Pressan - 19.01.1989, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 19. janúar 1989
Sumt fólk bókstaflega hrapar niður íþunglyndi og kvíða
á hverjum sunnudegi — einmitt þegar það á frí og getur
varið deginum eins og því sýnist, slakað á og notið lífsins
JÓNÍNA
LEÓSDÓTTIR
Fyllist þú oft angurværum kviða eða faerð að-
kenningu aff þunglyndi á sunnudögum? Þá ertu
einn þeirra, sem þjást af „sunnudagsveik-
inni", en þeir virðast hreint ótrúlega margir.
ALLT SVART OG ÓVIDRÁÐANLEGT
„Mig minnir, að ég hafi fyrst fundið til „sunnudagsveikinnar", þegar
skólaganga mín hófst um 6 ára aldur. Ég man a.m.k. eftir óteljandi sunnu-
dögum, þar sem ég sat með skólabækurnar fyrir framan mig við skrifborð-
ið og átti að vera að læra. Það var bara svo erfitt, því innra með mér flögr-
uðu fleirihundruð fiðrildi og settu líkama og sál alveg úr skorðum.
Ég kveið vikunni framundan, var viss um að ég myndi standa mig illa í
skólanum, ekki ráða við dæmin í stærðfræðinni, gata í dönsku og rugla
saman öllum ártölunum í íslandssögunni. Þó vissi ég af reynslunni að vik-
an yrði eflaust ósköp ljúf og mér myndi ganga ágætlega í skólanum. En
þúsund blákaldar staðreyndir og öll rök veraldarinnar gátu bara ekki dreg-
ið mig upp úr sunnudagssíkinu, sem ég sat föst í með reglulegu millibili.
Það var allt svart og óviðráðanlegt framundan.
Núna er þetta'aðeins skárra, en ég finn þó alltaf fyrir ákveðnum áhyggj-
um á sunnudögum, þegar ég hugsa tii vinnuvikunnar framundan. ÖIl
vandamál tengd starfinu verða stærri og erfiðari og mér gengur oft illa að
sofna vegna þessara hugsana aðfaranótt mánudags. Kærastinn minn segir
að það sé bara vegna þess hvað ég sé búin að sofa mikið yfir helgina, en
þetta er ekki svo einfalt.“
PRESSUmynd Einar Ólason
Það bregst aldrei. Ekki í eitt ein-
asta skipti. Á hverjum einasta
sunnudegi sem Gtrð gefur fæ ég
sömu tilfinninguna. Kvíðafiðring í
magann, herping við hjartaræturn-
ar, kökk í hálsinn og ómótstæðilega
löngun til að skríða undir sæng og
fela mig. Flýja. Síðan missi ég mál-
ið — en þó ekki alveg. Ég verð
aldrei svo slæm að ég hvæsi ekki
a.m.k. einu sinni hressilega á mína
nánustu, áður en sunnudagur er að
kveldi kominn.
Þetta er „sunnudagsveikin“. Kvilli,
sem ég hef þjáðst af frá fyrstu tíð og
hélt þar til l'yrir skemmstu að engin
önnur lifandi sála þekkti. Nú er
hins vegar komið í ljós, að við erum
mörg, þjáningarsystkinin. Ég tók
nefnilega á mig rögg fyrir skemmstu
og bryddaði upp á þessu untræðu-
efni á mannamóti og viti menn . . .
Nær önnur hver manneskja á svæð-
inu þekkti þetta ástand! Annað-
hvort var fólkið sjálf't haldið þessu
sunnudagsþunglyndi, eða var gift
persónu, sem þjáðist af því.
Hér á eftir l'ara endursagnir af þeim
lýsingum, sem fram komu á um-
ræddu mannamóti. Vonandi verða
þær til að róa einhverja, sem héldu
að þeir væru einir um að eiga bágt
á sunnudögum. (Því miður vann
enginn af þessum einstaklingum
vaktavinnu, en það hefði verið
gaman að vita hvort það breytti ein-
hverju varðandi sunnudagskvíð-
ann.)
MEÐ DULLANDJ
SAMVISKUDIT
„Mér finnst verst af öllu að
hlusta á konurnar, sem hringja
inn í útvarpsstöðvarnar á
sunnudagseftirmiðdögunum.
