Pressan - 07.01.1993, Blaðsíða 10

10
FIMMTUDAGUR PRCSSAN 7. IANÚAR 1993
Afkoma Landsbankans snarféll á fáeinum árum
ÚR 800 MILLJÚNA
HAGNAOI í BULLANDI
AFOKRIFTIR 0G HLP
Landsbanki íslands er yfir
hundrað ára gömul stofnun og er
í dag annað stærsta fyrirtæki
landsins að Sambandinu föllnu.
Er þá miðað við veltu, en heildar-
tekjur bankans eru upp undir 20
milljarðar á ári. í bankanum
starfa vel á annað þúsund manns í
um það bil 1.200 stöðugildum og
er bankinn með, auk aðalbank-
ans, átján útibú á höfuðborgar-
svæðinu og 26 útibú og tólf af-
greiðslustaði á landsbyggðinni.
Það kostar sitt að reka þetta batt-
erí, laun og önnur rekstrargjöld
nema um 4 milljörðum að núvirði
á ári. Laun og launatengd gjöld
nema alls um 2,5 milljörðum.
Sem dæmi af öðrum rekstrar-
kostnaði má nefna að árlega ver
bankinn um hálfum milljarði í
tölvu- og sérfræðiþjónustu og um
315 milljónum í fasteignarekstur
og húsaleigu. Yfir 100 milljónir
fara í ritföng, pappír og prentun
og þykir sjálfsagt mörgum nóg
um. Svipuð upphæð fer í mötu-
neytið og fræðslu- og félagsmál
starfsmanna og bankinn pungar
út nálægt 150 milljónum vegna
bifreiða-, ferða- og risnumála.
4,2 MILLJARÐAR í FAST-
EIGNUM OG HÚSBÚNAÐI
Landsbankinn er risi. Þótt
hann sé langt frá því að vera óum-
deilt fyrirtæki er vart hægt að
segja að hann mæti andúð lands-
manna. f ársgamalli Gallup-könn-
un komst bankinn ekki í hóp tutt-
ugu efstu fyrirtækja sem svarend-
ur hefðu jákvætt viðhorf til, ekki
heldur í sambærilegri könnun ár-
ið áður. Stðara árið komust þó
bæði Búnaðarbanki og fslands-
banki á listann. Þegar ákveðin fyr-
irtæki voru hins vegar nefnd á
nafn taldi 71,1 prósent sig hafa já-
kvætt viðhorf til Landsbankans,
15,3 prósent voru hlutlaus en 10,5
prósent neikvæð. Að hafa einn
mann af hverjum tíu ákveðið á
móti sér er vitaskuld einum
manni of mikið, en þessi útkoma
getur þó vart talist áfall.
Og Landsbankinn er efnaður,
það fer ekki á milli mála. Þegar
hann fékk 1.250 milljóna króna
„víkjandi lán“ hjá Seðlabankanum
um daginn var það ekki til að
forðast gjaldþrot, heldur til að
Aðstoðarbankastjórarnir
r
Jóhann Ágústs- Stefán Pétursson Björn Líndal
Brynjólfur Helga- Barði Árnason Pétur Erlendsson
Ár Velta Hac/nabur fyrir skatta Hagnaöurí% af veltu Eigiö fé Hagnaöurí% af eigin fé
82 20,100 514 2,6 . 3,469 14,8
83 21,680 850 3,9 3,654 23,3
84 14,230 5 0,0 3,802 0,1
85 17,850 1,169 6,5 5,020 23,3
86 12,385 525 4,2 5.634 9,3
87 16,180 728 4,5 5,841 12,5
88 18,825 383 2,0 6,052 6,3
89 19,070 375 . 2,0 5,988 6,3
90 15,900 99 0,6 6,328 1,6
91 15,920 119 0,8 6,552 1,8
uppfylla hertar kröfur um eigin-
fjárstöðu. Bankinn á eignir um
allt, keyptar jafnt sem innleystar.
