Pressan - 21.05.1992, Síða 4
4
FIMMTUDAGUR PRESSAN 21.MAÍ 1992
Á L I T
ÞORSTEINN GYLFASON
EINOKUNAR
KOMPANÍIÐ ÁTVR
„Núfellur hvert einokunar-
vígið eftir annað og ncest er það
bara ATVR sem þarf að sam-
laga sig viðskiptaháttum sið-
aðra þjóða og bjóða kortavið-
skipti.“
Stefán Stefánsson, lesendabréf
DV.
/ov*
AVKfgt* °^>btk*^fr*kjn rikwin*
Höskuldur Jónsson, for-
stjóri ÁTVR:
,J fyrsta lagi gera áfengislög
ráð fyrir því að áfengi sé ekki
lánað. Lánsviðskipti eru óheimil
með áfengi. Það er aðalástæða
þess að við tökum ekki við krít-
arkortum. í öðru lagi munum
við eins fljótt og kostur er taka
upp svokölluð debetkort. Þau
eru einskonar jafngildi ávísana-
viðskipta en miklu þægilegri í
meðhöndlun. Þau hafa það í för
með sér að viðskiptavinurinn
margir hnökrar séu á öllu meiri-
hlutaræði og öll kosningalöggjöf
í lýðræðisríkjum margvíslega
ófullkomin. Menn hafa verið að
reyna að bæta hana með ýmsum
ráðum til að búa til lýðræðislegri
reglur, en það hefur óvart verið
sannað í fræðunum að það er alls
engin lýðræðisleg aðferð til til að
komast að sameiginlegri niður-
stöðu, og verður aldrei fundin.
Þetta gildir jafnt um litla hópa
sem stóra; hóp fólks sem er að
ákveða hvert það á að fara í
ferðalag eða þjóð sem er að
kjósa fulltrúa á þing. Höfundur
fékk nóbelsverðlaun í hagfræði
fyrir að hafa fúndið að lýðræði
(meirihlutaræði) væri óhugs-
andi.
Sjálfur hef ég mestan áhuga á
öðru, sem er minna í sniðum og
gengur út á það að þegar atkvæði
eru greidd eftir ákveðinni reglu,
til dæmis í nefhd sem tekur mörg
mál til afgreiðslu, getur það auð-
veldlega gerst að meirihluti
nefndar lendi í minnihluta í
meirihluta mála sem upp eru
borin, þegar málin eru mörg.“
Heimfœrir þú þetta aðeins á
minni hópa eða skoðarðu það í
víðara samhengi?
„Þegar maður veltir vöngum
yfir þessu tekur maður dæmi um
litla hópa, einföldu dæmin, því
þau eru skiljanlegri og auðveld-
ari, en þegar um stóran hóp er að
ræða koma alls konar aukaatriði
inn í málið sem flækja það firek-
ar.“
Búum við í lýðrœðislegu
því sem þú finnur erlendis. Ég
held að það sé reynt að setja
þessa þjónustu niður á hentug-
um stöðum með tilliti til um-
ferðar. Vitlaus staðsetning eða
breyttar forsendur frá því sem
upphaflega var geta ráðið þvf
hvort viðskiptin lukkast eða
ekki. Þetta er ekki eins einfalt
dæmi og Sigurður Hreiðar vill
gera það með því að horfa á
skapnaðinn eftir lida skoðun."
krafinn um tvöfalda greiðslu,
þ.e.a.s. ef hann lœtur hringing-
una á heimasímanum fara út í
bílasímann greiðir hann sjálf-
virka hringingu milli símanna
tveggja.“
Víkverji Moggans.
Hrefna Ingólfsdóttir,
blaðafulltrúi Pósts og síma:
„Hringiflutningur er sérþjón-
usta sem Póstur og sími býður
upp á, hún kostar peninga og
okkur finnst eðlilegt að
þeir sem nota hana borgi
fyrir hana. í tæknilegum
skilningi er um tvö símtöl
, , að ræða þegar hringi-
POSTUR OG SÍMI flumingur á sér stað. Sá
sem hringir í heimasíma
HRINGJANDIVITLAUST
„Þessi kunningi á bílasíma,
sem hann notar mikið, og þar
sem hann á einnig númer sem
byrjar á 6 býður síminn upp á
þá þjónustu að unnt sé að flytja
hringingu milli símanna. En
hann verður að greiða sérstak-
lega fyrirþessa þjónustu ífasta-
gjaldi, auk þess sem hann er
borgar samkvæmt venju-
legri gjaldskrá, en ef eigandi
símans lætur flytja símtalið í
bílasíma þá greiðir eigandi sím-
ans fyrir það samkvæmt þeirri
gjaldskrá sem gildir um farsíma.
