Vísir - 21.02.1981, Blaðsíða 5

Laugardagur 21. febrúar 1981.
5
vtsm
smá ddfjöll. Þeir flugu Ut yfir
sjtíinn, til Vestmannaeyja, sem er
aöeins skamman spöl frá landi...
Síöan flugu þeir langt inn fyrir
Þingvelli, þaöan austur til Geys-
is, hins frægasta allra hvera, og
þá sagöi Siguröur Magnússon: En
hann sýnum viö þér betur. Viö
skreppum þangaö i jeppanum
seinna i dag!”
Þetta var nú reyndar ekki alveg
rökrétt flugleiö. Eða hvaö? Þessi
skortur Muus á nákvæmni er
merkilegastur fyrir þá sök aö allt
fram aö þessu hafði hann vægast
sagt rakiö frásögnina nákvæm-
lega: hann viröist til dmis hafa
unun af að birta öll simskeyti og
bréf sem fara milli málsaðilja
(m.a.s. skeyti frá Loftleiöum um
að jú, Bjössi fái farmiða með
félaginu), hann segir i smáatrið-
um frá öllum feröalögum og telur
upp atriöi eins og fjarlægðir milli
staða, biltegundir, meðalhraða á
klukkustund og siöast en ekki sist
bilnumer (Karamzinskikoff ók i
fyrri hluta bókarinnar „bláum
Buickbil sinum sem skrásettur
var i Michigan DX 356-657 eins og
óöur maöur frá Langley um Man-
hattan til Boweryhverfis vestan
til á eynni.”) En i sambandi við
Island bregst honum sem sagt
bogalistin.
A meöan Bjössi er i loftinu
makka Karamzinskikoff og
Klagenburg. „Hvenær getum við
hist?” spyr Rússinn og Þjóö-
veriinn lætur ekki standa á svar-
inu:,,Eftir klukkustund. Ég þarf
að fara i bað. Ég hef pantað nudd-
ara og handsnyrtistúlku. Maður
verður svo óhreinn af að ferðast,
finnst yður það ekki?” Þegar þeir
hittast, Klagenburg baðaður,
nuddaður og handsnyrtur, vill
Þjóðverjinn að þeir fari til Geysis
að ræða peningamálin. Hvers
vegna þangað? Jú, Bjössi var ein-
mitt á leiðinni til Geysis. Hann
kom við I Hveragerði þar sem
hann skoðaði það, „sem tslend-
ingar framleiddu: Allskonar
grænmeti, blóm, hverskyns
ávexti — jafnvel bananatré með
fullþroska ávöxtum.” Bjössi og
Siguröur sem er með honum
halda siðan til hversins stóra og
Bjössi hefur i vasa sinum dálitið
af karbiði, en sé þvi hellt i gos-
hver tekur hann að gjósa, segir i
bókinni. Aö sjálfsögðu rekst
Bjössi á erkióvin sinn og sam-
særismann hans við Geysi en þá
er ný staða komin upp i málinu.
Klagenburg hafði sem sé ákveðið
að ræna teikningunum af flug-
jeppanum frá Rússanum án þess
að borga neitt fyrir. Hann rotar
Karamzinskikoff við hverinn (án
þess að nokkur taki eftir og var þó
fulltaf fólki i nágrenninu), tekur
af honum teikningarnar og veltir
siðan rotuðum Rússanum úti
Geysi! BjÖssikemur aðvifandi en
„óvart ýtti hann við Wilhelm
Klagenburg, svo að hann datt
einnig ofan i skálina. Bjössi sá
mennina báða engjast sundur og
saman af kvölum. Og þá réðu
örlögin því, að það var einmitt
Bjössi sem batt endi á þetta...
Hann lautfram. Eiginlega ætlaði
hann að hjálpa mönnunum upp úr
hvernum... (en þá) datt dósin
með karbfðduftinu úr vasa hans
og beint ofan i Geysi.” Er ekki að
sökum að spyrja: Geysir gýs og
mennirnir farast báðir og málið
þar með úr sögunni.
