Morgunblaðið - 01.12.2003, Blaðsíða 22

22 MÁNUDAGUR 1. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Í
síðustu alþingiskosningum komst
allstór hópur ungs fólks á þing.
Þessi hópur átti það sameiginlegt
að nánast allir í honum töluðu um
að þeir vildu stuðla að betra
menntakerfi, ekki síst með því að berjast
fyrir bættum hag Háskóla Íslands.
Ung þingkona að nafni Dagný Jónsdóttir
í Framsóknarflokki var í upphafi þings kjör-
in varaformaður menntamálanefndar Al-
þingis. Dagný Jónsdóttir var fram-
kvæmdastjóri stúdentaráðs Háskóla
Íslands fyrir rétt rúmu ári síðan og í ljósi
þeirrar staðreyndar var hægt að búast við
því að nú kæmust málefni háskólans loks í
forgang hjá ríkisstjórnarflokkunum. Nú
þegar aðeins eru rúmar tvær vikur eftir af
þingstörfum fyrir jólafrí hefur fyrrverandi
framkvæmdastjóri stúdentaráðs lítið beitt
sér í þágu Háskóla Íslands, heldur þvert á
móti.
Þessi fyrrverandi framkvæmdastjóri
stúdentaráðs Háskóla Íslands fékk á dög-
unum einstakt tækifæri til að sýna stuðning
sinn í verki að því er varðar háskólann. Við
aðra umræðu fjárlaga kom Samfylkingin
með breytingartillögu sem fólst í verulegri
hækkun fjárframlaga til Háskóla Íslands,
alls um 740 milljónir króna. Óneitanlega
myndu slíkar fjárhæðir bæta bágborna
stöðu skólans mjög, þótt enn myndi vanta
talsvert upp á. Það ætti Dagný að vita sem
gekk vasklega fram fyrir hönd stúdenta og
skrifaði greinar þar sem viðkvæðið var iðu-
lega fjársvelti, fjársvelti. Og krafðist hún
úrbóta hið fyrsta.
En aldeilis ekki. Dagný Jónsdóttir
greiddi við fyrsta tækifæri atkvæði gegn
viðbótarfjárveitingu til Háskóla Íslands.
Hún hvorki studdi tillöguna eins og stúd-
entar hefðu fyrirfram búist við né sat hún
hjá. Hún kaus gegn tillögunni. Umrædd til-
laga var kjörið tækifæri fyrrverandi fram-
kvæmdastjóra stúdentaráðs til að sýna vilja
sinn í verki. Það er einfaldlega ekki oft sem
forystumenn stúdenta fá jafngott tækifæri
til að bæta hag stúdenta Háskóla Íslands.
Í Morgunblaðsgrein 27. júní 2000 skrifaði
Dagný sem nú kýs gegn auknum fjár-
framlögu
lands sár
og að það
fyrr að a
lands“. E
ar á Alþi
ákveður
ingum til
Rétt e
dóttir ka
viðbótarf
Háskólan
Eftir Ágúst Ólaf Ágústsson ’ Í fygreið
dóttu
efni H
ákveð
gegn
ingum
Gleymd sannfæring
U
ndanfarið hefur verið nokkur
umræða um gæði í há-
skólanámi og þá sérstaklega
nám í viðskiptafræði, enda er
nú er svo komið að fimm ís-
lenskir háskólar bjóða upp á viðskipta- eða
rekstrarfræðimenntun. Þar af bjóða tveir
upp á meistaranám í viðskiptafræði (Háskóli
Íslands og Viðskiptaháskólinn á Bifröst) og
tveir MBA nám (Háskóli Íslands og Háskól-
inn í Reykjavík). Af þessum skólum eru þrír
sem innheimta „skólagjöld“ (Bifröst, HR og
Háskóli Íslands, sem innheimtir skólagjöld
fyrir MBA námið) og því eðlilegt að spurt sé
hvort nemendur við þessa skóla séu að fá eitt-
hvað aukreitis fyrir skólagjöldin sín. Nú er
undirritaður ekki í aðstöðu til að svara þess-
ari spurningu fyrir HÍ og HR, en hér skal
gerð tilraun til svars af hálfu Bifrastar.
Bifröst hefur starfað á háskólastigi í um
einn og hálfan áratug. Allan þann tíma og
raunar lengur, hefur verið lögð áhersla á
mikla verkefnavinnu, samskiptaþjálfun og
nám í smáum nemendahópum. Skólinn hefur
litið á það sem aðalsmerki sitt að veita nem-
endum persónulega þjónustu og fer megnið
af kennslunni í grunnnámi fram í 10 – 12
manna verkefnatímum. Þessar kennsluað-
ferðir eru líkari því sem gerist í MBA námi
en hefðbundnu grunnnámi í viðskiptafræði.
