Pressan - 27.05.1993, Blaðsíða 21

E R L E N T
Fimmtudagurinn 27. maí 1993
PRESSAN 21
EVRÓPA
John Major, skugga(legur)ráðherra
Nú þegar Danirnir eru
búnir að samþykkja Maast-
richt bíða allir eftir Bretun-
um. Þótt neðri málstofan
þeirra sé búin að gera málið
upp við sig eru lávarðarnir
eftir. Lávarðadeildin er ein-
stök uppfmning. Þar eru
saman komnir allir þeir sem
fengu tækifæri til að stjórna
landinu, klúðruðu því og
voru aðlaðir fyrir. Án þess að
nefna nokkur nöfn væri hægt
að búa til svo brjálæðislega lá-
varðadeild á íslandi eftir þess-
ari formúlu að hún yrði betri
en breska fyrirmyndin. En
nóg um lávarða í bili.
Maastricht-málið er búið
að vera óskaplega erfitt í
breskri pólitík undanfarið ár.
Og fyrir utanaðkomandi er
næstum ómögulegt að vita
hver er í raun og veru með og
hver á móti. Það keyrir eng-
inn með almennileg stefnu-
ljós í málinu nema Margrét
Thatcher. Hún er reyndar
með meira en stefnuljósin á.
Hún er líka með háu ljósin,
þokuljósin og liggur á flaut-
unni. Flokkur forsætisráð-
herrans, Majors, segist styðja
málið, en gamla liðið í
flokknum og grasrótin eru á
móti því. Og Verkamanna-
flokkurinn, sem er í stjórnar-
andstöðu, hefur hvað eftir
annað ítrekað að hann styðji
það líka, en sat svo hjá í at-
kvæðagreiðslunni í neðri
málstofunni. Og þingskapa-
ruglið sem bæði stuðnings-
mönnum og andstæðingum
tókst að setja á svið hefði gert
Ólaf Ragnar grænan af öf-
und.
Allt hefur þetta farið ósköp
illa með John Major. Þó að
meiningin sé að hann sé for-
sætisráðherrann og ráði öllu
ræður hann eiginlega engu.
Hann er í skugga Margrétar
og er þar með eiginlega
skuggaforsætisráðherra, þótt
þá nafnbót beri John Smith,
formaður Verkamanna-
flokksins, opinberlega. Einn
af stóru, gömlu körlunum í
íhaldsflokknum sagði um
daginn að John Major réði
ekki við starfið og væri kom-
inn allt of hátt í metorðastig-
anum. Hann hefði í raun ekki
hæfileika til að vera meira en
aðstoðarþingflokksformað-
ur...
Þetta er auðvitað dálítið
leiðinlegt fyrir John, svona
álíka og einhver segði við
Davíð Oddsson að hann ætti
að fara að svara í símann fyrir
Geir Haarde. Og öllum finnst
þetta ósanngjarnt gagnvart
John. Blöðin keppast líka við
að segja að hann sé nefnilega
góður strákur. Alveg eins og
stelpurnar í mínum bekk
sögðu um stráka, sem þeim
fannst ekkert spennandi.
En það er ekki bara John
sem menn eru hálfvonsviknir
yfir. Það er allt. Pundið er
fallið. Efnahagslífið gengur
ekld á öllum. Og til að kór-
óna þetta allt er komið í ljós
að drottningunni og hennar
fólki líður alls ekki vel. Það
virðist vera ósköp leiðinlegt
heimilislífið hjá þeim öllum.
Reyndar kom mér það ekld á
óvart. Það nægði mér að líta
einu sinni framan í verðina
fyrir framan konungshöllina í
London. Aðra eins fylupoka
hefúr maður aldrei séð. Og ef
Charles hefur verið eitthvað
svipaður við morgunverðar-
borðið er ég ekki hissa þótt
Díana missti matarlystina.
Og þegar þjóðin getur
hvorld trúað á ríldsstjórnina
né drottningarfjölskylduna er
fokið í flest skjól. En sumir
segja að svona sé þetta off hjá
Bretum. Þeir séu alltaf að ríf-
ast, enda eigi þeir svo mörg
blöð. En ég verð að viður-
kenna að mér fínnst dálítið
leiðinlegt ef Bretar eru ekki
hamingjusamir. Þeir kenndu
mér að borða svínafitu og
drekka bjór. Og þótt ég sé
löngu hættur hvoru tveggja,
„Þetta er auðvit-
að dálítið leiðiti-
legtfyrir John,
svona álíka og
einhver segði við
Davíð Oddsson
að hann œtti að
fara að svara í
símannfyrir
Geir Haarde. “
af því að það er svo hættulegt,
er mér alltaf vel við þá síðan.