Nema hvað bókin endar svona:
„Bjössi var kominn heim!”
Vettvangur
en (guðsélof)
ekki
þátttakandi
Fátt eitt veröur hér sagt um
bókinaút i óvissunaeftirDesmond
Bagley, eða Running Blind eins
og hún heitir á frummáli sinu,
ensku. Menn vita að su saga var
kvikmynduö hér uppá landi fyrir
eigi allmörgum árum og ættu
flestir að kannast við gripinn. Þó
má taka fram að Hetjan heitir að
þessu sinni Stewart, enda
skoskur, og er fyrrverandi leyni-
þjónustumaður Elisabetar
Bretadrottningar. Hann er feng-
inn af yfirmanni sinum fyrrver-
andi, sem heitir þvi slimuga nafní
Slade, til að fara i sakleysislega
sendiför til íslands. Að sjálfsögðu
er ekki allt sem sýnist: hvort-
tveggja að Rússarnir hafa grun-
samlega mikinn áhuga á pakkan-
um sem Stewart flytur og hitt að
þeir eiga ekki siður grunsamlega
auðveldan aðgang að honum.
Fyrir Rússum fer Kennikin
nokkur, sá á Stewart harma að
hefna og sækir mál sitt af kappi.
Eltingaleikur um allt tsland
fylgir I kjölfar og má ekki á milli
sjá hver eltir hvern. 1 þetta
blandast Ragnheiður Steindórs-
dóttir — nei, stúlkan Elin sem er
ástmær Stewarts frá gamalli tið
og ekki flugfreyja heldur kennari
(sjá siðar). I bókarlok gerist
margt i senn :Kennikin deyr,Slade
erafhjúpaður sem sovéskur spión
og þau skötuhjú Stewart og Elin
ganga i lukkunnar hjónasæng.
Bagley þessi, kunnur reyfara-
höfundur fyrr og siðar, má eiga
það að hann gerir landið fremur
að vettvangi en þátttakanda i
átökunum og fer þar með ekki útá
þann háls is að lýsa landinu
sjálfur eða skilgreina þjóðfélagið.
Það litla sem snertir Island beint
er allt heldur skikkanlega gert þó
að öðru leyti sé bókin sama marki
brennd og aðrir reyfarar: heldur
fiflaleg eða altént ótrúleg að
söguþræði, uppbyggingu og þess
háttar smáatriðum. Bagley
verður alla vega seint þakkað að
hann skyldi' ekki i rikari mæli
íslandi litla. Undursamlegt!”
Eftir að spæjarinn og flugfreyjan
flekandi hafa komið sér saman
um stefnumöt á Hótel Sögu kveðj-
ast þau og við tekur kafli um
Charlie Martz og herinn.
„Að loknu striðinu voru Banda-
rikjamenn tregir til aö yfirgefa
tslands og skilja það varnarlaust
eftir i klóm eftirstriðsóvina...
Hernaöaryfirvöld reyna stöðugt
að koma á góðu samkomulagi
tslendinga og hermannanna.
Þessi viðleitni ber að visu nokk-
urn árangur en samt er ennþá
dálitil andstaða gegn „Hernams-
liðinu”... (Um lokun Keflavikur-
sjónvarpsins:) Þannig voru
tslendingar með einni tilskipun
sviptir Rawhide, Captain
Kangaroo, The Flying Nun og
SergeantPreston of the Yukon...”
Það kemur i ljós að Charlie
Martz hefur áhyggjur. Rússar
eru sifelltaðfæra sig uppá skaftið
og hann óttast byltingu á hverri
stundu. Það hafði sem sé fundist
rússneskur njósnari. Nú upplýsist
að islenskir lögregluþjónar og
skógarverðir eru ekki einasta
vopnaðir heldur eru þeir skot-
glaðir með afbrigöum. Skógar-
vörður i Hallormsstaðaskógi
haföikomið að manni i skóginum
og þegar maðurinn tók á rás og
ansaði ekki hrópum og köllum
varöarins — þá var hann skotinn!
„Beint milli augnanna af fimmtiu
metra færi með skammbyssu”.
