Pressan - 14.03.1991, Blaðsíða 21

21
LISTAPÓSTURINN
Flótti úr
einum heimi
yfir í annan
Árni Ibsen, skáld og leiklistar-
ráöunautur, spjallar um leikhás og
Ijóöabók sína, Vort skaröa líf
,,Leikhúsiö er smámynd af
heiminum og í því endur-
skapast allir þœttir lífsins í
sinni hörkulegustu og mýkstu
mynd," segir Árni Ibsen skáld
og leiklistarráöunautur ad-
spurður um tengslin milli
skáldskaparins og leikhúss-
ins.
„Ég hef orðið mjög þrúgað-
ur af leikhúsi en á öðrum tím-
um get ég ekki án þess verið.
Skriftirnar eru að því leyti
ólíkar leikhúsinu að þær
grundvallast á fullkominni
einveru og kannski er þetta
flótti úr öðrum heiminum yfir
í hinn. Það þarf meiri kjark til
þess að leika en að skrifa. Að
leika er ákveðin reynsla sem
þú gengur í gegnum og að
henni lokinni stendur lítið
annað eftir en óljós minning.
Skáldskapurinn er fyrir mér
þörf til að skilgreina eitthvað
Tilgangur sýningarinnar er
helst sá að slíkar uppákomur
veröi í framtíöinni veröugur
vettvangur fyrir atvinnuljós-
myndara og aö Ijósmyndun
verði metin til jafns viö annaö
listform en sem stendur hefur
hún hefur veriö hálfgert oln-
bogabarn í íslenskri listum-
rœöu," segir Kristján Pétur
Guönason hjá Skyggnu
Myndverk hf. en fyrirtoekiö
efnir til stórrar Ijósmyndasýn-
ingar í vestursal Kjarvals-
staöa nú um helgina þar sem
allir helstu atvinnuljósmynd-
arar á íslandi taka þátt.
Sýningin er haldin í tengsl-
sem er óljóst í huga manns
sjálfs og koma því í skiljanlegt
sámhengi. Á sama tíma og þú
reynir að ná tökum á ein-
hverju óræðu ertu líka að
skapa. Ljóðin eru aflstöð sem
þú safnar í orku og það er síð-
an mælikvarði á listrænt gildi
þeirra hvort sú orka skilar sér
aftur til lesandans."
Ljóöabók Árna, Vort
skarða líf, kom út á síöasta
ári:
„Það er undarlegt að tala
um þessa bók núna. Fyrst eft-
ir að bók kemur út er maður
eins og opin kvika í langan
tíma á eftir. Ég held að tilfinn-
ingin sé ekki ósvipuð líðan
kvenna eftir barnsburð. En
eftir því sem tíminn líður og
maður fangar aðra hluti fer
að verða auðveldara að horfa
á hana hlutlægt eins og hver
um við samkeppni er fyrir-
tækið efndi til. Keppt er í mis-
munandi flokkum og lögðu
ljósmyndarar mest inn fimm
myndir í hvern flokk. Alls
bárust um 650 myndir í
keppnina en 5 manna dóm-
nefnd valdi úr um 150 Ijós-
myndir á sýninguna. Sama
dómnefnd mun síðan skera
úr um hvaða myndir hljóta
fyrstu verðlaun í hverjum
flokki. Sýningargestum gefst
kostur á að taka þátt í vali á
mynd ársins og munu vinn-
ingshafar úr þeirri kosningu
verða heiðraðir sérstaklega
af aðstandendum sýningar-
annar lesandi og þá er bókin
líka orðin eign allra sem slys-
ast til að lesa. Mörg ljóðanna
í bókinni minni eru mikið
unnin og margræð. Ég leitast
einnig við að láta formið tala
og gefa Ijóðinu visst hljóðfall.
Ég ákvað að gefa bókina út
ínnar.
í tengslum við sýninguna
mun sr. Örn Friðriksson pró-
fastur á Norðurlandi sýna 35
ljósmyndavélar úr safni sínu í
aðalsal Kjarvalsstaða en safn
Arnar er stærsta ljósmynda-
safn í einkaeigu á íslandi.
Samhliða sýningu Arnar og
Skyggnu sýnir Ljósmynda-
safn Reykjavíkurborgar
gamlar myndir í forsal. Sýn-
ingin sem stendur til þrítug-
asta mars opnar fyrir boðs-
gesti klukkan fjögur á laugar-
daginn en klukkan sex fyrir
almenning.
sjálfur til að komast hjá því að
þrauka þá bið sem fylgir því
að leggja handrit inn hjá út-
gáfu. Sjálfsútgáfa hefur líka í
för með sér nánari tengsl við
kaupendur."
Þú yrkir mikiö um dauö-
ann og hverfulleikann.