Í öðru lagi býður skólinn upp á mikla sér-
hæfingu í náminu. Þannig eru 19,5 einingar af
90 í grunnnáminu bundnar í sjálfstæðum
rannsóknarverkefnum, þ.e. 7,5 í B.S. verk-
efni/ritgerð og 12 einingar í svokölluðum
misserisverkefnum, sem nemendur vinna í
4-6 manna hópum um sjálfvalið efni, yfirleitt
fyrir fyrirtæki, sveitarfélög, ríkisstofnanir
eða aðra slíka aðila og verja frammi fyrir
dómnefnd þriggja kennara og áhorfendum á
formlegri málsvörn í lok hverrar annar.
Í þriðja lagi er mikil áhersla á hagnýtingu
upplýsingatækni. Allir nemendur skólans
þurfa að eiga fartölvu til að geta stundað
námið. Tölvurnar eru tengdar þráðlausu
staðarneti skólans og þar af leiðandi Int-
ernetinu allan sólarhringinn, alla daga ársins.
Á staðarnetið sækja nemendur kennslugögn í
rafræna gagnagrunna, geta fylgst með náms-
framvindu sinni og fylla út kennslukannanir,
auk þess að eiga í samskiptum við aðra nem-
endur, kennara og stjórnendur skólans. Skól-
inn veitir nauðsynlegustu tölvuþjónustu, auk
þess að láta nemendum í té netkort og náms-
forrit. Þetta kallar á umfangsmikinn tækja-
búnað og viðbúnað tæknifólks skólans.
Í fjórða lagi er Viðskiptaháskólinn á Bif-
röst „campusháskóli“. Það þýðir að nem-
endur, fjölskyldur þeirra og margir starfs-
manna skólans, alls um 550 manns, búa í
háskólaþorpinu á Bifröst. Þetta setur skóla-
yfirvöldum ýmsar skyldur á herðar sem
stjórnendur borgarháskóla eftirláta öðrum
að sinna. Það þarf að vinna að deiliskipulagi,
huga að gatnagerð, veitumálum og holræs-
um. Það þarf að hafa samskipti við opinbera
aðila vegna leikskólamála og skólagöngu
barna nemenda og starfsfólks, það þarf að
skipuleggja slökkvilið og tryggja umferð-
aröryggi, huga að félagsmálum unglinga,
íþróttastarfi íbúanna, tryggja að grunngerð
eins og verslun og þjónusta sé til staðar
o.s.frv. Allt þetta er auðvitað íþyngjandi fyrir
stjórnsýslu skólans, þó mörg þessara verk-
efna geti verið afar ánægjuleg. Háskólaþorp-
ið, er einn helsti styrkur skólans út á við og
nemendur sækja í það samfélag sem á honum
byggir. Háskólaþorpið er fjölskylduvænn og
ákjósanlegur staður til náms sem gerir mikl-
ar kröfur um nærveru, samstarf og þátttöku.
Allt ofangreint kostar mikla peninga, en er
jafnframt hluti af sérstöðu Viðskiptaháskól-
ans á Bifröst; virðisauki í því námi sem þar er
boðið upp á sem nemendur eru tilbúnir til að
greiða fyrir hæstu skólagjöld í grunnnámi á
Íslandi, þó ekki séu þau há í alþjóðlegum
samanburði. Bifröst veitir aðeins takmörk-
uðum fjölda umsækjenda aðgang að skól-
anum á ári hverju og tryggir með þeim hætti
að unnt sé að halda þeim gæðum og nálægð
sem skólinn vill bjóða. Þannig hefur nem-
endafjöldi á ári hverju við viðskiptadeild skól-
ans ekki verið aukinn, þó umframeftirspurn
hafi verið eftir náminu og skólinn hafi vissu-
lega stækkað með tilkomu nýrrar deildar,
lögfræðideildar og nú síðast meistaranáms.
Bifröst er engu að síður pínulítill skóli og
þannig viljum við hafa hann. Lítinn, góðan og
þ.a.l. dýran. Smæðin er í þessu tilfelli ekki
veikleiki, heldur styrkur, öfugt við það sem
margir ímynda sér.
Á ofangreindum forsendum fullyrðum við
að Bifröst bjóði upp á betri aðstæður til náms
en þekkist í öðrum viðskiptadeildum hér á
landi. Það gerir auðvitað enginn skóli, enginn
kennari og engin tækni nemanda að góðum
viðskiptafræðingi eða lögfræðingi. Það eina
sem skóli getur gert er að bjóða upp á fyrsta
flokks aðstæður fyrir nemandann til að
þroska sig og ná árangri. Nám er tækifæri.