En snúum okkur aftur að
Maastricht. Vonandi tekst
elliærri lávarðadeildinni ekki
að tefja málið allt of lengi,
Breta sjálffa vegna. Þeir verða
nefnilega að ákveða hvaða
þátt þeir ætla að eiga í Evr-
ópumálunum í framtíðinni
og vera svo ekki með nein
Iátalæti. Þótt Evrópuhraðlest-
in hafi hægt á sér um stund-
arsakir, bæði vegna þess að
það eru nýir farþegar að
reyna að tosa sig upp í vagn-
ana og teinarnir, sem hún
keyrir eftir, eru krókóttir í
augnablikinu, er ég ekki í
neinum vafa um að lestin á
eftir að eftir að auka hraðann.
Delors Evrópuforseti verður
örugglega búinn að láta taka
neyðarhemlana úr sambandi
og það verður hættulegt að
henda sér af á fúllri ferð.
Höfundur starfar á skrífstofu
EFTA í Genf.
)EP\
ÞÚMÁTT
TAKAVIÐ
Drottning óstarsagnanna á marga vonbiðla
Barbara Oariíand hlustar ekki á neitt
kvenréttindakjaftæði
Pó svo að Barbara
sé kannski komin
af léttasta skeiði
eru menn ekki
hættir að sverma
fyrir henni. Nú síð-
ast Boris Pankin.
Það er ekki nóg með að
Barbara Cartland skrifi um
ástina heldur hefur hún að
eigin sögn oft orðið skotmark
Amors litla. Skoðanir hennar
á hlutverkum kynjanna þykja
ekki mjög nútímalegar og
mörgum fannst það stinga
ögn í stúf þegar hún var ný-
lega fengin til að leggja bless-
un sína yfir nýjar indverskar
snyrtivörur sem heita Flower
Power. Fátt virðist eins fjarri
þankagangi frúarinnar og
ffjálsar ástir. í samkvæmi sem
haldið var til að kynna nýju
snyrtivörurnar lét hún gamm-
inn geisa við indverskar kyn-
systur sínar og sagði þær þurfa
að horfast í augu við þá stað-
reynd að karlmenn væru æðra
kynið. „Ef konur fara að
hegða sér eins og menn fara
karlmennirnir í rúmið með
einkaritaranum.“ Hún var
guðslifandi fegin þegar dóttir
bennar, greifynjan Spencer,
sem er á 63. aldursári, fann sér
nýjan eiginmann því; „það er
stórhættulegt fyrir stúlkur að
vera einar á þessum síðustu og
verstu tímum“.
Barbara Cartland ætti að
vita um hvað hún er að tala,
en að eigin sögn hefúr hún átt
57 vonbiðla. Hún er nú á 93.
aldursári en sénsarnir gefast
enn. Hún hefúr opinberað að
sá síðasti sem bað um hönd
hennar sé Boris Pankin,
sendiherra Rússa í London.
Hann er gamall kommúnisti
og var síðasti utanríkisráð^.
herra Sovétríkjanna. Menn
velta því nú fyrir sér hvort
hann hafi látið konuna sína og
börnin vita áður en hann
gerðist sá 57. í röð vonbiðl-
anna.
Hver dáð sem maðurinn drýgir
er draumur um konu og „skó“
í bók sinni „Introductory Lectures in Psycho-
analysis“ tók Sigmund Freud dæmi af manni
sem sýndi kvenmannsskófatnaði meiri kyn-
ferðislegan áhuga en konunum sjálfum. Ástæð-
una taldi hann mega rekja til ffumbernsku við-
komandi manns.
Lögreglan í London leitar nú manns með
sömu áhugamál. Forsaga málsins er sú að kona
ein var að keyra eftir hraðbrautinni þegar bíll
hennar bilaði. Þá kom til hennar lágvaxinn
sköllóttur maður á sextugsaldri og bauð ffam
hjálp sína. Hann opnaði húddið en bað síðan
konuna um skó hennar til að berja í einhvern
hluta vélarinnar. Hún sat inni í bílnum og lét
skóinn af hendi. Stuttu seinna bað hann um
hinn skóinn. Nú fór konuna að gruna að ekki
væri allt með felldu og þegar hún athugaði
málið sá hún að maðurinn var kominn með
skóna hennar ofan í buxurnar.
Hún krafðist þess að fá skóna sína aftur.
