Pressan - 15.07.1993, Qupperneq 7

FR ETT I R
Fimmtudagurinn 15. júlí 1993
PRESSAN 7
Martröð ungrar fyrirsætu í New York sem bjargað var ó elleftu stundu
„VILDI BARA SOFA HJÁ MÉR“
„Þetta var algjör martröð. Hann
var sífellt að hóta mér og reyna að
beygja mig til hlýðni við sig. Hann
sagði umbúðarlaust að tilgangur-
inn með þessu hefði verið enginn
annar en að fá mig til að sofa hjá
sér.“
Þetta eru orð Bryndísar Guð-
mundsdóttur sem fyrir hálfum
mánuði slapp undan umboðs-
manninum Walter Cook, sem rek-
ur World Model Wang í New York,
með hjálp íslenska sendiráðsins í
New York, þá að niðurbroti komin
eftir að hafa verið beitt andlegu of-
beldi um rúmlega hálfs mánaðar
skeið.
Bryndís er ein fjölmargra ís-
lenskra stúlka sem ól með sér
draum um að vinna fyrir sér sem
fyrirsæta á erlendri grund. í október
í íyrra, rétt eftir að hún hafði lokið
við námskeið hjá Módelsamtökun-
um, leitaði maður að nafhi Sigurð-
ur Fjeldsted til samtakanna fyrir er-
lendan kunninga sinn sem rekur
umboðsskrifstofu í New York. „Eini
þáttur Sigurðar í málinu var að
hringja í íslensku umboðsskrifstof-
umar fyrir manninn. En mér skilst
að það hafi líka verið leitað til Mód-
el’79. Afráðið var að ég og ellefu
aðrar stúlkur frá Módelsamtökun-
um myndum hitta Walter í Perl-
unni,“ segir Bryndís.
Upp ffá því bauð hann Bryndísi
og annarri stúlku að starfa fyrir sig.
Hin varð þó að hætta við af sérstök-
um ástæðum. „Umboðsmaðurinn
kom mér vel fyrir sjónir. Hann var
afar sannfærandi. Og bauð mér gull
og græna skóga: flug fram og til
baka, glæsilega íbúð í góðu hverfi
og að ég fengi að fara heim á þriggja
mánaða fresti. Að auki gæti ég ferð-
ast víða innan Bandaríkjanna og
sinnt ýmsum áhuga málum mín-
um. Launin yrðu til að byrja með 3
þúsund dollarar á dag.“
Umræðan um samninginn fór að
mestu fram á milli Bryndísar og
sjálfs umboðsmannsins. Telur
Bryndís ástæðuna fýrir því hafa ver-
ið þá að hún talar þokkalega ensku.
„I framhaldi af því, til öryggis, læt
ég lögfræðing í Bandaríkjunum,
fýrir tilstilli kunninga minna, skoða
ferO hans. Ég fékk þær upplýsingar
að hann hefði hreinan skjöld. Og
ekki spillti fyrir áhuganum að frarn-
kvæmdastjóri Módelsamtakanna,
Unnur Amgrímsdóttir virtist einn-
ig hafa áhuga fyrir þessari umboðs-
skrifstofu. Hún ædaði í upphafi að
koma með mér til New York og
skoða aðstæður. Það varð hins veg-
ar ekkert úr því.“
Byrjar að áreita mig
I maí í vor hafði svo Walter sam-
band við Bryndísi og bauð henni að
koma út mánuði síðar. ,AUt leit svo
vel út. Hins vegar átti eftir að undir-
rita samning en það átti að gerast
úti eftir að aðstæður hefðu verið
kannaðar. Ég sagði upp mjög góðri
vinnu og dreif mig út. Walter tók á
móti mér á flugvellinum og byrjaði
á að tilkynna mér að ég fengi ekki
íbúðina ekki fyrr en eftir nokkra
daga. Hann ekur með mig í nokkra
tíma, í eitthvað risastórt afskekkt
hús. Strax á leiðinni í bílnum byrjar
hann að áreita mig, slá á lær mér og
er alltaf eitthvað utan í mér. Húsið
sem við áttum að dveljast í var mjög
stórt en þrátt fýrir fáa gesti er mér
tilkynnt þegar þangað er komið þar
að við eigum að deila með okkur
herbergi. í þessu húsi var enginn
sími. Hann var sífellt að reyna við
mig, setjast þétt upp að mér og gera
sér dælt við mig. Ég ákveð ég að fara
í herbergið að sofa enda úrvinda
eftir ferðalagið. Og sofna í öllum
fötunum. En vakna nokkru síða
með hann fiktandi í mér við hliðina
á mér í rúminu. Ég hendist upp úr
rúminu og verð alveg foxill og segi
honum að ég vilji komast aftur til
íslands enda var ég búin að sjá í
gegnum hann. En þá reif hann af