Sá sem biður um flutninginn ber
kosmaðinn af honum. Við tök-
um ekki fastagjald fyrir þessa
þjónusm, heldur er borgað fyrir
hana í samræmi við notkun.“
PRESSAN/Jim Smarl
landi?
„Þar förum við að tala um
stjómskipan, en eitt af því sem
ég reyndi að halda fram í fyrir-
lestrinum var það að lýðræði
sem stjómskipan kæmi meiri-
hlutaræði afskaplega lítið við.
Lýðræði sem stjómskipan hefur
einkenni eins og mannréttindi,
en mannréttindi og meirihluta-
ræði koma hvort öðm afskap-
lega lítið við.
Annað einkenni er það að
stjómskipan inniheldur skipt-
ingu valds þannig að villidýrin
hafa eftirlit hvert með öðm.
Skipting valds kemur svo meiri-
hlutaræði afskaplega lítið við og
til dæmis væri vel hægt að hafa
einræðisríki sem bæði virti
mannréttindi og hefði skiptingu
valdsins.
Helsta sambandið milli stjóm-
skipunarlýðræðis og meirihluta-
ræðis er í gegnum fulltrúastjóm-
ina, þegar hún er kosin á þing.
En meira að segja þar er það
mjög sérkennilegt að jafnvel þótt
fulltrúamir séu kosnir með ein-
hvers konar meirihlutaaðferð
mega kjósendur, samkvæmt ís-
lensku stjómarskránni, engu
ráða um fúlltrúann eftir að þeir
em búnir að kjósa. Það stendur
skýrnm stöfúm í stjómarskránni
að alþingismaður megi ekki taka
við neinum ieglum frá kjósend-
um sínum. Með öðmm orðum;
kjósendur, meirihlutinn, fá engu
að ráða um alþingismenn. Á
þessu sést að fulltrúastjóm og
meirihlutaræði em alls ekki
sama tóbakið.
Um lýðræðislega stjómskipan
á íslandi hef ég haldið því fram,
mönnum til umhugsunar, að ef
við Iítum á hluti eins og skipt-
ingu valdsins, sem er höfúðatriði
í lýðræðislegri stjómskipan, þá
hefur hún vægast sagt verið
mjög ófullkomin á íslandi, en
verður nú brátt innleidd í fýrsta
sinn. Hér hefur ekki verið nein
skipting valds, hvorki ríkisins né
heldur hins þjóðfélagslega valds
yfirleitt"____________________
Telma L Tómasson
þarf ekki að hafa fé á reiðum
höndum heldur ganga viðskipt-
in bara inn á reikning hans og
það er þá hans að semja við
bankann um það hvort hann
hefur þar eitthvert lánstraust."
RADDLAUS
DOKTOR HÚKK
„... hvað er verið að gera
með að flytja þetta afdankaða
band inn í landið. Söngvarinn
orðinn raddlaus svo hljómsveit-
in varð að skrúfa upp destbelin
til að það vceri ekki eins áber-
andi. Hann stóð subbulegur og
keðjureykjandi á sviðinu og
öskraði lögin sín í hljóðnemann.
Hann nauðgaði sínum eigin
lögum út og suður...“
Víkverji Moggans, svekktur yfir tón-
leikum Doctors Hook á Hótel ís-
landi.
Ólafur Laufdal hjá Hótel
íslandi:
„Málið er mjög einfalt: Eins
miklu stuði í salnum og eins
mikilli hrifningu gesta hefur
maður ekki orðið vimi að svo
ámm skiptir. Salurinn var troð-
fullur bæði fóstudags- og laug-
ardagskvöld og ég held að eng-
inn hafi orðið fyrir vonbrigðum.
Stemmningin var gífurleg og
hann var margklappaður upp.
Ef það em ekki meðmæli þá veit
ég ekki hvað það er.“
ALLT OF MARGAR
BENSÍNSTÖÐVAR
„I Reykjavík eru óvíða meira
en svo sem tveir kílómetrar í
nœstu bensínstöð. Ætli það sé
enginn kostnaður af lóðunum
urtdirþeim? Ætli það sé enginn
kostnaður samfara þeim tœkj-
um, tólum og mannvirkjum sem
þaif til að halda úti einni bens-
ínstöð? Eða mannskapnum sem
þatf til að þjóna henni? Myndi
verða bensínhallœri í Reykjavík
efhvert olíufélag fœkkaði bens-
ínstöðvum sínum um helming?“
Siguröur Hreiðar í bílablaöi DV.
Geir Magnússon, forstjóri
Olíufélagsins hf.:
,Ég held að afgreiðslufjöldi í
Reykjavík sé ekki ffábmgðinn
Lægra verð á stað-
greiddu bensíni
Heyrst hafa raddir um að láta þá
njóta þess í lægra verði sem borga
bensín í reiðufé.
