Vísir - 21.02.1981, Blaðsíða 4

4
vtsm
Laugardágur 21. febrúar 1981.
...gefinn
fynr
fimmaura-
brandara
Formálalaust: Hvernig lita útlenskir reyfarahöfundar á ísland og ís-
lendinga? Þótt landið sé úr alfaraleið hafa slikir rithöfundar öðru hvoru
fundið sig knúna — sjálfsagt af tómri nýjungagirni — til að láta morðsögur
sinar, njósnabókmenntir og aðra spennugjafa svokallaða gerast hér á
landi. Reyfarahöfundar hafa aldrei talist til raunsæisdýrkanda—raunar er
það oftar en ekki hreinn og beinn þvættingur sem fram gengur af þeirra
munni en hvernig liður ísland fyrir það?
Málið skal athugað. Hér að neðan verður fjallað um bækurnar Bjössi á ís-
landi eftir Flemming Muus, Út i óvissuna eftir Desmond Bagley og Vegið
úr launsátri eftir Richard Falkirk. í næstu viku verða siðan tekin fyrir bók-
menntaverkin Frank og Jói á Islandi eftir Franklin W. Dixon, Ragnarök
eftir J an B jörkelund og ef til vill fleiri af þvi tagi.
Svona er svo algengt á tslandi: brosmildur og hlýramjúkur peyji frá
Los Angeles eöa Chicago að umfaðma allshugarfegna, hjóigraða fs-
lenska stúlku...
Um þad hvernig reyfarahöfundar lita
á ísland og íslendinga. Fyrri hluti
Eilifðar
unglingurinn
Bjössi og
erkióvinur
hans,
Jaroslav
Karamzinski
koff
„Bjössiá tslandi”er nafn á bók
sem kom Ut hér á landi árið 1960
og er hUn eftir danska rithöfund-
inn Flemming B. Muus. Muus er
kynntur meö þessum orðum á
kápu: „Fyrir einstakan dugnað (i
siðari heimsstyrjöld) hlaut hann
hiö mikilsvirta heiöursmerki
Distinguished Service Order, úr
hendi sjálfs Bretakonungs,
George VI. Er hann einn meöal
Dana nU, sem ber þaö mikla
heiöursmerki.” Slðar segir aö
Bjössabækurnar, sem heiti Bo-
bögerne á dönsku, séu samtals 12
og i þeim ölium komi fram tvær
aöalpersónur en aö ööru leyti sé
hver bók sjálfstæö. Þessar tvær
persónur eru Bjössi og „erkióvin-
ur hans, Karamzinskikoff”.
„Bjössi á tslandi” er ekki löng
bók, aðeins 89 siöur, en þaö er
ekki fyrr en á siðustu 20 blað-
siöunum sem Island kemur veru-
lega viö sögu. Þótt þessari Uttekt
sé ætlaö aö athuga hvernig landiö
kemur reyfarahöfundum fyrir
sjónir, er óhjákvæmilegt, og
raunar bráöskemmtilegt, aö
rekja i' stuttu máli söguþráö fram
aö þvi aö leikurinn berst til
Islands.
Þessi bók er, þrátt fyrir fullyrö-
ingar á kápu nánast beint fram-
hald af annarri bók sem hét að
likindum „Bjössi i Ameriku”.
Bjössi er ungur Dani, hann heitir
Ipsen að eftirnafni, og er einn af
þessum eilifu drengjum sem vaöa
uppi í unglingabókum (eöa geröu
alla vega til skamms tima), leysa
miklargátur og lenda i ævintýr-
um meö stuttu millibili en eru
alltaf átján ára eöa þá nitján. I
siöustubók varBjössi I heimsókn
hjá vinum sfnum i Ameriku, bila-
kóngnum Dallum og fjölskyldu
hans þegar „erkióvinurinn
Karamzinskikoff tekur upp á þvi
aö ræna syni iðnjöfursins. Bjössi
leysir hannreyndarúr haldi en þá
haföi bófinn fengiö lausnargjaldið
sem var teikningar af hinum
dularfulla „flugjeppa” sem Dall-
um haföi hug á aö framleiða,
jeppa sem gat ekki einungis ekiö
á jörðinni heldur og siglt og flog-
iö! Karamzinskikoff kemst undan
á flótta og þar hefur Muus frá-
sögn sina i þessari bók sem hér
skal fjallaö um. En hver er
Karamzinskikoff?
