Vísir - 04.02.1981, Blaðsíða 8

8
ria
Miövikidagur 4. febrúar 1981
VlSIR
útgefandi: Reykjaprent h.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram,
vtsm
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Friða Astvaldsdóttir, Gylfi Kristjánsson, lllugi Jökulsson, Jóhanna Sig-
• þórsdóttir, Krlstfn Þorsteinsdóttir, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sveinn Guðjónsson, Sæmundur Guðvinsson, Þórunn Gestsdóttir, Blaðamaður á
Akureyri: Gfsli Sigurgeirsson. iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur O.
Steinarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V.
Andrésson. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson. Safn-
vörður: Eirlkur Jónsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúli 14, simi 86611, 7 llnur.
Auglýsingarog skrifstofur: Siðumúlae, Símar 86611 og 82260.
Afgreiösla: Stakkholti 2-4, slmi 86611.
Askriftargjald kr. 70 á mánuði innanlands og verð I lausasölu 4 nýkrónur elntakið.
Vísir er prentaður I Blaðaprenti, Síðumúla 14.
Rikisstjórnin vill hækka innlánsvexti, en lækka útiánsvexti. Seölabankinn hefur ekki
komiö auga á þá töfraformúlu sem geri þaö kleift.
Eins og kunnugt er hef ur ríkis-
stjórnin sett bráðabirgðalög um
frestun vaxtahækkana. Jafn-
framtfela bráðabirgðalögin í sér
ákvæði,sem lúta að sex mánaða
verðtryggðum innlánsreikning-
um.
Hvorutveggja hefur mælst vel
fyrir hjá almenningi, enda er
nánast hver maður á fslandi við-
skiptavinur bankastofnana, ým-
ist sparif járeigandi ellegar
skuldari. Það er því flestum
fagnaðaref ni, þegar gefin eru út
lög, sem kveða á um lækkaða út-
lánsvexti en bætta ávöxtun inn-
lána.
Ásetningur stjórnvalda í þess-
um efnum er virðingarverður.
Vandinn er hinsvegar sá, hvernig
megi koma því dæmi saman, að
bankarnir geti hækkað innláns-
vexti en lækkað útlánsvexti á
sama tíma. Satt að segja er það
venjulegum mönnum óskiljanlegt.
Svo virðist sem Seðlabankinn
sé sömu skoðunar. Eða hvernig
getur banki borið sig, sem þarf
að greiða meir fyrir það fé, sem
lagt er inn, heldur en það sem
hann þarf að lána út?
Eftir þá ákvörðun ríkisstjórn-
arinnar að stofna til verð-
tryggðra innlánsbóka til sex
mánaða, setti Seðlabankinn f ram
tillögur til ríkisstjórnarinnar
hvernig þetta lagaákvæði skyldi
útfært í almennum bankavið-
skiptum. Þar var lagt til, að eins
árs vaxtaaukareikningar breytt-
ust í verðtryggða reikninga.
Jafnframt var gert ráð fyrir að
víxlalán,sem væru til lengri tíma
en eins árs, féllu niður. Vextir á
þriggja og níu mánaða lánum
yrðu 45% en verðtryggð lán til
eins til þriggja ára með 1.5%
vöxtum.
Eins og þessar tillögur bera
með sér, fela þær í sér umtals-
verða hækkun vaxta í formi
verðtryggingar. útkoman yrði
því sú, að lánskjör verða stórum
verri en fram að þessu hefur
tíðkast. Eru þau þó slæm fyrir.
Nú hefur það spurst, að ríkis-
stjórnin muni hafna þessum til-
lögum Seðlabankans. Það er í
sjálfu sér skiljanlegt, með hlið-
sjón af þeim pólitísku ákvörðun-
um hennar, að almennir vextir á
útlánum skulu lækka en ekki
hækka, eins og Seðlabankinn ger-
ir ráð fyrir.
Ef þetta reynist rétt, verður
fróðlegt að sjá hvor hafi betur.
Ekki er annað að sjá og heyra en
ríkisstjórnin sé að bjóða byrginn
þeim lögmálum, sem í bankavið-
skiptum gilda. Hún er að fara
fram á að bankarnir taki upp
lánastarfsemi, sem þeir ráða
ekki við.
