Morgunblaðið - 10.12.2003, Qupperneq 24

DAGLEGT LÍF
24 MIÐVIKUDAGUR 10. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
RAUÐARÁRSTÍG 14-16, SÍMI 551 0400 • KRINGLUNNI, SÍMI 568 0400 • www.myndlist.is
Jóhannes S.
Kjarval
Rauði kross Íslands hefursent jólakveðjur inn áheimili landsmanna íformi jólamerkja, merk-
isspjalda, ásamt jólakorti. Hug-
myndin er að gefa almenningi kost
á að styðja við mannúðarstarf fé-
lagsins innanlands með því að
greiða meðfylgjandi gíróseðil.
Gunnar Karlsson myndlist-
armaður gerði myndirnar í jólahefti
Rauða krossins í ár og notaði þau
heiðurshjónin Grýlu og Leppalúða,
syni þeirra þrettán og jólaköttinn
sem yrkisefni. Það sem vakið hefur
athygli við þessar myndir Gunnars
er að margir telja sig þekkja
ákveðna myndlistarmenn í andlitum
jólasveinanna. Sjálfur játar Gunnar
því hvorki né neitar að fyrirmynd-
irnar séu sóttar í andlitsfall þessara
manna.
„Það eru einhverjir sem telja sig
hafa þekkt sjálfa sig í þessum hópi,
en það er auðvitað bara þeirra mál.
Hins vegar verður að segjast eins
og er að oft hefur verið litið á
myndlistarmenn sem hálfgerða
jólasveina í íslensku samfélagi. Þeir
fara stundum ótroðnar slóðir og eru
óþægir. Í ljósi þess er slík hug-
mynd ekki út í hött. En ef einhver
telur sig þekkja ákveðna menn á
þessum myndum er það eflaust til-
viljun. Hinu er þó ekki að neita að
ég vildi gera rammíslenska jóla-
sveina og til þess að svo mætti
verða reyndi ég að gera andlitin
eins íslensk og frekast var unnt.
Það má því vel vera að í undirvit-
undinni hafi ég haft einhverja
ákveðna menn í huga til að ná þess-
um íslenska svip,“ sagði myndlist-
armaðurinn og greinilegt er að
hann vill ekki gefa höggstað á sér
hvað þetta varðar.
Gunnar kvaðst trúa á jólasveina
og segist hafa séð marga slíka hér á
landi, ekki bara um jól, heldur einn-
ig á förnum vegi, á víð og dreif um
landið, jafnt sumar sem vetur.
„Þeir leynast víða, jólasveinarnir,“
sagði hann og kímdi.
„Nei, án gríns þá hef ég lengi
haft áhuga á jólasveinunum og sög-
um um þá. Ég er staðráðinn í að
einhvern tíma ætla ég að gefa út
bók um jólasveinana. Ég hef verið
með þessa hugmynd í maganum í
áratugi og kannski má segja að
fyrsta skrefið hafi verið stigið þeg-
ar ég gaf út Grýlusögu árið 1999.
Þá rættist langþráður draumur.
Síðan hef ég ekki myndskreytt bók
og finnst tími til kominn að gera
eitthvað í þeim efnum. Og þegar
þeir höfðu samband við mig frá
Rauða krossinum og báðu mig um
að sjá um jólaheftið í ár fannst mér
tilvalið að útfæra þessa hugmynd
að rammíslenskum jólasveinum.“
Gunnar Karlsson útskrifaðist frá
Myndlista- og handíðaskóla Íslands
1979 og var við nám í Konunglegu
listaakademíunni í Stokkhólmi 1980
til 1982. Hann hefur haldið einka-
sýningar og tekið þátt í fjölda sam-
sýninga heima og erlendis. Nú í
seinni tíð hefur Gunnar getið sér
orð fyrir gerð teiknimyndanna Litla
lirfan ljóta og Anna og skapsveifl-
urnar, sem nú er í vinnslu. Svo er
aldrei að vita nema hinn langþráði
draumur um jólasveinasögurnar
verði að veruleika áður en langt um
líður.