„Jarozlav Karamzinskikoff
hafti lifað miklu ævintýralifi.
Hann var RUssi aö fæðingu, haföi
oröiö ofursti i Sovéthernum en
falliö I ónáö og flUiö. Þá gekk
hann i þjónustu Vivana, sem var
litið, óháö rlki I Stara Planina-
fjöllum I Suöaustur-Evrópu. Þar
féll hann einnig I ónáö, en I Thai-
landi, þar sem hann haföi starfað
fyrir Vivana sem flugumaöur og
spellvirki, byrjaöi hann á nýjan
leik. (Hvaö var litiö, óháö riki I
Suöaustur-Evrópu aö gera meö
aö senda spellvirkja til Thai-
lands? Innskot —IJ) Hann keypti
ópium og fékk stóra sendingu af
þvi I Glbraltar. Með fullar hendur
fjár — um þaö bil tuttugu þUsupd^
dollara — fór hann til Sviss, og
fyrir helminginn af fénu aflaði
hann sér falsaös vegabréfs, sem
opnaöi honum leið til Bandarikj-
anna, og þar haföi hann fengið
starf I Pontiac-verksmiöjunum i
Detriot (NB sem óbreyttur
verkamaður á færibandi! innskot
-IJ)”.
Hefst nU sagan. Þessi ógurlegi
glæpamaöur Karamzinskikoff er
innlyksa i Bandarikjunum og
ákveður aö reyna aö koma teikn-
ingunum I verö. Hann leitar hælis
hjá Lu Sjang, sem rekur ópium-
bUllu i New York og tekur aö leita
hugsanlegra kaupenda. Lýsingar
á ópíum-bUllunni eru mjög
skrautlegar og minna ekki litiö á
sögurnar frægu um Basil fursta
(eins og þessi bók gerir reyndar i
heild) en ekki eru tök á aö fara Ut
i þaö hér. Sem er synd.
Hvað um þaö, Karamzinskikoff
fær þá snjöllu hugmynd að bjóöa
þekktum þýskum iöjuhöldi jepp-
ann til sölu. Þó Flemming Muus
hafi e.t.v. barist gegn Þjóöverj-
um I seinna striöi er þaö augljóst
aö hann fær nokkuö Ut Ur þvi að
slá um sig meö verulega þýskum
nöfnum. Iðjuhöldurinn, sem
reynist tilkippilegur, heitir nefni-
lega hvorki meira né minna en
Baron Gerhard Friedrich Knuck
von Toten und Hallsbruck, og er
ekki nefndur öðru nafni i bókinni.
Aðstoöarmaöur hans, sem hann
fær til aö sjá um kaupin fyrir sig,
heitirekki siöra nafni: Graf Maxi
milian von und zu Eschenbach-
Wurttembergveide! Greifinn not-
ar dulnefniö Wilhelm Klagenburg
á feröum sinum og finnst litið til
um svo ómerkilegt og stutt nafn,
aö þvf er virðist. Klagenburg fer
altént til Bandarikjanna til fund-
ar viö Karamzinskikoff og þeir
hittast I borginni Buffalo tií að
semja um kaupin.
Kemur nU Bjössi til skjalanna.