Ef nahagsráðstafanir ríkis-
stjórnarinnar litu vel út á
pappírnum. Þeim var fylgt úr
hlaði með fögrum orðum. Vin-
sældir komu í kjölfarið.
En nú er komið að fram-
kvæmdinni. Og þá stangast held-
ur betur á falleg fyrirheit og
kaldur veruleiki.
Það er ekki nóg að viljinn sé
fyrir hendi. Hann gerir ekki
kraftaverk né breytir staðreynd-
um.
Það er sjálf sagt að viðurkenna,
að vaxtamálin eru ekki auðleyst.
Þar togast á hagsmunir spari-
fjáreigenda og vaxtabyrði
skuldaranna. í þeirri miklu verð-
bólgu, sem nú geisar, er nánast
útilokað að haga vaxtapólitík
þannig að öllum líki. En það leys-
ir auðvitað engan vanda að lofa
öllum öllu, þegar ekki er hægt að
standa við þau loforð. I ákafa
sínum til að þóknast almennings-
álitinu og skoðanakönnunum hef-
ur rfkisstjórnin fallið í þá gryf ju.
Hér á landi rfkir vaxtaokur,
sem er klafi á öllum almenningi
og atvinnurekstri, sem f levtir sér
áfram á lánum og lánalánum. Sú
stefna er studd, sem stuðlar að
því að létta þessari byrði af. En
þá verða stjórnvöld að beita öðr-
um úrræðum en sýndarmennsku.
Mannkynssagan í beinni útsendingu
Milljónir Bandarikjamanna
sátu sem limdir viö sjónvarps-
tækin sin einn sögulegan dag i
janúar. Nýr forseti skyldi svar-
inn inn og von var á að gisla-
máliö leystist. Það hafði legið
eins og mara yfir allri þjóöinni
og nú bentu allar likur loksins til
þess aö hinir 52 hrjáðu sendi-
ráösmenn kæmust heim. Og við
myndum öll sjá það i beinni út-
sendingu.
Strax eftir að Reagan hafði
fariö með eiðstafinn lagði Cart-
er, nú fyrrverandi forseti, af
stað til Georgiu. I Plains
nokkrum timum seinna, sáum
við hvar hann reyndi að halda
aftur af tárunum þegar hann
skýrði fólki i heimabæ sinum frá
þvi aö gislarnir heföu verið
frelsaöir hálftima eftir athöfn-
ina 1 Washington og væru nú ný-
komnir út fyrir lofthelgi írans.
Kvikmyndatökumaðurinn flýtti
sér að súmma að og heima i
stofu sáum viö og heyrðum til-
finningarnar yfirtaka hinn ör-
þreytta og glaöa mann.
Fréttaritari Visis i
Bandarikjunum, Þórir
Guðmundsson, hefur
sent blaðinu eftirfar-
andi frásögn af forseta-
skiptunum og heim-
komu gislanna.
Klukkan hálf tiu um kvöldið
var sjónvarpað um gervihnött
þar sem gislavélin lenti á flug-
velli i Algeriu. En það var ekki
það eina sem við sáum i undra-
kassanum. Sjónvarpsmiðstöðv- ,
arnar þrjár höfðu allar sent
myndavélar til eiginkvenna og
mæöra nokkurra gisla. Þegar
eiginmennirnir og synirnir
komu út sáum við á innsettri
mynd hvar konurnar hlógu,
brostu, grétu eða störðu þegar
ástvinir þeirra stigu fæti á
frjálsa jörð. Ein sem var farin
að venjast hinum 50 frétta-
mönnum sem höföu umkringt
hana siðustu daga sagðist hafa
leikiö á þá. „Sex sjónvarps-
myndavélar og óteljandi
myndavélar biöu eftir að ég
brysti i grát, en ég bara hló og
var kát”.
