Morgunblaðið - 01.12.2003, Blaðsíða 18

LISTIR
18 MÁNUDAGUR 1. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ hefur margt gerst á rúmum
tuttugu ára ferli leikhópsins Perlunn-
ar.
Hópurinn hefur sýnt víða, bæði hér
heima fjölmörgum sinnum við ýmis
tækifæri og farið átta sinnum utan í
leikferðir. Í raun hefur þetta frum-
kvöðlastarf Sigríðar Eyþórsdóttur –
sem hefur stýrt hópnum frá upphafi –
haft töluverð áhrif á leikhús á Íslandi,
m.a. rutt brautina fyrir aðra leikhópa
fatlaðra og aðra óhefðbundna leik-
hópa, t.d. Snúð og Snældu, leikhóp
eldri borgara, sem Sigríður var að-
aldriffjöðrin í að koma á fót 1990.
Leikfélag Sólheima er eina leikfélagið
af sama meiði sem er eldra en Leik-
hópurinn Perlan og starfar enn í dag.
Það sást best á Leiklistarhátíð Listar
án landamæra í Borgarleikhúsinu
fyrr í þessum mánuði, sem Perlan tók
að sjálfsögðu þátt í, hve starf leikhópa
fatlaðra stendur almennt í miklum
blóma.
Annað sem nýlega hefur borið til
tíðinda í sögu leikhópsins er að und-
irritaður hefur verið samstarfssamn-
ingur við Leikfélag Reykjavíkur um
afnot fyrir hópinn af húsnæði í Borg-
arleikhúsinu til æfinga og sýninga.
Þetta er mikið framfaraskref, en
síðast átti hópurinn athvarf í Iðnó þar
sem tuttugu ára afmælið var haldið
hátíðlegt með veglegri sýningu 1.
mars sl. Að vísu kom hópurinn fyrst
fram 1982 en þar sem ekki gafst kost-
ur á að halda upp á afmælið í fyrra var
ákveðið að minnast afmælisins í ár,
sem gert var með glæsibrag. Auk
leik- og danssýningar var sett upp
sýning á ljósmyndum, blaðaúrklipp-
um og ýmsu fleiru sem tengist
tveggja áratuga sögu leikhópsins.
Þar kenndi ýmissa grasa og það var
ákaflega forvitnilegt að kynna sér
söguna og sjá hve verkefnin hafa í ár-
anna rás verið mörg og fjölbreytt.
Afmælisdagskráin í Iðnó í vor sam-
anstóð af ýmsum atriðum sem þegar
hefur verið fjallað um í Mbl. í sam-
bandi við fyrri sýningar hópsins. Þar
má nefna „Vor“ eftir Stein Steinarr,
sem Máni Svavarsson hefur samið
tónlist við, „Ef þú giftist“ eftir Brend-
an Behan, sem tekið er úr leikritinu
Gísl, sem þýtt var af Jónasi Árnasyni,
og „Síðasta blómið“ eftir James
Thurber í þýðingu Magnúsar Ás-
geirssonar, sem Eyþór Arnalds hefur
samið tónlist við. Sama gildir um
nokkur dansverk Láru Stefánsdóttur,
sem hefur unnið afar merkilegt starf
með hópnum síðustu ár.
Hefð er komin á að vera með þessa
tvo þætti – leik og dans – í sýningum
hópsins og fer mjög vel á því.
Skemmtileg túlkun á persónum sem
koma fyrir í ljóðunum skiptist þá á við
atriði þar sem undurmjúkar hreyfing-
ar meðlima hópsins njóta sín í dans-
verkunum.
Sama er upp á teningnum í haust-
sýningunni. Þar var frumsýnt nýtt
leikrit, ævintýrið um Hringilhyrning,
þar sem nokkrir þekktir leikarar ljá
persónunum raddir sínar. Þetta er
metnaðarfull og óvenju löng sýning,
svo borið sé saman við aðra þætti af
verkefnaskrá undanfarinna ára. Það
er undravert hve vel tekst til og hve
gaman meðlimum hópsins greinilega
finnst að túlka þessar ævintýraper-
sónur.
Þetta atriði var unnið fyrir leikför á
leiklistarhátíð í Bö í Noregi til minn-
ingar um ævintýradrottninguna Reg-
ine Normann, höfund sögunnar, sem
kom út í fyrra á íslensku í þýðingu
Matthíasar Kristiansen. Í kjölfar
Hringilhyrnings fylgdi dansverkið
Kroppa-grín, sem undirritaður hefur
ekki séð áður, auk Handaspils, sem
þekkt er úr fyrri sýningum. Í Kroppa-
gríni nýtur kímnigáfa þátttakenda sín
vel og það er auðséð að það er tölu-
verð stúdía á bak við þessa sköpun og
vinnu Láru. Danshreyfingar hópsins
minna einhvern veginn á vissa tegund
nútímatónlistar í einfaldleika sínum
og vangaveltum um hreinleika forms-
ins.