„Dauðinn er partur af til-
verunni og það eina sem við
göngum að sem vísu. Við er-
um á vissan hátt búin að
varpa þessari staðreynd frá
okkur og núorðið deyr fólk
inni á stofnunum fjarri lífinu
og í sumum tilfellum er fólki
meinað að deyja og haldið
gangandi með vélum þó að
það ætti samkvæmt öllum
lögmálum að vera dáið. Mér
finnst dauðinn mjög heillandi
þó að ég gangi ekki jafn langt
og Beckett og segi að fólk eigi
skammt eftir ódáið í staðinn
fyrir ólifað. Þessi vitund
hjálpar fólki hins vegar til að
njóta Iífsins. Þó að menn séu
ekki sínkt og heilagt að velta
sér upp úr dauðanum þá hlýt-
ur þessi afstaða að móta vit-
und okkar og afstöðu til lífs-
ins. Það er margt í mannlegri
hegðun sem má rekja til vit-
undarinnar um dauðann til
dæmis trúin á eilíft líf.“
Nú ertu ekki bara Ijóöskáld
heldur líka leikskáld og í
fullri vinnu í leikhúsinu.
Hvernig gengur að finna tíma
fyrir skáldskapinn?
Ljóðið kemur til manns og
finnur sér tíma sem manni
hefði aldrei dottið í hug að
væri fyrir hendi. Mín vinna
undanfarið hefur falist í því
að lesa leikrit og vinna með
texta og það er því frekar að
vinnan í leikhúsinu styðji við
skriftirnar. Mér f innst ég stöð-
ugt fá næringu úr leikhúsinu
og komi að því að það breyt-
ist mun ég fara frá leikhúsinu.
Leikhúsið er miskunnarlaust
og maður verður stöðugt að
vita hver tilgangur manns er
til að missa ekki fótfestuna.
Ég var einu sinni kennari og
sá tími kom að ég var hættur
að fá næringu úr starfinu og
var farinn að malla áfram
eins og vél. Þá hvarf ég frá
kennslunni og prísa mig sæl-
an nú í dag. Húmanísku gild-
in í skólastarfi virðast vera á
algeru undanhaldi og sjónar-
miðin virðast öðru fremur
vera þau að framleiða fólk
sem getur aukið hagvöxtinn.
Einu röksemdirnar sem virð-
ast skiljanlegar nú í dag snú-
ast um peninga. Þarna finnst
mér að áherslubreytingar sé
þörf enda eru húmanísk gildi
mun mikilvægari og skila sér
ekki síður út í þjóðfélagið.
Skólastarf er ekki ólíkt leik-
húsi á þann veg að þar er um
smækkaða mynd af þjóðfé-
laginu að ræða. Það verður
því að vera leitandi og um
leið efla það jákvæða í hverj-
um einstaklingi fyrir sig.“
Árni hefur bœöi samiö og
þýtt leikrit og viö spjöllum aö-
eins um þann þátt ritstarf-
anna.
„Pinter var eitt sinn spurð-
ur að því hvernig hann semdi
leikrit og hann svaraði: „Ég
sé fyrir mér persónu í her-
bergi. Það kemur önnur per-
sóna inn í herbergið og þær
fara að tala saman." Það sem
er mest spennandi við leik-
hús er hvernig persónurnar
þróast, þroskast og spila sam-
an. Höfundar verða að forð-
ast hroka og óbilgirni í leik-
hússtarfi. Leikritun er sam-
sköpun og leikari sem fær
það hlutverk að vera tæki
framvindunnar getur ekkert
gefið verkinu. Það á að vera
kostur í leikhússtarfi hvað
margar persónur
leggja hönd á
plóginn við að
skapa persónurn-
ar.
Það eru mjög
fáir höfundar á ís-i
landi sem valda
því að skrifa fyrir
leikhús. Það hlýt-
ur að skrifast að
einhverju leyti á
það hversu fá
leikrit eru gefin
út á íslensku. Það
verður að vera
fyrir hendi jöfn
leikritaútgáfa og
eins og áður er
sagt skilningur á
því formi sem
verið er að vinna
með.“
Forleikur
í dýrum
og vírum
„Börn eru skemmtilegir
áhorfendur og láta afdráttar-
laust í Ijós skoðanir sínar á
myndlist, ég vildi því beina
því sérstaklega til þeirra sem
koma," segir Þórdís Alda Sig-
urðardóttir myndlistarkona
og bœtir við. „Eg held líka aö
börn geti haft gaman aö þess-
um myndum."
Þórdís opnar sýningu í Ás-
mundarsal á sunnudaginn.
Sýningin sem ber yfirskrift-
ina Forleikur í dýrum og vír-
um er önnur einkasýning
Þórdísar Öldu.
„Ég leitast við að brjóta
upp þennan kerfisbundna
hversdagsleika," segir Þórdís
Alda. „Eg vinn mikð með vír
í myndunum mínum. Hann
er gagnsær og prjónar sig
áfram líkt og teikning en
skapar um leið vissa ringul-
reið sem dreifir athygli áhorf-
andans á myndfletinum."
Portret Sigurþórs Hallbjörnssonar, Ijósmyndara PRESSUNNAR, af Hallgrími Helgasyni myndlist-
armanni. Þrjár myndir eftir Sigurþór (Spessa) voru valdar á sýninguna.
Atvinnuljósmyndarar sýna 150
ljósmyndir á Kjarvalsstöðum