Morgunblaðið - 06.04.2004, Qupperneq 36

MINNINGAR
36 ÞRIÐJUDAGUR 6. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Í
gamla daga var allt
betra, eins og allir vita.
Þá voru sannir hermenn
riddaralegir, tillitssamir
og göfugir. Þeir kysstu
hönd hinnar fögru í veislum, ekki
með látum og frussi heldur of-
urlétt. Síðan sveifluðu þeir sér á
bak hvítum hestinum, þágu
hvítan silkiborða af tárvotri
frúnni til minningar. Hún féll í
yfirlið, það sæmir ávallt kurteisri
konu. Svona var þetta í skáld-
skapnum og nú vitum við að
veruleikinn var yfirleitt öðruvísi,
jafnvel allt annar. Hermenn og
karlar yfirleitt
voru sumir
hverjir kurt-
eisir en þeir
héldu fast í
völdin og kon-
ur kynntust
annarri hlið á
körlum ef þær voru með upp-
steyt.
En samt var í þessum frásögn-
um ákveðinn sannleikskjarni. Í
Vestur-Evrópu skaut um síðir
rótum sú hugsun hjá yfirstéttinni
að það væri ljótt að ráðast á
minni máttar og þar sem konur
eru að jafnaði minni að líkams-
burðum en karlar væri ófyrirgef-
anlegt að limlesta konur og
drepa. Sama var að segja um
börn, þau áttu að vísu að hlýða og
stundum mátti rassskella þau en
ekki ganga lengra. Helst ekki.
Auðugir Bretar hófu að stunda
íþróttir og krafan um sanngirni
og skynsamlegan aga var þar
höfð í hávegum, „fair play“ eða
réttlátar leikreglur til að menn
héldu aftur af ofurkappinu.
Hnefaleikar eru gott dæmi um
hefðir sanngirni og aga, þar
máttu menn ekki vera tveir gegn
einum og að sjálfsögðu hvorki
bíta né sparka.
Hefðirnar breiddust út, urðu
með tímanum almenningseign.
Fram á 19. öldina óttaðist evr-
ópskur almenningur fátt meira
en hermenn, allir vissu að þeir
voru skítugir ruddar sem ekki
hikuðu við að stela, drepa og
nauðga hvar sem þeir birtust. En
í breska hernum varð þróun sem
byggðist á miklum aga en einnig
góðum siðum sem vestrænt nú-
tímafólk á erfitt með tengja við
orðið hermennsku. Smám saman
varð þetta viðhorf ríkjandi í herj-
um flestra Evrópuríkja, hermenn
skyldu vera riddaralegir.
Við heyrum nú stöðugt frá-
sagnir af „hermennsku“ sem ekki
á neitt skylt við hefðbundin stríð.
Er eðlilegt að við gerum ekki
lengur greinarmun á því annars
vegar að hermenn berjist við her-
menn og hinu, að vopnaðir menn
drepi af ásettu ráði óbreytta
borgara og kalli það stríð? Hafa
menn alltaf lagt þetta að jöfnu?
Breski sagnfræðingurinn John
Keegan hefur ritað mikið um
hernað og orsakir stríðs. Hann
flutti fyrir nokkrum árum fyr-
irlestra í BBC og voru þeir gefnir
út í bókinni War and our World.
Hann lýsir meðal annars þeirri
breytingu sem orðið hafi á 20.
öldinni í ýmsum löndum á við-
horfum til siðareglna í hernaði og
hegðun gagnvart óbreyttum
borgurum á átakasvæðum. 1904–
1905 háðu Rússar og Japanir
styrjöld í Austur-Asíu, hinir síð-
arnefndu sigruðu. Fjöldi erlendra
fréttamanna og annarra fulltrúa
fylgdist með atburðunum og voru
menn sammála um að framkoma
japönsku hermannanna í garð
rússneskra fanga og óbreyttra
borgara í Mansjúríu, sem var að
hluta orrustuvöllur, hafi verið til
algerrar fyrirmyndar. En á
fjórða áratugnum tóku völdin í
Japan æstir þjóðernissinnar í
hernum sem boðuðu yfirburði
japanska kynstofnsins. Keegan
segir þá hafa markvisst beitt lágt
setta hermenn miklu harðræði til
að gera þá reiða, ofsareiða.