Lögreglan hafði fengið hann til að
hjálpa sér við leitina að RUssan-
um en sU hjálp var aðallega fólgin
I þvi að láta Bjössa spranga um
götur ymissa stórborga og reyna
að koma auga á Karamzinski-
koff! Basil fursti heföi verið full-
sæmdur af sliku verkefni, enda
fer svo aö Bjössi rekst á Karam-
zinskikoff i Buffalo, um það bil
sem samningaviðræðum er að
ljUka og veröur RUssinn aö hafa
sig snimhendis á brott. Bjössi og
vinir hans elta hann til New York
þar sem þeir ramba inn i götu LU
Sjangs. Bjössi kann skil á ópíum-
lykt siöan hann baröist við
Karamzinskikoff i Thailandi, er
skemmst frá þvi aö segja aö lög-
reglan brýst inn i ópiumbæliö,
handtekur LU Sjang og hyski hans
en RUssinn kemst enn undan á
flótta. Þaö má reyndar hafa það
með að þegar hann varð að
stökkva Ut um glugga á húsinu
var hann aö lesa bók
Dostoévskijs, Karamazov-
bræðurnir!
NUnU, aöþrengdur af Bjössa
stekkur Karamzinskikoff Uti höfn
New York-borgar og er þar
bjargað upp i fiskiskipið Ingólf
frá Reykjavik. Það var á leiö úr
viðgerð og tók stefnuna til
tslands; af þvi aö skipstjórinn
nennti ekki að standa i pappirs-
veseni var ekki hirt um aö til-
kynna flóttamanninn en honum
þess i staö fengin vinna um borð.
Skipstjórinn heitir Jóhannes Arn-
arson (þekkti Muus nafn Ingolfs
Arnarsonar? — en lítiö annaö?)
og hann er kumpánlegur og hress
og veröa þeir ágætis kunningjar,
Karamzinskikoff og hann. Ingólf-
ur kemur viö i Halifax og þaðan
sendir Karamzinskikoff greifan-
um Maximilian von und zu
Eschembach-Wurttenbergweide
skeyti um aö hitta sig bráölega á
Hótel Borg og tekur fram aö Loft-
leiöir haldi uppi reglulegu áætl-
unarflugi sem daglegum flug-
ferðum frá Ildewild flugvelli
stopp bestu kveðjur! Greifinn
lætur ekki segja sér þetta tvisvar
en pantar þegar far til Islands og
hver skyldi sitja við hiö hans i
flugvélinni nema Björn Ipsen?
Bjössi var á leiö heim til Dan-
merkur eftir frægöarför sina til
Amerlku en engum haföi dottið i
hug aö láta athuga hvort Karam-
zinskikoff væri á fiskibátnum
Ingólfi, enda þótt J. Edgar
Hoover yfirmann FBI grunaöi
þaö mjög sterklega. Bjössi var
þannig alls ekki á glæpamanna-
veiðum en auövitað átti þaö fyrir
honum að liggja aö rekast aftur á
Karamzinskikoff. Það byrjaði
með þvf aö flugfreyjan, Elin
Hjaltalin — „föngulegasta
stúlka” segir i bókinni þó ekki sé
ljóst, hvort þaö er Flemming
Muus eöa hinn kynlausi Bjössi
sem lýsir henni þannig — býöur
hún sem sagt Bjössa fram i flug-
stjórnarklefa og flugstjórinn —
Siguröur Magnússon — ber hon-
um boð frá forstjóra Loftleiöa.
Væri hann ekki fáanlegur til aö
hafa viödvöl i Reykjavik, þessi
frægi bófaveiðari? — Loftleiðir
sjá fyrir húsnæöi og öllu slíku.
Þetta fannst Bjössa freistandi þvi
„þaö mundi veröa spennandi að
heimsækja land sem snerti
heimsskautsbaug”. Hann fellst
þvi á þetta og fær sér hótelher-
bergi, hvar nema á Hótel Borg?!
Þar gistir hann á milli herbergja
Jaroslavs Karamzinskikoffs og
Greifans með langa nafniö...
Islandi er lltið lýst. Þó er sagt
frá þvi aö Hekla hafi verið talinn
inngangur helvítis hér einu sinni
og Bjössa er boðið i flugferö um
suöurland, flugmaður er Björn
Pálsson! Þeir stefndu „i suðaust-
ur fyrir fjöll rjúkandi hveri og