Einhverjir hafa spurt hvort samkeppni há-
skólanna snúist fyrst og fremst um að búa til
glansmyndir af sér og hvort ríkisháskólarnir
standi höllum fæti í þeim slag vegna minna
fjármagns til kynningarstarfs. Því er til að
svara að orðspor Bifrastar verður ekki til á
auglýsingasíðum dagblaðanna. Bifröst og
forverar hennar hafa starfað samfellt í 85 ár.
Allan þann tíma hefur skólinn haft það mark-
mið að mennta stjórnendur og leiðtoga fyrir
atvinnulíf og samfélag. Menntunarkröfur til
slíkra aðila hafa sífellt færst í aukana og skól-
inn hefur borið gæfu til að uppfæra sig í takt
við kröfur tímans og reynt að sjá þær fyrir.
Stofnár skólans 1918 var nóg að stunda nám í
nokkra mánuði til að vera gjaldgengur í ofan-
greindan
flestum
Þessi
hefur au
sig. Atvi
skólinn s
segja að
gera í vo
frá skóla
þeirra se
stjórar,
endur. E
vinnulau
viðskipt
allt þýði
70% þes
fjórðung
ur á Bifr
stjórnen
samfélag
firra eða
útskrifa
á í tæpa
Spurt
skiptam
reynsla
vinnulífs
urnefnd
ákveðnir
andi nám
námi lau
irlestrar
mjög mi
þeir hefð
árangur
irlestrar
helst far
spurt va
95% útsk
mjög mi
hefðu ga
efni voru
mikið eð
sem náð
mjög mi
takt við
ið gera o
námið á
ins.
Á Bifr
gæðaeft
Um skólagjöld
og gæði í
háskólastarfi
Eftir Magnús Árna Magnússon
ALNÆMISVOÐINN
Alnæmi er sennilega að verða einhelsta ógnun við líf og stöðug-leika í þróunarríkjunum. Í
nýrri skýrslu Alþjóðaheilbrigðis-
stofnunarinnar, WHO, segir að ætla
megi að um fimm milljónir manna hafi
smitast af alnæmisveirunni á þessu
ári og eru það fleiri en nokkru sinni
áður. Í skýrslunni kemur fram að 40
milljónir manna um heim allan séu
smitaðar af alnæmi eða sjúkar. Þar af
eru 2,5 milljónir barna. Dag hvern
smitast um 14 þúsund manns. Þrjár
milljónir manna hafa dáið úr alnæmi á
þessu ári, en árið 1999 létust tvær
milljónir. Ber þessi aukning því vitni
hversu alvarlegt ástandið er orðið.
Samkvæmt tölum Barnahjálparsjóðs
Sameinuðu þjóðanna, UNICEF, má
ætla að eftir sjö ár verði fjöldi afrískra
barna, sem misst hefur a.m.k. annað
foreldri af völdum alnæmis, 20 millj-
ónir.
Hvergi er ástandið verra en í Afríku
sunnan Sahara. Þar eru 30% íbúa
smituð eða sjúk. Víða í Asíu og Aust-
ur-Evrópu breiðist alnæmi mjög ört
út og er óttast að verði ekki gripið í
taumana strax gæti ástandið þar orðið
eins og það er nú þegar orðið í Afríku.
Þetta ástand hefur ekki skollið á
fyrirvaralaust. Alnæmi greindist
fyrst í upphafi níunda áratugar 20.
aldarinnar. Þá hafði þessi sjúkdómur,
sem rústar ónæmiskerfi líkamans,
gert vart við sig og herjaði einkum á
samkynhneigða og sprautufíkla á
Vesturlöndum. Nú hefur tekist að
hemja sjúkdóminn að miklu leyti í hin-
um vestræna heimi, en hann fer ljós-
um logum um þróunarríki heims. Nú
eru konur í Afríku stærsti hópur
þeirra, sem smitaðir eru eða sýktir af
sjúkdómnum. Í sumum ríkjum Afríku
hefur sjúkdómurinn höggvið það stór
skörð í raðir ungs fólks, sem hefði átt
að bera uppi vinnumarkaðinn, að það
hefur riðið efnahagslífinu á slig.
Suður-Afríka er gott dæmi um það
hversu hættulegt það getur verið að
hlusta ekki á raddir þeirra, sem hafa
varað við ástandinu. Árið 1990 var því
spáð að árið 2001 myndi ein milljón
Suður-Afríkumanna hafa smitast og
sýkst af alnæmi og var sú spá byggð á
því hvernig faraldurinn hafði breiðst
út í löndunum í kring. Stjórnvöld létu
sér fátt um finnast. Nú eru 5,3 millj-
ónir íbúa Suður-Afríku smitaðar af al-
næmi. 45 milljónir manna búa í land-
inu.