Kom bílnum í gang og keyrði í burtu.
Paul Brown, sálffæðingur sem hefur sérhæft
sig í málum sem þessu, segir tvær skýringar
Eins og allir vita eru skómir aðalatriðið
hugsanlegar á athæfinu. í fyrsta lagi vilji mað-
urinn koma í veg fyrir að konan geti hlaupist á
brott og niðurlægja hana þannig. í öðru lagi
tekur hann vel í að skila skónum aftur sem get-
ur þýtt að hann vilji láta niðurlægja sjálfan sig-.-
Aðspurður segir dr. Brown alveg eins líklegt að
svona maður grípi til ofbeldis.
Rússnesk vopn flæða inn á markaðinn
Orrustuþotur á spottpris
Vopnaframleiðslan er ein aðaluppspretta gjaldeyris í Rússlandi.
Doug Schultz er venjulegur
atvinnuflugmaður sem flýgur
Boeing-farþegavél fyrir
bandarískt flugfélag. Þegar
hann á frí flýgur hann um
loftin blá í rússnesku MiG-17-
orrustuþotunni sinni. Ein af-
leiðing breytinganna í Rúss-
landi er sú að nú fást sovésk
vígtól á spottprís. Rauði her-
inn hefúr skroppið saman og
við það hafa safnast upp
ógrynnin öll af vopnum sem
enginn veit hvað gera á við.
Gamlar notaðar orrustuþotur
eru falar fyrir 25-50 þúsund
dollara. En ný vopn eru einnig
ódýr. Fyrir verð einnar banda-
rískrar F-16-orrustuþotu er
hægt að fá tvær MiG-29. Því
eru það ekki bara áhugamenn
eins og Schultz sem vilja
kaupa aflóga þotur heldur
hafa stjórnvöld í Moskvu gert
stóra samninga við erlenda
aðila um sölu á hátæknilegum
orrustuþotum, skriðdrekum,
eldflaugum og öðrum vopn-
um.
Vestrænir vopnaframleið-
endur eru æfir yfir þessum
nýja samkeppnisaðila. Meðan
gömlu Sovétríkin voru og
hétu áttu þau ekki í beinni
samkeppni við vestræna
vopnaframleiðendur. Fram-
leiðsla hergagna miðaðist ein-
ungis við Sovétríkin sjálf og
leppríki þeirra. Nú er öldin
önnur og nýlega keyptu Tyrk-
ir, en þeir eru í Nato, vopn af
Rússum fýrir 75 milljónir
dollara.
Þegar Mikhail Gorbatsjov
var við stjórnvölinn lagði
hann mikla áherslu á að
vopnaverksmiðjunum yrði
breytt þannig að þær gætu
framleitt almennar neysluvör-
ur. En forstjórar vopnaverk-
smiðjanna benda á að næg
eftirspum sé eftir vopnunum
en aftur á móti hafi fátækir
Rússar ekki efni á að kaupa
þvottavélar, úr og ísskápa.
Umbreytingin úr vopnafram-
leiðslunni hefur tekist herfi-
lega þar sem hún hefur verið
reynd. Ónóg eftirspurn inn-
anlands og framleiðslan er svo
léleg að hún er óhæf til út-
flutnings. Um vopnin gildir
öðru máli. Þar gefa þeir öðr-
um framleiðendum ekkert
eftir hvað gæðin varðar og
verðið er hlægilega lágt. Rúss-
neskir skriðdrekar kosta ein-
ungis einn þriðja af verði sam-
bærilegra tækja ffá vestrænum
framleiðendum. Því er ekki að
furða þótt ýmsir aðilar líti
Rússavopnin hýru auga.
Talið er að um 35 milljónir
Rússa lifi beint eða óbeint á
vopnaframleiðslunni og hún
veitir dýrmætum erlendum
gjaldeyri inn í landið. Því er
ekki að furða þótt Jeltsín for-
seti hafi reynt að liðka fýrir
vopnasölusamningum á ferð-
um sínum erlendis. Kína hef-
ur keypt vopn fyrir milljarð
dala og Indland fyrir 650' L
milljónir. íranir hafa nýverið
keypt kafbáta af Rússum og
Sýrlendingar skriðdreka.
Eftirspurnin er miklu meiri
en framboðið og sérfræðingar
áætla að olíuríkin við Persa-
flóa muni kaupa vopn fyrir
100 milljarða dollara næstu
tíu árin. Eins og málin standa
í dag eiga Rússar góða mögu-
leika á að fá stóran bita af
þeirri köku.