Bryndís Hilmarsdóttir gerði bún-
ingana með glæsibrag, litadýrðin
hlýtur að auka á leikgleði þátttak-
enda. Bryndís aðstoðaði hina fötluðu
leikara á sviðinu ásamt Tore Skjen-
stad og léku þau jafnframt lítil hlut-
verk.
Sýningin og atriðin þrjú voru kynnt
af leikkonunni Hörpu Arnardóttur og
Kristni G. Guðmundssyni, sem hefur
verið starfsmaður Þjóðleikhússins
um árabil. Kynningin var vel heppnuð
og fyndin og Kristni og Hörpu tókst
mjög skemmtilega að minna á önnur
pör sem fengin eru til að kynna stór-
verðlaunahátíðir sem sýndar eru í
sjónvarpi. Guðni Franzson skemmti
áhorfendum í hléi með því að túlka
söguna af geitunum þremur með ástr-
alska frumbyggjahljóðfærinu did-
geridoo.
Sigríður Eyþórsdóttir á að baki
rúmlega tveggja áratuga starf með
leikhópnum Perlunni og margs er að
minnast frá þeim tíma. Það liggur
kannski ekki í augum uppi fyrir hinn
almenna áhorfanda hvílíkt þolinmæð-
isverk liggur að baki hverju atriði fyr-
ir leikstjóra jafnt sem leikara – ein-
ungis þrotlausar æfingar skila
metnaðarfullu verki.
Það er greinilegt á þessum tveimur
sýningum að Sigríður lætur hvergi
deigan síga í starfi sínu með leikhópn-
um og horfir bjartsýn fram á við í von
um að framtíðin beri í skauti sér ný og
spennandi verkefni til að takast á við.
Leikhópurinn Perlan á leikferð í Danmörku.
Litið til fortíðar og fram á veg
LEIKLIST
Leikhópurinn Perlan
AFMÆLISPERLUR –
BROT AF ÞVÍ BESTA
Leikgerð, leikstjórn og lestur af bandi:
Sigríður Eyþórsdóttir. Höfundar ljóðs og
söngtexta: Brendan Behan (í þýðingu
Jónasar Árnasonar), James Thurber (í
þýðingu Magnúsar Ásgeirssonar) og
Steinn Steinarr. Höfundar tónlistar: Ey-
þór Arnalds og Máni Svavarsson. Dans-
höfundur og -stjórnandi: Lára Stefáns-
dóttir. Meðdansari: Ívar Örn Sverrisson.
Söngur af segulbandi: Eyþór Arnalds, Mó-
eiður Júníusdóttir og Perlufélagar. Bún-
ingar: Anna Birgis, Bryndís Hilmarsdóttir
og Þórunn Sveinsdóttir. Kynnir: Björgvin
Franz Gíslason. Aðstoðarfólk á sýning-
unni: Bryndís Hilmarsdóttir, Freyja Þor-
valdsdóttir, Helga Guðmundsdóttir, Sig-
ríður Hulda Sveinsdóttir, Sigurlaug
Árnadóttir, Sigríður Eyþórsdóttir og Tore
Skjenstad. Leikendur og dansarar: Ásdís
Gísladóttir, Birgitta Harðardóttir, Eva
Peters Donaldsdóttir, Garðar Hreinsson,
Gerður Jónsdóttir, Guðrún Ósk Ingvars-
dóttir, Hildur Davíðsdóttir, Hreinn Hafliða-
son, Ingibjörg Árnadóttir, Ragnar Ragn-
arsson, Sigfús S. Svanbergsson og
Sigrún Árnadóttir. Laugardagur 1. mars.
PERLUTVENNA
Höfundur sögunnar um Hringilhyrning:
Regine Normann. Þýðandi: Matthías
Kristiansen. Lestur og leikstjórn: Sigríð-
ur Eyþórsdóttir. Tónlist og áhrifshljóð:
Máni Svavarsson. Höfundur og stjórnandi
dansanna Kroppa-gríns og Handaspils:
Lára Stefánsdóttir. Búningar: Bryndís
Hilmarsdóttir. Leikmynd: Þorgeir Frí-
mann Óðinsson. Kynnar: Harpa Arn-
ardóttir og Kristinn G. Guðmundsson.
Leikraddir af segulbandi: Anna Kristín
Arngrímsdóttir, Felix Bergsson, Helga Þ.
Stephensen og Örn Árnason. Aðstoðar-
menn á sviðinu: Bryndís Hilmarsdóttir og
Tore Skjenstad. Aðstoðarmenn baksviðs:
Hafdís Helgadóttir og Sigurlaug Árna-
dóttir. Leikarar og dansarar: Garðar S.