Það fylgir ekki sögunni hvernig
eyjum. Einn af hinum auöugu
stuðningsmönnum
kommúnista.”) og Emil Hafstein
(„Uppgerðargáfnahaus, styöur
Alþýðubandalagið, gamall
kommúnisti...”) Conran ákveður
að leysa upp njósnahringinn.
Aöur en að þvi kemur hittir
hann Gunnu flug á Hótel Sögu
(„Allt 1 einu strukust brjóst
Guðrúnar mjúklega við brjóst
mér.”) og þau eiga siðan æsilega
nótt (,,... fjallmyndarleg brjóstin
risu og hnigu hátignarlega i takt
við þrýstna þjóhnappana...”)
Daginn eftir er uppistand i bæn-
um. Ung stúlka hefur fundist
myrt. Það er alla vega haldið.
Bandariskir herverðir standa
einhverra hluta vegna vörö á göt-
um bæjarins. Það kemur ekki
fyrr en siðar i ljós að svo virðist
sem amrlskur hermaður sé vald-
ur að dauða hennar. Aö sjálfsögðu
gerirConransér þegar i stað ljóst
að um er að ræða samsæri
kommúnista til að ófrægja
Bandarikjamenn. Enda er undir-
eins farið að skipuleggja
mótmælagöngur gegn hernum.
Svo vandast málið. A Vellinum er
ungur og sakleysislegur sláni
handtekinn og yfirheyrður. Hann
reynist hafa verið með stúlkunni
umrædda nótt. Dátinn, Fred
Shirley, segist hafa yfirgefið hana
þvi hún hafi verið svo djöfull full.
„Stúlkunum geðjast vel að okkur
að þvi er virðist,” segir hann
sömuleiöis. „Reyndar geðjast
lýst á þennan hátt: „Uppi var
dansað og þar voru stúlkurnar.
Stúlkur á öllum aldri og öllum
stærðum. 011 afbrigði dans-
menntarinnar frá Menuet að
trylltum frygðardansi sáust á
gólfinu. Stúlkurnar voru mjög
þolinmóöar við heimfúsajfcór-
karla þá sem ýmist þrýstu þeim
að sér, ýttuþeim á undan sér ^jjia
slefuðu viö öxl þeirra. Sumir
þessara manna voru eins og gam-
alkýr á vordegi.” Ef marka má
bókina þá eru allar islenskar
kvenpersónur annaöhvort til sölu
eða þá svo hjólgraöar aö til
vandræða horfir!
Krossferð Conrads til varnar
„brosmilda og hlýramjúka
peyjanum”, sem og rannsóknir á
kynlifi islenskra kvenna, virðast
á stundum ætla að skyggja á yfir-
lýstan tilgang veru Conrans á
landinu: baráttu hans gegn
rússneska njósnahringnum. En
svo fer að draga til tiðinda. Fyrst
leggur Emil Hafstein á flótta og
dugir auðvitað ekkert minna en
úti Surtsey. Þangað elta Einar og
Conran hann og i óþökk Conrans
drepur Einar Hafstein — auövitaö
bar hann byssu aö jafnaði eins og
aðrir löggumenn á tslandi. Siðan
kemur þaö i ljós að Gunna flug
(þessi með f jallmyndarlegu
brjóstin) er njósnari Rússa —
gegn vilja slnum, reyndar — en af
þvi hún haföi tekið uppá þvi að
elska Conran útsendara Breta
bregst hún ekki á örlagastund:
Þarna hafa nú fulltrúar stórveldanna tekið til hendinni á islandi. — Myndin er úr sjónvarpskvikmynd inni Út i óvissuna.
skrifa um herstöðvarmálið en
raun ber vitni. Það sanna dæmin
að lætur reyfarahöfundum ekki
vel og er hér að neöan rakin besta
(eða öllu heldur versta) dæmið....
Kommar og
kynlif...
