningi um helgina
Hátt í tíu
þúsund gestir
á einum degi
Morgunblaðið/Helgi Þorsteinsson
Fjöldi fólks safnaðist saman fyrir utan Norðurbryggju til að skoða bygginguna og listaverk við húsið.
Margt var um manninn við gamla hafnarkantinn. Færeyingar reru á báti,
kajakræðarar sýndu listir sínar og hafnarbátur flutti gesti.
Fjöldi fólks kom til að skoða Norður-
bryggju, menningar-, rannsókna- og at-
vinnulífsmiðstöð Færeyinga, Grænlendinga
og Íslendinga þegar hún var opnuð almenn-
ingi. Helgi Þorsteinsson var á staðnum.
TENGLAR
....................................................
www.bryggen.dk
PÁLL Skúlason, rektor Háskóla Íslands, segir
að huga verði að því hvernig kraftar og hæfi-
leikar fatlaðra fái notið sín.
„Við Íslendingar viljum byggja upp og móta
réttlátt þjóðfélag þar sem allir hafa möguleika
á að taka virkan þátt í starfi þess og uppbygg-
ingu,“ segir Páll. „Það er réttlætismál að úti-
loka engan frá þessari þátttöku í samfélag-
inu.“
Hann veltir fyrir sér hvort of mikið hafi ver-
ið einblínt á að leysa vanda fatlaðra. Þá sé
meira hugsað um þessa einstaklinga sem
þiggjendur á meðan það gleymist gjarnan að
fatlaðir hafi mikið fram að færa, ekki síður en
aðrir. „Við verðum að gæta okkur á að setja
ekki upp girðingar, ef svo má að orði komast,
sem hindra að fatlaðir geti tekið þátt í sam-
félaginu. Fatlað fólk er þjóðfélagsþegnar sem
á fullan rétt á því að nýta hæfileika sína og
krafta eins og aðrir,“ segir Páll.
Útiloka fatlaða óviljandi
Á morgun stendur háskólarektor fyrir mál-
þingi í tilefni Evrópuárs fatlaðra. Er það hald-
ið í samstarfi við félagsmálaráðuneyti, Alþýðu-
samband Íslands, Bandalag starfsmanna ríkis
og bæja og Samtök atvinnulífsins. Páll segir
málþingið framlag Háskóla Íslands til mál-
efnalegrar umræðu um stöðu fatlaðs fólks.
Páll Skúlason telur að málefni tengd fötl-
uðum séu á réttri leið en við þurfum að gera
betur. „Stofnanir, skólar og fyrirtæki þurfa að
huga meira að tækifærum til að veita fötluðum
virkari aðild að starfseminni. Þetta er verkefni
sem þarf sífellt að vera vakandi yfir,“ segir
hann, „og þó margir ætli sér ekki að útiloka
fatlaða geri þeir það óviljandi. Það er því mjög
mikilvægt að vera sífellt á verði og huga að því
sem betur má fara.“
Siðferðileg afstaða
Málþingið ber yfirskriftina „Ríki mennsk-
unnar. Eitt samfélag fyrir alla. Siðferðileg
áhersla 21. aldarinnar“. Þar mun Páll fjalla um
þátttöku fatlaðra í samfélagi og atvinnulífi út
frá siðferðilegum gildum og varpa fram þeirri
spurningu hvort við séum tilbúin til að taka á
móti öllum manneskjum í samfélagi okkar. Ef
við játum því séum við að taka eiginlega sið-
ferðilega afstöðu. Ef ekki þá hugsum við enn
sem komið er ekki á siðferðilegum forsendum.
Raunverulegt siðferði byggist á
tengslum vináttu og virðingar
Páll segir staðreyndina þá að oft þegar við
teljum okkur taka siðferðilega afstöðu þá
skjátlist okkur og við felum okkur á bak við
tæknilegt eða fræðilegt tungutak. Allt líferni í
vestrænum þjóðfélögum sé í raun talandi
dæmi um þetta fyrirbæri. Það snúist of mikið
um baráttu til að ná enn traustari tæknilegum
og fræðilegum tökum á veruleikanum, meira
valdi til að stjórna hverju sem vera skal. Á
hinn bóginn byggist raunverulegt siðferði ekki
á valdi og valdbeitingu, heldur tengslum vin-
áttu, virðingar, ábyrgðar og viljanum til að
gefa af sjálfum sér. Þetta séu hinar siðferði-
legu forsendur mannlegrar hugsunar.
Páll segir þetta þverstæðu sem nái að
kjarna tilveru okkar. Annars vegar dreymi
okkur um siðferðilega fullkomnun. Hugsjónin
um eitt samfélag fyrir alla endurspegli þann
draum. Á hinn bóginn erum við skammsýn og
ráðvillt og reynum að stjórna og ráðskast með
fleira en við höfum nokkra getu til að ráða við.
Hinn félagslegi veruleiki beri víða merki veik-
leika okkar í siðferðilegum efnum.
Spyr um aðgerðir
Á málþinginu á morgun munu Finnur Geirs-
son forstjóri Nóa-Síríus, Jón Hlöðver Áskels-
son tónlistarmaður og Róbert Wessman for-
stjóri Pharmaco ræða þáttöku allra í
verðmætasköpun samfélagsins, ávinning og
ábyrgð á því. Rannvegi Traustadóttir, dósent
við félagsvísindadeild HÍ, fjallar um rannsókn-
ir um atvinnuþátttöku fatlaðs fólks.Páll sýrir
svo pallborðsumræðum um hvaða aðgerðir séu
mikilvægastar til að skapa eitt samfélag fyrir
alla og tryggja virka þátttöku allra í atvinnu-
lífi. Þar munu Anna Geirsdóttir, Ari Edwald,
Magnús M. Norðdahl, Þorkell Sigurlaugsson
og Þuríður Enarsdóttir sitja.
Engan má útiloka frá þátttöku í samfélaginu
Morgunblaðið/Sverrir
Páll Skúlason segir að gefa verði fötluðu fólki
tækifæri til að virkja hæfileika sína og krafta
með virkri þátttöku í samfélaginu.
Páll Skúlason háskólarektor efnir til málþings í tilefni Evrópuárs fatlaðra