Hreinsson, Gerður Jónsdóttir, Guðrún
Ósk Ingvarsdóttir, Hildur Davíðsdóttir,
Hreinn Hafliðason, Ragnar Ragnarsson,
Sigfús S. Svanbergsson og Sigrún Árna-
dóttir. Sunnudagur 16. nóvember.
Sveinn Haraldsson
Í LUNDAREYKJADAL í Borg-
arfirði hafa íbúar að mestu leyti
sýnt íslensk verk frá því leikdeild-
in var stofnuð árið 1995. Leikgerð
þeirra og uppsetning á Sjálfstæðu
fólki 1996 eftir Halldór Laxness
vakti mikla athygli fyrir metnað
og vönduð vinnubrögð og hið sama
má segja um Íslandsklukkuna árið
2000. Verk þessi fjalla öðru fremur
um bændafólk fyrr á tímum en það
er augljóst að nútímabændur í
Borgarfirði finna í efni þeirra
nokkurn samhljóm. Þátttakendur í
Manni og konu koma frá flestum
bæjum í dalnum auk þess sem
áhugi annarra Borgfirðinga hefur
sýnt sig í góðri aðsókn eins og
fyrri daginn.
Í stuttu máli fjallar Maður og
kona um sígilt efni: Ástir ungs
fólks, þeirra Sigrúnar og Þórarins,
en vont fólk, síngjarn og falskt,
reynir hvað það getur að spilla
fyrir hinum saklausu og hjarta-
hreinu turtildúfum. Þar fer auðvit-
að fremstur í flokki séra Sigvaldi á
Stað sem Brynjólfur Jóhannesson
gerði svo eftirminnilegan fyrir
áratugum. Það er Guðmundur Þor-
steinsson á Skálpastöðum, sem hér
stígur í fyrsta sinn á svið, sem
leikur Sigvalda og gerði það með
miklum ágætum; léði honum
skemmtileg einkenni auk þess að
hvíla áreynslulaust í hlutverkinu.
Guðrún Björk Friðriksdóttir lék
Sigrúnu og dró hana skýrum
dráttum sem þá undirleitu og
hjartahreinu stúlku sem er and-
stæða undirferlis séra Sigvalda.
Margar aukapersónur eru í verk-
inu og margar frægar en tilsvör
sumra þeirra hafa lifað með þjóð-
inni síðan Jón Thoroddsen skapaði
þær um miðja nítjándu öldina.
Helst eru það þau Hjálmar tuddi
og Staðar-Gunna en þau Helgi
Björnsson á Snartarstöðum og
Sigrún Sigurðardóttir á Krossi
léku þau mjög vel; drógu fram þá
eiginleika sem sýna hve mikið und-
irmálsfólk þau eru í einfeldni sinni.
Þórunn Magnea sem leikstýrði
Sjálfstæðu fólki svo eftirminnilega
kemur nú aftur til starfa hjá
Lunddælingum. Hún hefur gott
auga fyrir persónusköpun og lætur
vel að vinna með fólki sem hefur
litla eða enga leikreynslu, ætlar
sér ekki um of heldur dregur fram
það sérstaka og óvenjulega. Þó var
eins og ekki hefði gefist tími til
þess að ljúka vinnu við sýninguna í
tíma, stöður leikaranna á sviðinu
voru stundum óþarflega þéttar og
rýmið ekki nýtt til fulls auk þess
sem natni við smáatriði eins og að
eta og drekka fór fyrir lítið. Einn-
ig virtist leikmyndin, sem Þórunn
Magnea er skrifuð fyrir, vera lítið
unnin og mest til trafala á sviðinu.
Þetta er synd þar sem Þórunn er
mikil listakona í leikhúsi og fær
um stóra hluti.
Sem fyrr hjá Dagrenningu er
mikið lagt í kynningarefni en plak-
atið og leikskráin eru sérlega fal-
leg og vönduð. Fengur er að góðri
grein um Jón Thoroddsen og verk
hans en illu heilli vantar alveg
upplýsingar um hver skrifaði leik-
gerðina. Að augljósum tímaskorti
við vinnuna við Mann og konu
slepptum mega Lunddælingar
nokkuð vel við una og ástæða til að
hvetja þá til að halda áfram á
þeirri braut að sýna íslenska
klassík.
Úr Manni og konu UMF Dagrenningar.
Klassík hjá
Lunddælingum
Hrund Ólafsdóttir
LEIKLIST
Leikdeild Ungmennafélagsins
Dagrenningar
Höfundur: Jón Thoroddsen;
leikstjóri: Þórunn Magnea;
Brautartunga, 28. nóvember 2003.