Afstaðan í garð sjúkdómsins virðist
loks vera að breytast. Í ýmsum Afr-
íkuríkjum þar sem ekkert hefur verið
að gert hafa stjórnvöld breytt um
stefnu og eru nú reiðubúin til að grípa
til aðgerða. Þá tókst fyrr á árinu að
knýja fram samkomulag við lyfja-
framleiðendur um að dreifa samheita-
lyfjum gegn alnæmi í þróunarlöndun-
um. Þar var stigið skref í þá átt að
koma þeim, sem eru smitaðir og sýkt-
ir til hjálpar.
Það er hins vegar ljóst að stjórnvöld
í þróunarríkjum hafa ekki bolmagn til
að taka á alnæmisvandanum. Þar
verða Vesturlönd að koma til skjal-
anna.
Kofi Annan, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, gagnrýndi
stjórnmálaleiðtoga heims harðlega í
viðtali við Breska útvarpið, BBC, fyr-
ir helgina fyrir að leggja of lítið af
mörkum til baráttunnar gegn alnæmi.
Hann sagði að alnæmi væri gereyð-
ingarvopn og í sumum heimshornum
stafaði meiri glundroði af alnæmi en
hryðjuverkum.
Árið 2002 var stofnaður Alheims-
sjóður til baráttunnar gegn alnæmi,
berklum og malaríu. Við stofnun hans
sagði Annan að veita þyrfti sjö til tíu
milljarða dollara til baráttunnar al-
næmi árlega. Á tveimur árum hefur
sjóðurinn getað lagt fram 2,1 milljarð
dollara til verkefna í rúmlega 120
löndum. „Ég finn til reiði, ég er miður
mín, finnst ég vera hjálparvana og
mér finnst líka ... að við höfum efni á
því að hjálpa öllum þessum sjúkling-
um, en það sem vantar er pólitískur
vilji. Hvernig á að fara að því að vekja
þennan pólitíska vilja til að tryggja að
aðstoð berist fólkinu?“
Það er við hæfi að stjórnmálaleið-
togar spyrji sig þessarar spurningar í
dag því að 1. desember er alþjóða-
alnæmisdagurinn og það er ljóst að
baráttan gegn alnæmi er rétt að hefj-
ast.
FINNIÐ FIMM LÓÐIR
Guðmundur Kjærnested, fram-kvæmdastjóri Atlantsolíu, ræðir
í viðtali við Morgunblaðið í gær um
þau áform félagsins að bjóða neytend-
um benzín á lægra verði um miðjan
desembermánuð. Þá verður opnuð
benzínstöð á Kópavogsbraut, en jafn-
framt er áformað að opna þjónustu-
stöð við Óseyrarbraut í Hafnarfirði,
að sögn Guðmundar.
Hann segir hins vegar einnig frá
því að Atlantsolíu hafi verið synjað
um fleiri lóðir undir nýjar benzín-
stöðvar í sveitarfélögum á höfuðborg-
arsvæðinu. „Í markmiðum samkeppn-
islaga er kveðið á um að tryggja skuli
aðkomu nýrra aðila að markaði. Sveit-
arfélögin á höfuðborgarsvæðinu virð-
ast ekki hafa áttað sig á þessu, því
lóðaskortur og fráteknar lóðir eru
klárlega samkeppnishindrun að okk-
ar mati,“ segir Guðmundur í viðtal-
inu. „Við höfum sótt um lóðir undir
bensínstöðvar í Reykjavík, Kópavogi,
Hafnarfirði, Garðabæ og Mosfellsbæ.
Einungis Hafnarfjörður hefur orðið
við beiðni okkar að hluta, því við feng-
um leyfi til að setja upp dælu við olíu-
birgðastöðina, sem bærinn veitti okk-
ur heimild til að reisa. Að öðru leyti
hefur erindum okkar verið hafnað.“
Guðmundur bendir réttilega á að
það hlýtur að vera kappsmál fyrir
stjórnmálamenn, fulltrúa kjósenda og
neytenda, að greiða fyrir samkeppni á
olíumarkaðnum. Auðvitað eru til lóðir
undir benzínstöðvar í sveitarfélögun-
um, sem um ræðir. Sveitarstjórnar-
menn geta alveg áreiðanlega fundið
leiðir til að greiða fyrir því að nýtt
fyrirtæki komist inn á markaðinn og
efli samkeppnina á olíumarkaðnum,
sem engin vanþörf er á. „Við þurfum
fimm lóðir. Það nægir til að sam-
keppnin komist á legg,“ segir Guð-
mundur Kjærnested.