„Vegið úr launsátri”heitir bók
sem kom út i Bretlandi árið 1971
og ári siðar hér á landi. Hún er
eftir Richard nokkurn Falkirk,
Englending sem hékk lengi hér á
Vellinum og þess ber bókin auðsæ
merki: hún er fremur um Kefla-
vikurflugvöllen ísland:- Málið er
að kommúnistar á Islandi eru
undir beinum ordrum frá Kreml
og ekkert skal sparað til að losna
við herinn. Söguhetjan heitir Con-
ran og er breskur leyniþjónustu-
maður og heldur óbeislaður, til
dæmis slær hann sjaldan hendi á
móti „djúsi og is”. Það liggur
mikið við, kommarnir eru i sókn
og sótt að Könum úr öllum áttum
svo CharlieMartz, yfirmaður CIA
á Vellinum kallar á Conran sér til
hjálpar. Hann tekur næstu flug-
vél.
Islenskar flugfreyjur virðast
erlendum reyfarahöfundum
ógleymanlegar: i flestum bókum
af þessu tagi sem gerast hér á
landi spila flugfreyjur nokkra
rullu og stóra I þessari bók. I flug-
vélinni gerir flugfreyjan Guðrún
sér far um að vingast við Conran
bjargvætt en hún er með stór
brjóst sem síðan eru einlægt að
þvælast fyrir honum, bókina út i
gegn. Það er eldgos i Heklu og
Conran segir henni að hann sé
flúorsérfræöingur á leið aö bjarga
kindum og það með að viðlika
fræðimaður komi frá Bandarikj-
unum. Hún svarar: „Bretland og
Amerfka komin til þess að hjálpa
hægt er aö skjóta mann sem snýr
i mann baki milli augnanna... Það
fylgir heldur ekki sögunni hvað
njósnarinn steindauði vildi njósna
um en hann var á leið inná öræfi
með senditæki. Kannski um
hreindýrin? Altént: Conran heitir
þvi að sigra kommana..
A leiðinni til Reykjavikur ber
það til tiðinda að framrúða öku-
tækis Conrans splundrast af
byssukúlu en hann á ekki i erfið-
leikum með að hrekja tilræðis-
manninn af höndum sér. Þegar
hann kemst loks á hótel sitt (sem
virðist vera Hótel City!) biður
hans þar islenski lögreglumaður-
inn Einar Sigurösson — bak við
stafla af svartadauöa flöskum.
Einar er brennivinsberserkur
hinn mesti en hefur lika áhyggjur
af uppivöðslusemi kommúnista.
Hann er þó ekki ýkja hrifinn af
Könum en viðurkennir: ,,í raun
og veru kunnum við vel við þá.
Þeireru prýöisnáungar.” Conran
upplýsir að: „Ef þið rekið Kan-
ana burtu þá máttu reikna það
svo gefið sem nótt er dagur á
Islandi, að Rússar koma á svip-
stundu inn i landið.” Og Einar
samsinnir: „Auðvitað hefurðu á
réttu að standa.” Að öðru leyti er
Einari lýst þannig: „(Hann) virt-
ist hafa öll skapgerðareinkenni
landa sinna i rikum mæli — hann
var gestrisinn, örlátur, harð-
skeyttur montinn og viðkvæmur
fyrir smæð lands sins og mikil-
vægi þess fyrir Bandarikin og
Rússland. Sennilega var hann
lika gefinn fyrir fimmaurabrand-
ara.”
Eftir mikið fylleri hunskast
Einar á brott. Daginn eftir les
Conran skýrslu hans um þrjá
hættulegustu Rússakommanjósn-
ara á Islandi: Valdimar Laxdal
(„Kommúnisti... Hann á tvær
Cessnaflugvélar sem hann leigir
út.”) Ólafur Magnússon
(„Togaraeigandi ... i Vestmanna-
strákunum lika vel að okkur.”
Allt er þetta yndislegt og Conran
leggur hart að Martz að afhenda
piltinn ekki íslendingum: „(Þá)
verður hann krossfestur af
kommúnistum.”
Conran tekur til sinna ráða.