Þeir áttu að verða tilfinninga-
lausar og grimmar bardagavélar
án mannlegra tilfinninga og áttu
að læra að hunsa allar hefðir
riddaramennskunnar, drepa
vopnlausa útlendinga eins og
flugur til að hræða óvininn. Það
gerðu þeir svikalaust í seinni
heimsstyjöld. Fantaskapur þeirra
gagnvart vestrænum föngum og
ekki síst kínverskum almenningi
sló öllu við. Ekki einu sinni herir
Hitlers og Stalíns gátu keppt við
þá á þessu sviði. Þessir Japanir
voru samt synir og sonarsynir
þeirra sem börðust 1905 en búið
að breyta forritinu, svo að notað
sé nútímamál.
Tvær heimsstyrjaldir voru
háðar, í þeirri fyrri féllu nær 10
milljónir manna, í hinni síðari yfir
50 milljónir. Flestir sem féllu í
fyrra stríðinu voru hermenn en
meirihluti fallinna í seinna stríð-
inu var óbreyttir borgarar. Þjóð-
verjar voru 1914 sakaðir um að
hafa misþyrmt nokkrum óbreytt-
um borgurum í Belgíu og gerðu
Bretar mikið úr þeim frásögnum
í áróðri sínum. Menn sögðu blett
hafa fallið á heiður þýska hersins.
En áðurnefndur Keegan segir að
varla sé vitað um önnur dæmi
slíkrar framkomu herliðs gagn-
vart vopnlausum borgurum öll
stríðsárin fjögur 1914–1918. Og
stríðsfangar fengu þokkalegt at-
læti, voru ekki sveltir og þrælk-
aðir eins og tíðkaðist í stórum stíl
í austanverðri Evrópu 1941–1945.
Leiðsögn óbreyttu her-
mannanna og liðsforingjanna í
fyrri heimsstyrjöld var ridd-
aralega framkoman sem við höld-
um stundum að hafi verið eintóm-
ur tilbúningur. En hermennirnir,
breskir, franskir, þýskir, af hvaða
þjóðerni sem var, trúðu því að
þannig ættu menn að haga sér.
Þeim tókst það oftast, þrátt fyrir
hrylling stríðsins.
Staðreyndirnar tala sínu máli.
Þröngsýni Viktoríutímans í Evr-
ópu, þar sem siðprúðar konur
fölnuðu ef þær sáu bert hold á
karlmanni neðan við háls, var
eins og hún var og oft fyndin. En
á sama tíma var hermönnum inn-
rætt að ekki væri allt leyfilegt í
stríði. Aðeins mætti berjast gegn
þeim sem gætu varið sig. Her-
menn voru manneskjur en ekki
skepnur og bar að taka mið af
því. Kannski ættum við að hlæja
minna að gamla tímanum og dást
að sumu sem þá var gert. Nema
við séum hrædd um að verða
skömmuð fyrir afturhaldssemi …
Handkoss-
ar og stríð
Þeir áttu að verða tilfinningalausar og
grimmar bardagavélar án mannlegra
tilfinninga og áttu að læra að hunsa all-
ar hefðir riddaramennskunnar, drepa
vopnlausa útlendinga eins og flugur til
að hræða óvininn.
VIÐHORF
Kristján
Jónsson
kjón@mbl.is
✝ Karl Rósinbergs-son fæddist í
Reykjavík 16. apríl
1952. Hann lést á
heimili sínu hinn 29.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Rósinberg Gíslason,
f. 28. apríl 1923, og
María Bender, f. 27.
júlí 1930. Systkini
Karls voru Leifur, f.
4. maí 1953, maki Ár-
elía Þórdís Andrés-
dóttir, Kristín, f. 21.
apríl 1955, Guðrún,
f. 10. desember 1959,
maki Paul Hólm, og Hrefna, f. 25.
apríl 1964, sambýlismaður Guð-
jón Sturluson.
