Pressan - 21.05.1992, Qupperneq 14
14
FIMMTUDAGUR PRESSAN 21. MAl 1992
NAUBGUNARDOMURINN
EKKISÁ EINISEM
HEFIIR DAGAB UPPI í
HAFNARFIRDI
Rúm tvö ár liðu frá því fyrra
vitnið í málinu kærði nauðgun
þar til dómur var kveðinn upp af
Guðmundi í Hafnarfirði.
Þær upplýsingar fengust hjá
dómsmálaráðuneytinu að gengið
hefði verið í málið. „Við erum að
bíða eftir skýrslu embættisins og
dómarans, sem er á leiðinni að
mér skilst," sagði Þorsteinn
Geirsson ráðuneytisstjóri.
Ef litið er á ákvæði í lögum
má draga þá ályktun að embætt-
ið í Hafnarfirði hafi ekki staðið
við ákvæði um æskilegan
vinnslutíma mála. Þar að auki
kveða lög á um að forstöðumað-
ur dómaraembættis geti áminnt
dómara. Þó svo að ný lög, sem
ganga í gildi nú í sumar, kveði á
um breyttan tímafrest er ekki
laust við að orðalag í því sam-
bandi sé loðið og hægt að túlka á
fleiri en einn veg.
MÖGULEIKIAÐ VEITA
ÁMINNINGU
í lögum er gert ráð fyrir að
dómarar geti fengið áminningar
vegna vanrækslu í dómarastarfi.
Það eru ákvæði um þetta atriði í
lögunum um meðferð einkamála
í héraði, sem svo eru nefnd, en
samkvæmt upplýsingum
PRESSUNNAR gildir þetta atriði
líka um sakadómara.
Þar er gert ráð fyrir því, að ef
dómari gerir sig sekan um van-
rækslu í dómarastarfi, án þess að
refsing liggi við að lögum, skuli
veita honum áminningu. Síðan
er kveðið á um hver eigi að veita
áminningar. I Hafnarfirði kæmi
það í hlut forstöðumanns dóm-
araembættisins, en hann er bæj-
arfógetinn í Hafnarfirði og sýslu-
maðurinn í Kjósarsýslu, Mcír
Pétursson. Þá ber honum að til-
kynna dómsmálaráðuneytinu
um veitta áminningu.
Ef talið er að áminning hafi
ekki komið að haldi, þannig að
meira þurfi að koma til, er gert
ráð fyrir að ráðherra geti vikið
dómara frá embætti um stundar-
sakir en eigi þá að höfða mál á
hendur honum til embættismiss-
is.
Það er aðeins í Reykjavík sem
mismunandi embætti fara með
sakamál annars vegar og einka-
mál hins vegar. Utan Reykjavík-
ur eru það sömu embættin sem
taka málin að sér.
Eins og fram kom
í frétt PRESS-
UNNAR í síðustu
viku hefur dómur
yfir tvöföldum
nauðgara legið í
skúffu Guðmund-
ar L. Jóhannes-
sonar, héraðs-
dómara í Hafnar-
firði, í fjögur ár
auk þess sem
upptökur varð-
andi málið týnd-
ust. Þá þurfti
annað vitnið í
málinu að bera
vitni tvisvar rétt
áður en dómur
var kveðinn upp í
febrúar 1988. Nú
stendur til að
birta ákærða
dóminn en þá
verður honum
gefinn kostur á
að áfrýja dómn-
um, sem var 18
mánaða fangels-
isvist.
Samkvæmt núgildandi lög-
um kemur það í hlut for-
stöðumanns dómaraembætt-
isins að veita áminningu, en í
Hafnarfirði er það bæjarfóg-
etinn og sýslumaðurinn í
Kjósarsýslu, Már Pétursson.
Þegar til kom að setja dóms-
forseta yfir nýjan héraðsdóm
Reykjaness, sem tekur til
starfa 1. júlí í sumar, ákvað
dómsmálaráðherra að skipa
ekki Má sem dómsforseta,
þar sem hann hafði ekki tek-
ið sig á þrátt fyrir ávítur. Ólöf
Pétursdóttir var því sett
dómsforseti þótt hún fengi
fæst atkvæði en Már flest.
KVEÐASKALUPP DÓM
SVO SKJÓTT SEM AUÐIÐ
ER
I lögum um meðferð opin-
berra mála er vísað í lög um
meðferð einkamála og kemur
fram að ákvæðin eigi lika við um
meðferð opinberra mála. Þar
segir: „I munnlega fluttum mál-
um skal venjulega kveða upp
dóm áður en annað mál er tekið
til flutnings, og jafnan svo skjótt
sem við verður kornið."
Þá segir einnig: „I skriflega
fluttum málum skal kveða upp
dóm svo fljótt sem kostur er á, og
ekki síðar en þremur vikum eftir
dómtöku."