Hann leitar uppi islenska kunn-
ingja Shirleys og fær eftirfarandi
fyrirlestur: „Ungir Islendingar
hafa mikinn hug á að fræðast um
Ameriku og Amérikanar vilja
mjög gjarnan fræðast um Island,
auk þess sem þeir vilja auðvitað
hitta stúlkur.” Conran las lika rit-
stjórnargrein Morgunblaðsins
um máliö: „Hún var rökföst og
skynsamleg... Ég gat rétt Imynd-
að mér hvað Þjóðviljinn myndi
hafa til málanna að leggja...”
Charlie Martz hefur þetta til mál-
anna að leggja: „Við viljum ekki
gefa kommunum nein vopn upp i
hendurnar. Það þarf ekki nema
áflogútaf einni stelpu ogalltfer á
annan endann. Þú veist hvernig
þetta er. Það er sama hvar stelp-
ur eru — þær vilja alltaf fá meö-
reiðarsveina. íslendingar eru
harðir, fruntalegir og grófir. Það
þarf ekki annað en brosmildan og
hlýramjúkan peyja frá Los
Angeles eða Chicago til þess að
stiga I vænginn við einhverja af
stelpunum þeirra og fjandinn er
laus.” Hér ætla ég að setja þrjú
upphrópunarmerki — !!!
I framhaldilaf þessu: Islend-
ingar, skv. bókinni, hafa kynlif á
heilanum. TilVitnun i upphafi
bókarinnar er úr Letters from Ice
land eftir Auden og Isherwood:
„Spurning: Hvaö um kynlifiö?
Svar: Óbeislað.” Óbeislað, já.
Það er sama hvern Conran hittir,
allir ljúka upp einum munni og
halda ræðu um að tslendingar séu
frjálslyndir I kynferðismálum,
þeim sé sama hver hoppi uppi hjá
hverjum og svo framvegis. Þessi
ræðiúiöld taka töluvert pláss i
bókinni og skemmtanallfinu er
skýtur hausinn af Valdimar Lax-
dal sem ætlaði að fara álika með
ástmann hennar. Skömmu áöur
en hausinn fauk hafði hann i sjálf-
umgleði viðurkennt að hafa sjálf-
ur valdið dauða stúlkunnar, ein-
mitt með það fyrir augum að
koma óorði á blessaða Banda-
rikjamennina. Conran, allshugar
feginn, fer þar meö sakleysingj-
ann Shirley lausan rétt áður en
mótmælaganga kommúnista ætl-
aði á Völlinn að sækja hann. Ólaf-
ur Magnússon, útgeröarmaður —
sem reyndist vera sá er hafði
skotið byssukúlu að hetju vorri —
var handtekinn. Rússar gnista
tönnum er njósnahringurinn er
uppleystur en höfundur bókarinn-
ar gefur lesurum sinum i bókar-
lok föðurlega áminningu um að
þótt orrustan hafi unnist sé striðið
eftir: þá eru semsé að koma nýir
rússneskir spiónar til landsins og
voðinn vis á nýjan leik.
Þá er reyndar nýlokið undar-
legum eftirmála. Conran hafði
nefnilega allan timann fundist
eitthvað gruggust við Emil Haf-
stein. Smátt og smátt komst hann
að þeirri niðurstöðu að hann hafði
hreint ekki verið rússneskur
njósnari. En hvaö var hann þá?
Jú, Emil Hafstein vann á Hag-
stofunni og hafði gert siðan á
striðsárunum. Meðan striðið
geisaði hafði hann verið fenginn
til að lauma inni þjóðskrána
fölskum pappirum um ungan
þýskan dreng sem Adólf Hitler
sendi til landsins með það að
markmiði að vera i tilreiöubúinni
5. herdeild. Um það bil sem sagan
gerist var Emil Hafstein orðinn
hálfruglaöur, karlstráið, og tek-
inn að kúga fé af drengnum sem
þá var oröinn fullvaxta maður.
Til að losna við áþján Hafsteins
tókst „drengnum” aö stimpla
hann kommanjósnara og siðan
drepa. Drengurinn? Jú — Einar
Sigurðsson, pólitibetjent...