Karl kvæntist 23. september
1972 Steinunni Steinþórsdóttur, f.
13. júlí 1952. Foreldrar hennar
eru Steinþór Carl Ólafsson, f. 18.
nóvember 1923, d. 18. september
1985, og Guðrún Halldórsdóttir,
f. 21. október 1928. Systkini
Steinunnar eru Kristjana, f. 1
febrúar 1956, maki Indriði Ívars-
son, Halldór Carl, f. 17 maí 1959,
d. 27. október 1985,
Ólöf Björg, f. 23.
ágúst 1962, maki
Lee H. Madden, og
Theodór Carl, f. 6.
maí 1970, maki Guð-
björg Kristjánsdótt-
ir. Karl og Steinunn
eignuðust fjögur
börn; Maríu Rós, f.
11 janúar 1973, sam-
býlismaður hennar
er Hreinn Mikael
Hreinsson, börn
hennar eru Karl Ar-
on Bender, f. 2 júlí
1992, og Ástrós
Anna, f. 22. júlí 1998; Steinþór
Carl, f. 19. janúar 1976, sambýlis-
kona hans er Bergljót Kvaran;
Gunnar Dór, f. 3. janúar 1980,
unnusta hans er Elfa Björk Kjart-
ansdóttir; Karen Peta, f. 10. mars
1982.
Karl var sjómaður og vann
lengst af hjá Skagstrendingi hf á
Skagaströnd.
Karl verður jarðsunginn frá
Langholtskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Það var yndislegt – allt frá fyrstu
stundu.
Þannig láta örlögin.
Svo ljúft var sérhvert bros frá þér.
Það varst þú, það var ég – við saman.
Svo dýrðlegt og dásamlegt
er hvert íslenskt sumarkvöld.
Ég vildi – að þú værir hér
rétt við hlið mér.
(G.Þ. og Þ.E.)
Steinunn stelpan þín.
Litríkir dagar hafa liðið hjá,
og kvatt tilveru sína,
eins og flest annað,
sem kemur og fer.
Elsku pabbi, það er erfitt að
kveðja þig, við áttum ekki von á því
svona snemma.
Þú varst búinn að sigra veikindin
og sýndir okkur þvílíkan viljastyrk
og kraft. Þú ert sanna hetjan okkar.
Bless pabbi,
María Rós, Steinþór Carl,
Gunnar Dór og Karen Peta.
Kalli sonur okkar og bróðir er dá-
inn.
Takk fyrir samveruna, við eigum
eftir að sakna þín sárt. Minning þín
er björt og umlukt þeirri hlýju og
væntumþykju sem þú hefur alltaf
sýnt okkur.
Hvíl í friði.
Mamma, pabbi og systkini.
Fyrsta heimsóknin mín sem
tengdadóttir til þeirra hjóna, Stein-
unnar og Kalla, var þegar ég ætlaði
að vera hjá þeim yfir jól. Var ég nú
mjög kvíðin því hvernig þeim líkaði
við mig og hvernig þeim fyndist að
hafa ókunnuga stelpu heima hjá sér
yfir jólin. Þessi kvíði var fljótur að
hverfa þegar þau tóku bæði á móti
mér með opinn faðminn og ekki síst
hann Kalli. Þessi jól voru þau bestu
og afslöppuðustu sem ég hef á æv-
inni upplifað. Stress var ekki til hjá
honum. Svona hélt þetta áfram og
hugsaði ég oft hve heppin ég væri að
eiga svona yndislegan tengdaföður.
Þegar hann síðan veiktist fannst mér
myndast mjög sterk tengsl á milli
okkar. Ég kom til hans á spítalann
og án nokkurra orða tók hann í hönd-
ina á mér og fannst mér hann vera
endanlega að bjóða mig velkomna
inn í faðm fjölskyldunnar með þessu
handabandi. Hann var nú ekki mikið
fyrir það að tjá tilfinningar sínar
enda sagði þetta meira en þúsund
orð.