JÓLASTEMNING| Jólahefti Rauða krossins í útfærslu Gunnars Karlssonar myndlistarmanns vekur athygli
Morgunblaðið/Eggert
Gunnar Karlsson: Vætir bakhliðina á einu jólamerkinu.
svg@mbl.is
Kunnugleg andlit: Ef til vill kannast
einhverjir við þessa tvo?
Jólasveinar: Þrettán saman komnir
á jólakorti Rauða krossins.
Rammíslenskir jólasveinar
ALLAR sýkingar sem verða hjá fólki
í kjölfar innlagnar eða aðgerðar á
sjúkrahúsi eða á einkareknum lækn-
ingastofum hafa verið kallaðar spít-
alasýkingar. Sýkingar sem starfs-
fólk sjúkrahúsa eða lækningastofa
fá í tengslum við starf sitt teljast
einnig til þessara sýkinga. Spít-
alasýkingum má í grófum dráttum
skipta í þrjá flokka:
1. Smitsjúkdóma sem smitast auð-
veldlega manna á milli, s.s. nið-
urgang, inflúensu, berkla eða lifr-
arbólgu B.
2. Sýkingar sem tengjast hvers
kyns aðgerðum og eru í eðli sínu
ekki smitandi en geta þó borist
manna á milli, t.d. með höndum
starfsfólks eða menguðum áhöldum.
Orsakir slíkra sýkinga geta hvort
heldur verið bakteríur úr umhverf-
inu eða af sjúklingunum sjálfum.
Dæmi um slíkar sýkingar eru gröft-
ur í skurðsárum eftir skurðaðgerðir,
þvagfærasýkingar í kjölfar þvag-
leggja, lungnabólgur eftir kvið-
arholsskurði, blóðeitranir út frá
æðanálum
eða lifr-
arbólgur eft-
ir stunguó-
höpp.
3. Sýk-
ingar af völd-
um baktería
sem eru
komnar með
aukið þol fyrir sýklalyfjum, en slíkar
bakteríur er oft að finna í umhverfi
á sjúkrahúsum, lækningastofum,
öldrunarstofnunum og öðrum stöð-
um þar sem mikið er notað af sýkla-
lyfjum. Einstaklingar (heilbrigðir
eða sjúkir) geta sýkst af slíkum bakt-
eríum og borið þær óafvitandi út í
samfélagið, á milli staða, og hugs-
anlega smitað einstaklinga sem eru
með minni mótstöðu gegn sýkingu,
t.d. fólk með sykursýki og fólk í
krabbameinsmeðferð.
Spítalasýkingar geta verið mjög
misalvarlegar, allt frá því að vera
léttvægar yfir í að vera lífshættu-
legar og ættu allar heilbrigðisstofn-
anir að hafa það sem sitt helsta
keppikefli að reyna að fyrirbyggja
þær. Fyrirbyggingin þarf að felast í
að grafast fyrir um orsakir sýking-
anna, vakta þær, beita aðgerðum í
að hindra dreifingu og skrá þær sýk-
ingar sem verða. Spítalasýkingar
kosta þjóðfélög mikla fjármuni
vegna þess að sjúkrahúsdvöl lengist
og öll meðferð verður dýrari fyrir
utan öll þau óþægindi og fjárhags-
legt tap fyrir einstaklingana sem
fyrir þessu verða. Í Bandaríkjunum
er talið að spítalasýkingar kosti um
fimm milljarða dollara árlega og í
Svíþjóð er áætlað að beinn útlagður
árlegur kostnaður sé yfir milljarður
sænskra króna. Meirihluti spít-
alasýkinga telst ekki til þeirra sjúk-
dóma sem eru tilkynninga- og
skráningarskyldir skv. sótt-
varnalögum og því er ekki fyrir
hendi samræmd skráning þessara
sýkinga hér á landi. Stefnt er að því
að gera spítalasýkingar skráning-
arskyldar samkvæmt lögunum. Ein-
staka stofnanir hafa leitast við að
skrá sýkingar í kjölfar aðgerða en
þörf er á samræmdu átaki alls stað-
ar til að betra yfirlit fáist í þessum
efnum. Það ætti að vera sjálfsögð
krafa um nútíma gæðaeftirlit að slík
skráning fari fram.
Ása St. Atladóttir hjúkrunar-
fræðingur, verkefnastjóri sýkla- og
eiturefnavarna á sóttvarnasviði
Landlæknisembættisins .

FRÁ LANDLÆKNISEMBÆTTINU
Spítalasýkingar
Spítalasýk-
ingar geta ver-
ið allt frá því
að vera létt-
vægar yfir í
að vera lífs-
hættulegar