,,,
0+
BJARNIPALMARSSON
leigubílstjóri og eigandi Limous-
ineþjónustu BP
„Ef olíufélögin hafa efni á að slá af ^
tvö eða tvö og hálft prósent með því að taka upp
greiðslukortin, þá hljóta þau að geta gefið afslátt
fyrir staðgreiðslu, því þau þurfa að liggja með
greiðslukortanótumar allt upp í mánuð. Hjá Limo-
usineþjónustunni gefum við meiri afslátt fyrir lengri túra ef staðgreitt
er. Það em eðlileg viðskipti."
JON MAGNUSSON
lögmaður og formaður Neytenda-
félags Reykjavíkur
„Nei, það á ekkert frekar að gilda um bensfn en aðr-
ar vömtegundir að á því sé tvenns konar verð. Þessi
þróun í bensínviðskiptum er mjög eðlileg. Bensínið
kemur inn í þetta kerfi sem flestar aðrar vörur hafa
verið í. Ég sé enga ástæðu til að það lúti einhverjum öðmm reglum en
önnur vara eða þjónusta.“
KRISTINN T. HARALDSSON
rótari og ráðherrabflstjóri
„Ég er sjálfur þannig að ég nota bara reiðufé, aldrei
greiðslukort eða ávísanir. Annaðhvort á ég pening
eða ég á engan pening. Ég vil ekki eyða um efni
fram. Ég held hins vegar að olíufélögin ættu að taka
upp kerfi sem ég kynntist jægar ég bjó í Svfþjóð.
Þar fékk maður „fn'merki" að andvitði til dæmis einnar krónu fyrir
hvem keyptan lítra, límdi hann inn í bók og þegar bókin var full hafði
maður andvirði tankfyllis eða svo. Svoleiðis fyrirtæki skiptir maður
við.“
ÞOROLFUR MATTHIASSON
lektor í hagfræði
, Já, það ætti að vera tvenns konar verð, vegna þess
að þegar greitt er með greiðslukorti er upphæðin
lánuð í ákveðinn tíma og þar myndast kostnaður
sem einhver þarf að greiða. Það er eðlilegast að það
sé sá sem þjónustunnar nýtur.“ (Tveir þumlar upp)
JON RAGNARSSON
rallsnillingur
,JÉg held að það ætti að vera sama verð á bensíni
fyrir alla. Það er hagsmunamál fyrir þá sem em
blankir að þurfa ekki að borga meira fyrir nauð-
synjavöru en hinir sem eiga nóga peninga. Það get-
ur verið gott fyrir láglaunafólk rétt fyrir mánaða-
mótin að geta keypt sér tankfylli með greiðslukorti án þess að þurfa að
borga fyrir það sérstaklega."
er prófessor í heimspeki og hefur haldið fyrirlestra þar sem hann veltir því fyrir sér hvort
marglofað lýðræði sé yfirleitt til staðar. Hann segir marga hnökra á meirihlutaræði og það
geti auðveldlega gerst að meirihluti lendi í minnihluta í meirihluta mála og lýðræðisleg
aðferð til að komast
að sameiginlegri nið-
urstöðu sé ekki til og
verði aldrei fundin.
Lýön
óhug
Hefurðu farið vítt og breitt
meðJyrirlesturinn?
„Eg veit ekki hvort þú kallar
tvo staði vítt og breitt, en kveikj-
an að þessu var erindi sem flutt
var á laugardagssamkomu hjá
Kvennalistanum. En svo vann
ég í þessu og erindið hefur tekið
breytingum frá upphaflegu
spjalli."
Hvaða hlið lýðrœðisins velt-
irþúfyrir þér?
,JÉg hef aðallega áhuga á lýð-
ræði þegar það merkir meiri-
hlutaræði en einbeiti mér minna
að lýðræði sem stjómskipan.
Þetta er sú tegund lýðræðis sem
stundum er og stundum ekki,
eins og til dæmis í félögum. Þá
er lýðræði í því fólgið að meiri-
hluti ræður í málefnum sem
teknar eru ákvarðanir um á fund-
um.
Um meirihlutaræði er til sjálf-
stæð fiæðigrein sem heitir kosn-
ingafræði, sem meðal annars
vinnur í því að búa til alls konar
reglur. Það sem ég geri er að
segja ffá einföldum fræðilegum
niðurstöðum kosningafræðinn-
ar, en sú frægasta þeirra er sú að
meirihlutaræði gangi yfir höfuð
alls ekki upp.“
Hvers vegna?
„Það er flókið mál, en ef það
er nálgast óbeint má segja að