Sjónvarpstækninni hefur
fleygt ótrúlega fram á siðustu
árum. Uppfinningamennirnir
hafa tekið stór skref og þau
verða sifellt stærri. 20. janúar
sá fólk mannkynssöguna gerast
inni i stofu hjá sér, á nákvæm-
lega sömu stundu og atburðirnir
geröust. Jafnvel hér i Banda-
rikjunum er slikt sjaldgæft.
Ekki vegna þess aö tæknina
vanti, heldur af þvi aö hérlendis *
vilja menn (eða réttara sagt
konur 18-49 ára, sem auglýsing-
unum og þá jafnframt dag-
skránni er yfirleitt beint aö) alla
jafna heldur horfa á góða
skemmtiþætti en fréttir. Með
tilkomu karlasjónvarps, þar
sem fréttum er varpaö út hverja
minútu sólarhringsins og fólk
fær auglýsingalausa dagskrá
gegn 100 króna gjaldi á mánuði
(sem borgar reyndar fyrir 30-50
rásir i viöbót) hefur skapast
möguleikinn á þvi að SJÁ hvað
er aö gerast, hvar sem er i
heiminum á meðan það er að
gerast. Og ef mci.uum likar ekki
Ronald Reagan: Veröur ferill hans eins og enn ein Hollywood
B-mynd?
þaö sem þeir sjá, þá bara stilla
þeir á næstu rás.
Nýorðinn forseti Bandarikj-
anna er ameriski draumurinn
holdi klæddur og það var sjón-
varpið sem átti einna mestan
þátt i þvi að koma honum til
valda. Ronald Reagan er i raun
tákn þeirra áhrifa sem það
hefur haft á lif og skoðanir
manna.
Kosningabaráttan ’80 var
vandlega skipulögð af aðstoðar-
mönnum allra frambjóðend-
anna en i þeim efnum báru þó
menn Reagans af. Þeir skipuðu
honum aö fara aldrei út af hin-
um vandlega samda texta þvi i
hvert sinn sem hann gerði það
talaði hann af sér (samanber
Taiwan og Ku Klux Klan- yfir-
lýsingarnar og trén sem áttu að
vera mestu mengunarvaldar i
heimi). Hann hélt mjög sjaldan
blaðamannafundi þar sem
fréttamenn gátu spurt óþægi-
legra spurninga.
Aðatoðarmenn Reagans (og
hinna frambjóðendanna auðvit-
að að einhverju leyti) gátu
næstum þvi ráðið hvar yrði sýnt
i kvöldfréttatima sjónvarpanna.
Meðþviaðhalda ræðu i vinsam-
legri borg, setja myndavéla-
pallana á stað þar sem áheyr-
endur virtust sem flestir, og
hafa þjóðfánann, frelsisstyttuna
eða gott slagorð i bakgrunni var
tryggt aö myndin yrði hagstæð.
Sjónvarpsmenn elska góða
brandara, vissu fjölmiðlasér-
fræðingar Reagans, og þvi var
yfirleitt haföur einn fimmaura-
brandari með i ræðunni, sem
var haldin um þrjú leytið svo
nægur timi væri til að vinna
„fréttina” fyrir hálf sjö fréttirn-
ar. Brandararnir voru oft góöir
og hittu beint i mark. Til dæmis:
„Billy er eini meðlimur Cart-
er-fjölskyldunnar sem hefur
stefnu I utanrikismálum”. Ann-
ar var: Aö reyna að halda i við
loforö Jerry Browns er eins og
að lesa Playboy á meðan konan
þin flettir blaðsiöunum.
Reagan er i rauninni ágætis-
maður og alls ekki eins grunn-
hygginn og sumir halda. Hann
hefur bara leyft sérfræðingum
að stjórna sér svo mikið, að þaö
er erfitt aö gera greinarmun á
honum og þeim. Þeir Banda-
rikjamenn (meirihluti senni-
lega) sem létu sér nægja að
fylgjast meö sjónvarpsfréttun-
um fengu þvi aöeins fyrirfram
ákveðna mynd af hugsanlegum
leiðtoga sinum. Nú þegar hann
er oröinn forseti, kviða frétta-
menn i Washington þvi helst, að
sýndarleikurinn haldi^ áfram.
Þórir Guömundsson
Kansas USA.