Þess eru dæmi að dregist hafi
að kveða upp dóm í Hafnarfirði
og sem dæmi má taka ákæru yfir
Guðmundur L. Jóhannesson
héraðsdómari dró í rúm fjög-
ur ár að birta og senda frá
sér uppkveðinn dóm og
dómsgerðir í gömlu nauðg-
unarmáli. Allt bendirtil að
dómurinn hafi verið birtur
síðastliðinn mánudag en þá
fékk lögfræðingur ákærða
boð frá embættinu í Hafnar-
firði. Nokkur dæmi eru um að
dregist hafi að ganga frá
dómsgerðum og má í því
sambandi nefna fangelsis-
dóm yfir Ólafi Hrólfssyni og
sýknu Valgeirs Kristinssonar
vegna meintrar fölsunar á
vottorði erfðaskrár. Guð-
mundi ber nú að senda
skýrslu um nauðgunarmálið
til dómsmálaráðuneytis.
manni fyrir kynferðisbrot gegn
stúlkum undir lögaldri, mál sem
var flutt 30. janúar 1987. Það var
ekki fyrr en mörgum mánuðum
seinna að dómur féll í því máli.
Samkvæmt venju er reynt að láta
ekki lengri tíma líða en mánuð
frá málflutningi þar til dómur
fellur í opinbemm málum.
ALLMÖRG TILVIK í
HÆSTARÉTTI
,Mér er kunnugt um það í all-
mörgum tilvikum að Hæstiréttur
hafi ómerkt málsmeðferð í
einkamálum,“ sagði Jón Steinar
Gunnlaugsson hæstaréttarlög-
maður. „Það er þá einkurr, í mál-
um sem hafa verið flutt munn-
lega í héraði. Of langur tími hef-
ur þá verið talinn líða frá mál-
flutningi til dóms. Allmörg
Eins og fram hefur komið í
PRESSUNNI eru embættis-
störf Finnboga Alexanders-
sonar, dómara í Hafnarfirði,
til sérstakrar skoðunar innan
dómsmálaráðuneytisins.
Það sem af er árinu hefur
Hæstiréttur tvisvar fundið að
vinnubrögðum dómara og
svo virðist sem aðfinnslur
Hæstaréttar snúi að því að
Finnbogi hefur frestað því að
kveða upp dóma. Dómsmála-
ráðherra skipaði Finnboga
dómara við nýjan héraðsdóm
Reykjaness.
dómafordæmi eru fyrir því að
málsmeðferð sé merkt ómerk og
málinu vísað heim aftur til lög-
legrar meðferðar."
Samkvæmt núgildandi lögum
hefur ákærði fjórtán daga til að
áfrýja dómi eftir birtingu dóms-
ins og Ríkissaksóknari hefur þijá
mánuði til að ákveða áffýjun eft-
ir að dómsgerðir hafa borist hon-
um í hendur. Þetta þýðir að eftir
að dómarinn hefur birt dóm sinn
em dómsgerðir útbúnar í málinu.
Þær em sendar til Ríkissaksókn-
ara og hefst þá áfrýjunarfrestur
hans, burtséð frá því hvort töf
varð á að dómari sendi gögnin
frá sér eða ekki.
NÝJU LÖGIN ÓSKÝR
Þessum regium er breytt í nýj-
um lögum sem taka gildi fyrsta
júlí næstkomandi. Aðalbreyting-
in er sú að ákæruvaldið fær
styttri tíma en ákærði aftur
lengri. Orðrétt stendur í lögunum
að „ef Ríkissaksóknari hyggst
áfrýja máli að eigin frumkvæði
skal það gert innan átta vikna frá
því endurrit dóms í málinu var til
reiðu".
„Hvað þetta þýðir getur þú
sagt þér alveg eins vel og ég,“
sagði Jón Steinar þegar tfðinda-
maður PRESSUNNAR bað hann
að skýra ákvæðið nánar. „Ætli
það sé ekki miðað við að búið sé
að útbúa endurrit í málinu við
viðkomandi dómaraembætti. að
það sé það sem skipti máli en
ekki að það hafi í reynd borist
Ríkissaksóknara. Svo virðist
sem verið sé að gera því skóna
að hann verði þá að kynna sér
það sjálfur. Það er greinilega
verið að auka kröfumar og efitir-
litið."
„Ég veit nú varla hvort það er
megineinkennið, en það verður
gert,“ sagði Þorsteinn Geirsson,
ráðuneytisstjóri í dómsmála-
ráðuneyti, þegar hann var spurð-
ur hvemig túlka mætti orðalag
um áffýjunarfrest Rikissaksókn-
ara í nýju lögunum og hvort ver-
ið væri að auka effirlit með dóm-
umm. „Ríkissaksóknari getur
náttúrulega ekki áfrýjað nema
hafa dóminn í höndunum. Þetta
er auðvitað breyting en það segir
í sjálfú sér ekki annað en þama
stendur. Það er ætlast til þess,
samkvæmt hinum nýju lögum,
að dómstjóri fylgist grannt með
störfum dómara innan dómstóls-
ins. Hann fær agavaldið kannski
í meira mæli en nú er, að minnsta
kosti formlega. Auðvitað hefði
hann átt að fylgjast með,“ sagði
Þorsteinn.
HAGSMUNAMÁL ALLRA
AÐ FARIÐ SÉ EFTIR
LAGAREGLUM
Afstaða þeirra lögfræðinga
sem PRESSAN ræddi við til slíks
hægagangs í dómskerfinu var
augljós.
„Það er hagsmunamál allra
þeirra, sem starfa að dómsmál-
um, að farið sé eftir réttum laga-
reglurn um meðferð mála. Auð-
vitað er það hagsmunamál allra
sem að máli koma og í raun
grundvallaratriði," sagði Jón
Steinar.