Ég sekk alveg í botn, þegar
þær romsa upp úr sér hvað
þær séu búnar að baka margar
pönnukökur eða vöfflur eða
steikja margar kleinur. Sálf
kem ég nákvæmlega engu í
verk á sunnudögum. Bara ligg
í rúminu, les eða hlusta á út-
varpið — með bullandi sam-
viskubit yfir því að vera ekki
að gera neitt af viti. En sunnu-
dagar hafa alltaf verið kvíða-
og samviskubitsdagar hjá mér.
Þetta hefur einfaldlega alltaf
verið svona . . .“
,,0G ÉG SEM HÉLT ..
„Guuuuð, ég er oft svo rosalega
,,domm“ á sunnudögum. Eigin-
lega oftast, held ég. Ég Iigg stund-
um úti í glugga og fylgist með
fólkinu í næstu húsum. Alveg
sannfærð um að það sé voða
,,happý“ og allt í lukkunnar vel-
standi. Enginn sé leiður og kvíð-
inn á frídegi nema vitleysingur
eins og ég . . .
Á tímabili öfundaði ég sérstak-
lega eina ákveðna fjölskyldu.
Þegar þau birtust öll fjögur i ná-
kvæmlega eins lopapeysum eða
norskum skíðajökkum og fóru í
sunnudagsgönguna sína eða í bíl-
túr, þá kvaldist ég eins og ég veit
ekki hvað. Svo lenti ég í sauma-
klúbb með konunni i þessari fjöl-
skyldu og einhvern tímann minnt-
ist ég á hvað þau væru alltaf eitt-
hvað samhent og glöð á sunnu-
dögum. Svarið hefði ekki getað
komið mér meira á óvart.
Konan sagði nefnilega, að ég
ætti bara að vita hvað það væri
oft mikið búið að ganga á fyrir
þessa sunnudagsgöngutúra
þeirra. Maðurinn hennar væri sko
nákvæmlega ekki viðræðuhæfur
á sunnudögum. Hann bara lokað-
ist alveg inni í skel og væri jafn-
sorgmæddur og ef hann hefði
misst alla fjölskylduna í slysi.
Þess vegna gerði hún í því að drífa
hann og börnin út undir bert loft
í örvæntingarfullri tilraun til að
hressa hann við, en það væri oft-
ast vonlaust verk. Hann væri
jafnþunglyndur, þegar heim væri
komið.
Og ég sem hélt að þau væru svo
meiriháttar hress og lífsglöð, þeg-
ar ég glápti á þau út um gluggann
i sunnudagsfýlunni minni!“
KONAN MÍN ÞOLDI
ÞETTA EKKI
„Konan mín fyrrverandi átti
alltaf óskaplega erfitt með að
þola þetta „sunnudagsskap"
mitt, eins og hún kallaði það.
Ég var kannski alveg OK fram
undir kaffileytið, en þá helltist
það oftast yfir mig og það leið
aldrei á löngu áður en konan
tók eftir því. Það var fátt, sem
pirraði hana meira.
Hún gat einfaldlega ekki
skilið að þetta var nokkuð,
sem ég réð ekkert við. Mér leið
alveg bölvanlega og langaði
síður en svo til að vera svona
þumbaralegur og niðurdreg-
inn.
Ég var ekki búinn að þekkja
núverandi konu mína lengi,
þegar ég sagði henni hrein-
skilnislega frá þessari plágu.
Setti hana bara inn í myndina
og reyndi að útskýra hvað
þetta væri illviðráðanlegt fyrir
mig. Hún hefur líka alltaf haft
skilning á þessu og gerir allt til
að létta mér lífið á sunnudög-
um eða leyfa mér að vera ein-
um, ef ég vil. Það er geysilegur
munur . . . Mér Iíður ennþá
illa seinni partinn á sunnudög-
um, en maður er þó ekki leng-
ur skammaður fyrir það!“
LEGGST EKKI í VOLÆÐI
„Auðvitað finn ég fyrir svolitlum áhyggjum á sunnudögum vegna
komandi vinnuviku. Gera það ekki allir? En ég leyfi mér aldrei að leggj-
ast í eitthvert volæði. Það væri nú meiri uppgjöfin.
Ég dríf fjölskylduna í bíó eða sendi krakkana út í bakarí eftir rjóma
og snara svo upp vöfflum eða kannski eplaköku, sem er mjög vinsæl
hér á heimilinu. Stundum hita ég líka kakó og við förum öll að spila eða
kjafta saman. Þá gleymist þetta fljótt. “