MAÐUR OG KONA
ROTTUHOLAN er skáldsaga eftir Björn Þor-
láksson. Hann hefur áður sent frá sér smá-
sagnasafnið Við.
Vetnisverksmiðjan í upphafi Rottuhol-
unnar gefur vísbendingu um að hér sé fram-
tíðarskáldsaga á ferðinni?
„Bæði og. Eins og kemur fram í bókinni
hafa ekki orðið neinar meiri háttar breyt-
ingar á staðháttum frá okkar tíma fyrir utan
það að firringin og fjarlægðin milli fólksins er
ívið meiri en við þekkjum nú.
En þarna er vetnisverksmiðja, risastór
vinnustaður og varla hægt að segja að hið
mannlega fái að blómstra innan veggja henn-
ar. Í samtímanum er ekkert fyrirtæki á Ís-
landi sem líkja má við þessa verksmiðju en
hún gæti risið. Orkulindir Íslands hafa gengið
kaupum og sölum á kostnað náttúrunnar og
ef tilhneigingin verður sú að setja verðmiða á
allt er hætta á ferðum. Íslendingar slá sér upp
á því að vera í fararbroddi sem vetnissam-
félag og því lá beint við að tengja þetta kalda
gímald þeirri umræðu. En svona í stuttu máli:
Ég sé fyrir mér að sagan gerist eftir nokkur
ár. Hún gæti gerst fyrir árið
2010.“
Persónurnar í skáldsögunni
gera lesandann ekki bjartsýnan
um samfélagið?
„Ja, það er nú ef til vill tvennt
til með það. Húmorinn í bókinni
er nú sjaldnast langt undan og
það gefur ákveðna vísbendingu
um að allt sé þetta frekar fynd-
ið, þetta brölt okkar jarð-
arbúanna, en sárgrætilegt á
köflum. Persónur þróast og án
þess að ég ætli að upplýsa um
söguþráðinn eða framvindu
bókarinnar hljóta lesendur að
sjá að í bókinni er bæði ylur,
birta og von þótt á ýmsu gangi.
Ég vona að leiðin sem ég nota
til að varpa ljósi á samfélagið sé fersk og það
hefði kannski átt að prenta á forsíðuna: Lesið
þessa bók hægt. En að sumu getur maður
ekki gert grín að. Þar á meðal er móð-
urmissir.“
Það er athyglisvert hvernig
þú blandar saman ljóðum og
prósa?
„Já, prósinn kom til mín án
þess að ég fengi nokkuð við það
ráðið. Í upphafi ætlaði ég mér
að segja þessar tvær sögur í
svipuðum stíl en þegar leið á
bókina fannst mér sem ég yrði
að miðla tilfinningum aðal-
persónunnar á sterkari hátt í
fortíðarsögunni. Ljóðin mynda
andstæðu við nöturleika nú-
tímasögunnar og ég er ekki frá
því að þetta form hafi gengið
upp. En það er ekki einfalt að
blanda saman lýrík og epík með
þessum hætti - ekki frekar en
það er einfalt að tóna saman
ljós og dimmu til að gera persónu trúverðuga.
Hnitmiðun er mikilvæg. Ég er miskunn-
arlaus í að skera niður orð, setningar, blaðsíð-
ur. Kjarnann má ekki fela í of miklum umbúð-
um. Það getur verið miklu erfiðara að skrifa
150 blaðsíðna skáldsögu en 400 blaðsíðna
langa. Þessi bók var eitt sinn miklu lengri í
orðum talið. Og prósaljóðin eru hluti þess.“
Í sögunni ertu á kafi í samtímanum eða
hversdagsleikanum öllu heldur?
„Já, finnst þér það? Stundum náttúrlega en
hin dramatíska atburðarás nær þó langt út yf-
ir það hversdagslega í mínum huga. Ég hef
ekki kynnst manni sem lifir jafn spennandi lífi
og Jens Blórdal. En þar erum við reyndar
ekki síður að tala um innri spennu.“
Rottan gegnir stóru hlutverki í sögunni. Er
hún tákn eða er boðskapur fólginn í henni?
„Því verður lesandinn að svara sjálfur. En
hitt gleður mig töluvert að margir hafa sagt
mér furðu lostnir að þeir hafi jafnvel heillast
af rottunni og samsamað sig fyllilega með
henni. Það er ekki sjálfgefið þegar þetta dýr
sem maðurinn alla jafn fyrirlítur mest, er
annars vegar.“
Tindur gefur út skáldsögu Björns Þorláks-
sonar, Rottuholuna.
Framtíðarsaga og samtími
Morgunblaðið/Kristján
„Frekar fyndið þetta
brölt okkar jarðar-
búanna,“ segir Björn.
johj@mbl.is