Kalli reyndist mér rosalega góður
tengdafaðir og hugsaði ég ekki
minna til hans en hann væri minn
eigin faðir. Það voru gleðifréttir aft-
ur og aftur þegar honum batnaði svo
fljótt og vel og vorum við öll farin að
hlakka til þess að deila með honum
þessu nýja lífi sem honum hafði verið
gefið. Framtíðin var björt og
skemmtileg. Enginn skilur hvers
vegna hann var rifinn frá okkur með
þessum hætti en verðum við þó að
trúa því að það hafi verið til einhvers.
Huggun er í því að vita að nú getur
hann verið hjá okkur öllum í einu og
getum við hugsað til hans og beðið
um styrk hans þegar okkur líður illa.
Nú eigum við öll einn sameiginlegan
verndarengil. Minningarnar um
hann munu auðvelda okkur að kom-
ast í gegnum sársaukann og mun ég
varðveita þær eins og fjársjóð í
hjarta mínu.
Ég þakka fyrir að hafa kynnst eins
yndislegum manni og þú varst, Kalli
minn. Þú munt ávallt eiga þinn eigin
stað í hjarta mínu og mun ég sjá til
þess að þú lifir áfram í minningu
okkar allra og komandi kynslóða. Ég
þakka þér samveruna og kveð með
söknuði.
Í daga og nætur skiptist skákborð eitt.
Af skapanornum er þar manntafl þreytt.
Þær færa oss til og fella oss, gera oss mát.
Og frú og kóngi er loks í stokkinn þeytt.
Í slyngum höndum hrekst vor peðasveit
Til hægri og vinstri, í blindni, af reit á reit.
En sá, er fleygði þér á þetta borð.
Hann þekkir taflið allt – Hann veit, HANN veit.
(Omar Khayyám.)
Bergljót Kvaran.
Elsku tengdapabbi, að segja bless
við hetju eins og þig er erfitt því þú
kenndir mér svo margt um lífið sjálft
með jákvæðni þinni, endalausri
bjartsýni og ótrúlegum styrk. Ró-
semi þín og umhyggja, sem þú sýnd-
ir vinum þínum og fjölskyldu, var
einstök. Margar góðar minningar
koma í hugann þegar hugsað er til
baka og mikið er til af skemmtileg-
um sögum sem kalla fram bros við
tilhugsunina. Þessar minningar eiga
eftir að lifa með okkur um ókomna
framtíð.
Elsku Steinunn, María, Steinþór,
Gunni og Karen, hugur minn er hjá
ykkur á þessum erfiðu tímum.
Elfa Björk.
Elsku Kalli. Það var erfiður morg-
unn þegar Kiddý hringdi til að bera
þær fréttir að Kalli væri farinn frá
okkur. Það var svo ótrúlegt að ég
spurði: Kalli hver?
Fyrstu minningarnar sem ég á um
þig, Kalli, er sem kærastinn hennar
Steinunnar með úfið hár og flotta
bíla. En það eru margar yndislegar
minningar sem koma upp í huga okk-
ar á þessari stundu og okkur Lee
langar að kveðja þig, elsku mágur og
vinur. Við erum svo þakklát fyrir
þær stundir sem við áttum með þér
Kalli og öll ferðalögin sem við fórum
í. Okkur langar sérstaklega að þakka
þér fyrir frábæra brúðkaupsferð
sem við fórum í síðastliðið sumar
með þig í fararbroddi. Þetta var
ógleymanleg ferð um hálendi Ís-
lands sem við verðum ævinlega
þakklát fyrir. Manstu, Kalli, þegar
við vorum á fyrsta náttstað, í Land-
mannalaugum. Það var ausandi rign-
ing og rok. Við Lee og samferðafólk
okkar, Steve, Jodi, Tony og Jane,
vorum að berjast við að koma tjald-
inu upp meðan þú og Steinunn sátuð
í þægindum í eðalvagninum ykkar og
fylgdust vel með framkvæmdum
okkar. En, Kalli, þú sást alltaf um að
það væri heitt kaffi á könnunni, nær-
ingarríkur morgunverður og mikil
gleði. Á þeim stundum þá skipti
veðrið ekki máli, það er fjölskyldan
og vinir sem gerir lífið ríkt og minn-
ingarnar lifandi. Kalli, þú varst svo
mikill ævintýrakall, til í að prófa eitt-
hvað nýtt og fara á nýjar óþekktar
slóðir og við Lee fengum að koma
með þegar við vorum í heimsókn.