Af listaverkum á bankinn til
dæmis nóg. Nánar tiltekið 716
myndverk eftir 286 listamenn. Og
meðal eigna er orlofshúsabyggðin
við Selvík, sem miklum fjármun-
um hefur verið varið í. Ætla má að
á síðustu sjö til átta árum hafi um
350 milljónum króna verið varið í
uppbygginguna þar.
Eignir bankans eru annars vel
yfir 100 miUjörðum króna. Þar af
eru útlán stærsti hlutinn, en bank-
mill. kr. 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Lagt á afskr iftareikning.
fjarhœbir frc imreiknaoai
ímilljónum
KlUilU.

' j
1

■ . _
tlTL a
1 I 1 m 1
83 84 85 86 87 S 8 8 9 9 0 9 7 9 2 Ár
inn á umtalsverðar eignir í fast-
eignum, húsbúnaði, skrifstofu-
áhöldum, hlutabréfum og fleiru.
Bókfært verð fasteigna og lóða var
í árslok 1991 yfir 3,6 milljarðar
króna og húsbúnaður metinn á
nærri 600 milljónir. Bankinn átti
nítján bifreiðir og mat þær á 31
milljón. Þá má nefna að bókfært
verð hlutabréfa bakans í öðrum
fyrirtækjum varyfir 1 milljarður.
BÚIÐ AÐ AFSKRIFA 6
MILLJARÐA Á TÍU ÁRUM
Staða Landsbankans hefur
versnað til muna að
undanförnu frá því
sem var fyrir nokkr-
um árum. Þetta er
augljóst þegar horft
er til tapaðra útlána
bankans á undan-
förnum árum.
Bankinn lagði um 4
milljarða á afskrift-
arreikning á árun-
um 1987 til 1991 og
á nýliðnu ári hafa
bæst við um 1,2
milljarðar. Á tíu ára
tímabili, 1983 til
1992, hafa þá um 6
milljarðar að nú-
virði verið lagðir á
afskriftarreikning-
inn, þar af um 3,8
milljarðar síðustu
þrjú árin.
Fiér á eftir verður
sérstaklega fjallað
um málefni Sam-
bandsins, en Lands-
bankinn hefur tapað
eða mun tapa um-
talsverðum fjárhæð-
um á hinum ýmsu
fyrirtækjum. Nefna
má nokkur dæmi:
fsnó 260 milljónir,
Stálvík 220 milljónir,
Álafoss 150 milijón-
ir, Istess 130 milljónir, Einar Guð-
finnsson hf./Hólar 100 milljónir
(eldri niðurfellingar, nýrra upp-
gjör á leiðinni), Þjóðviljinn 70
milljónir (hefur ekki verið gert
upp ennþá), Berserkir/Fjörfiskur
70 milljónir (þrotabúið á óupp-
gert við tryggingaraðila), Ferða-
miðstöðin Veröld 50 milljónir,
Smári hf. 45 milljónir, Ós hf. 35
milljónir, Strandgata 27 hf. 20
milljónir og íslenskur nýfiskur hf.
16 milljónir.
„PÓLITÍSKU ÁHRIFIN ERU
AÐ ÞURRKAST ÚT“
Um ieið hefur afkoma bankans
farið versnandi. Árin 1985 til 1987
var hagnaður fyrir skatta að með-
altali 807 milljónir króna að nú-
virði á ári. Þetta var hagnaður upp
á að meðaltali 5,1 prósent af veltu
og 15 prósent af eigin fé. Árin
1990 og 1991 var hagnaður bank-
ans kominn niður í um 0,7 pró-
sent af veltu og 1,7 prósent af eigin
fé. Ef hagnaðurinn sem hlutfall
hefði verið sambærilegur 1991 og
fyrrnefnd ár hefði hann verið 800
til 1.000 milljónir. Hann reyndist
hins vegar aðeins 119 milljónir og
í ár er útlit fyrir nokkurt tap. Tals-
menn bankans vildu þó ekki tjá
sig um stærðargráðu tapsins.