Elsku Steinunn systir, við Lee
sendum þér styrk á þessum erfiðu
stundu og biðjum Guð að vaka yfir
þér. Elsku María Rós, Steinþór,
Gunni Dór, og Karen Peta, minning-
in um Kalla er það sem veitir ykkur
styrk og verður með ykkur til eilífð-
ar. Elsku María og Rósinberg, megi
Guð vera með ykkur og styrkja á
þessari erfiðu stundu.
Ólöf Björg.
Að morgni mánudagsins 29. mars
frétti ég að Kalli mágur minn væri
dáinn. Það er svo einkennilegt að
hugsa sér þetta því við vorum að tala
saman aðeins nokkrum klukkutím-
um áður.
Mig langar til að kveðja minn góða
vin sem er farinn. Allar þær minn-
ingar sem ég á um Kalla eru svo
skýrar eins og ferðalagið okkar um
Austfirði, Þórsmörk, allar þær
stundir sem við unnum hjá mömmu
og allar þær góðu stundir er við átt-
um við saman á Skagaströnd eftir að
Kalli og Steinunn systir fluttu þang-
að. Ekki má ég gleyma öllum þeim
bílum sem ég hef átt og Kalli hefur
verið kallaður til hjálpar, það eru
óteljandi viðgerðir sem Kalli sá um.
Allar þessar minningar munu lifa
með mér um alla tíð.
Elsku Steinunn, María, Steinþór,
Gunni og Karen, megi góður Guð
vaka yfir ykkur á þessum erfiðu tím-
um. Ég veit að pabbi og Halldór
bróðir taka vel á móti honum.
Theodór.
Ég ætla með örfáum orðum að
minnast svila míns Karls Rósin-
bergssonar eða Kalla eins og hann
var alltaf kallaður. Kalli var einstak-
ur maður, ljúfur og greiðvikinn,
hann var einnig lánsamur maður,
hann var vel kvæntur henni Stein-
unni sinni og áttu þau yndisleg börn
og barnabörn sem hændust mjög að
föður sínum og afa. Steinunn og Kalli
voru óskaplega samrýnd hjón og
voru mikið fyrir að gera eitthvað
saman, þau þeyttust um landið á
húsbílnum sínum sem þau gerðu upp
fyrir nokkrum árum og þótti ekki
mikið mál að skreppa í bæinn til að
heimsækja fjölskyldu og vini. Það
var einmitt í slíkri ferð sem ég hitti
Kalla síðast en það var daginn áður
en hann lést.
Elsku Kalli, ég þakka þér fyrir
allt. Hvíl í guðs friði.
Allt eins og blómstrið eina
upp vex á sléttri grund,
fagurt með frjóvgun hreina
fyrst um dags morgunstund,
á snöggu augabragði
af skorið verður fljótt
lit og blöð niður lagði,
líf mannlegt endar skjótt.
(Hallgr. Pét.)
Elsku Steinunn, börn og aðrir ætt-
ingjar, ég bið guð að styrkja ykkur í
þessari miklu sorg. Minning um góð-
an mann lifir í hjörtum okkar um
ókomna tíð.
Guðbjörg.
Besti afi í heimi, sem kenndir mér
svo margt. Ég ólst svo mikið upp hjá
ykkur ömmu á Skagaströndinni og
var oft hjá ykkur eftir að við mamma
fluttum. Það var svo gaman síðasta
sumar þegar ég fór með ykkur
ömmu upp í bústað, við fórum að
KARL
RÓSINBERGSSON