Versnandi aflcomu bankans má
ekki síst rekja til þess að honum
hefur verið falið að þjónusta erfið-
ustu sviðin, sjávarútveginn og
fiskeldið, sem hefur bitnað veru-
lega á honum. Hann virkaði fram
á síðustu ár sem nokkurs konar
byggðastofnun hvað þetta varð-
aði, en síðan hefur verið gripið í
taumana, ekki síst fyrir atbeina
Sverris Hermannssonar. Sverrir
segir í nýjasta hefti fréttabréfs
bankans: „Landsbankinn á ekki
að vera byggðastofnun... Við eig-
um að láta hagsmuni bankans í
öllu falli ganga fyrir.“ Og hann
bætir við: „Gömlu pólitísku áhrif-
in eru að þurrkast út.“ Þetta síð-
astnefnda er auðvitað álitamál.
Um afkomu bankans þessar
stundirnar segir Sverrir: „Það
stendur þannig í bæli íslensks at-
vinnulífs að við verðum að vera
viðbúnir að taka við töpum. Við
erum í járnum með reksturinn
nú, það hafa fallið á okkur bak-
reikningar frá fyrri árum og geng-
istöp hafa orðið hjá okkur, vegna
umbreytinga í gengismálum. Það
er erfitt að sigla fyrir öll sker í
bankarekstri.“
SAMBANDSÁR LANDS-
BANKANS
Eitt stærsta skerið er SfS. í
fréttabréfinu lét Sverrir hafa eftir
sér að mestur tími sinn á síðasta
ári hefði farið í uppgjörið við
Samband íslenskra samvinnufé-
laga. Með því að stofna félagið
Hömlur hf. til að taka yfir eignir
Sambandsins var Landsbankinn
að reyna að forða sér undan
stærsta tapi sögu sinnar. f sama
blaði segir Sverrir að ef þeir hefðu
látið Sambandið fara í gjaldþrot
hefði bankinn líklega tapað um
einum milljarði króna.
Þetta er í annað skiptið í sögu
bankans sem brugðið er á þetta
ráð en Landsbankinn gerði þetta
líka við gjaldþrot Álafoss þar sem
hann átti 450 milljónir útistand-
andi. Sverrir telur að þeir hafi
lækkað fyrirsjánlegt tjón þar um
300 milljónir.
Um leið og bankinn tók yfir
eigur Sambandsins tók hann að
sér að gera upp erlendar skuldir
Sambandsins. Þær munu hafa
verið um 1.300 milijónir króna og
virðist bankinn hafa gengist í
ábyrgð fyrir að þessar skuldir
yrðu greiddar. Um leið var verð-
mætum bjargað svo þau héldu
ekki áfram að falla í þá botnlausu
hít sem eftirstandandi fyrirtæki,
svo sem Mikligarður hf., eru.
Mikligarður fór ekki til Lands-
bankans þannig að enn eru óupp-
gerð mál þar á milli. Sambandið
tók hins vegar að sér að auka
hlutafé Miklagarðs um 600 millj-
ónir á síðasta ári og var það að
mestu gert með „skuldbreyting-
um“ eins og Sigurður Markússon,
stjórnarformaður Sambandsins,
orðaði það. Eftir yfirtökuna gaf
bankinn út stuðningsyfirlýsingu
gagnvart hinum erlendu bönkum
til að halda þeim rólegum.
Nú þegar er Landsbankinn bú-
inn að selja hlut í Olíufélaginu,
Kaffibrennslunni, Sjöfn og Sam-
vinnuferðum-Landsýn. Þar var
salan á rúmlega 31 prósents hlut í
Olíufélaginu forvitnilegust enda
mest verðmæti þar. Félagið sjálft
keypti hlutinn á genginu 4,75 og
gera má ráð fyrir að Landsbank-
inn hafi veitt félaginu hagstæð lán
þangað til það verður búið að selja
hlutinn aftur, sem reyndar er ekíd
fyrirsjánlegt strax.
TÍU TIL TÓLF MANNS í
INNSTA VALDAKJARNA
BANKANS
Skipulag Landsbankans hefur
tekið nokkrum breytingum und-
anfarin misseri, einkum með til-
komu svokallaðra svæðisstjóra,
tíu manna batterís þar sem hver