mér flugmiðann. Það leiddi til þess
að ég varð gjörsamlega varnarlaus
og ákvað því að bíta á jaxlinn, enda
gat ég ekkert gert.“
Var í stofufangelsi
Eftir tveggja sólarhringa dvöl í
þessum afskekkta bústað ekur
Walter með Bryndísi til vinar síns á
Long Island þar sem hann segir
hana þurfa að vera í sólarhring. „Ég
hef aldrei séð þvílíkt hreysi, þarna
var svo skitugt að ég hef aldrei séð
það ógeðslegra. Það var hreinlega
skítaskán yfir öllu. Ég gat ekki einni
sinni borðað þarna af hræðslu við
matareitrun. Að auki þurfti að sofa
á hræðilega óþægilegum sófa, bara
með einn kodda. Þarna var ég læst
inni með vini hans, sem er sálfræð-
ingur, í heila þrjá sólarhringa. Sá
maður var þó allt í lagi og upplýsti
mig um ýmislegt forvitnilegt, meðal
annars það að Walter hefði setið í
fangelsi fyrir tveimur árum fyrir
fjársvik. Sálfræðingurinn sýndi mér
ýmsar úrklippur úr blöðum um
hann. Hann var greinilega þekktur í
New York því öll stærstu blöðin þar
höfðu fylgst með réttarhöldunum
yfir honum en þau fóru fram eftir
að hann hvarf í eitt ár.
í þessum úrklippum var líka ým-
islegt jákvætt um hann að finna; um
veiðidellu hans og ferðalög um allan
heim, einnig var hann nokkuð í
fréttum sem einn aðalstuðnings-
maður hafnaboltaliðsins New York
Yankees. Á meðan hann var ríkur
gisti off allt heila hafnaboltaliðið í
50 herbergja híbýlum hans, sem
hann átti þá. Að auki var að finna
þarna nokkrar gamlar greinar um
mikil fjármálaumsvif hans. Sálfræð-
ingurinn sagði mér einnig að ég
væri ekki sú fýrsta sem lenti í klóm
á hans. Walter hefði stundað þessa
iðju síðastliðin 10 ár.
Á meðan ég dvaldist hjá sálfræð-
ingnum hringdi Walter stöðugt og
hótaði mér að svæfi ég ekki hjá
honum fengi ég ekki íbúðina. Eg
fékk þó íbúð fýrir rest en þá byrjuðu
samskonar hótanir um að ég fengi
ekki síma og öll þægingdin sem mér
hefði verið lofað nema að sofa hjá
honum. Ég fékk ekki lykla að úti-
dyrahurðinni. Hann reyndi að gera
mér allt til ama. Hann fýlgdist stöð-
ugt með mér og leyfði mér ekki að
tala við neinn. Ég skynjaði að ég
gæti lítið gert þama úti því ég var í
landinu fölskum forsendum, til
dæmis án atvinnuleyfis.
Undir það síðasta reyndi bróðir
minn að ná sambandi við mig.
Hann reyndi stanslaust að hringja á
umboðskrifstofuna frá laugardegi til
miðvikudags og talaði meira að
segja við móður Walters. En ég fékk
engin skilaboð. Loks fékk ég að
hringja heim á miðvikudeginum og
náði að segja allt það létta. Walter
var mjög tortryggin því ég talaði svo
lengi í símann. Ég laug að honum
að móðir mín hefði fengið heila-
blóðfall og ég þyrfti að komast
heim. Efir frásögn mína hafði bróð-
ir minn svo samband við Módel-
samtökin og báðu þau um að hjálpa
sér en þau sögðust ekkert geta gert.
Á endanum hafði svo fjölskylda
mín samband við utanríkisráðu-
neytið sem hringdi í sendiráðið í
New York og báðu þá þar að reyna
að hafa uppi á mér. Starfsmaður
ráðuneytisins, Margrét Jónsdóttir
kom mér til bjargar úr prísundinni.
Ég er ennþá að jafna mig. Maður-
inn náði gjörsamlega að brjóta mig
niður. Ég var orðin hálfdofin undir
það síðasta. En þrátt fyrir allt vill
taka það fr am að mér er ekki illa við
Unni Argrímsdóttur. Þetta var auð-
vitað mín ævintýraþrá fyrst og
ffernst. En ég er svolítið svekkt yfir
því að hún hafi ekki komið mér til
aðstoðar. Þó að ég hafi ekki verið
beint á hennar vegum þá vorum við
send í nafni Módelsamtakanna á
fund þessa manns. Ég vill aðallega
að þessi ffásögn mín verði öðrum
víti til vamarðar, sérstaklega ungum
stúlkum. Ég held að það sem bjarg-
aði mér hafi verið að ég er orðin tví-
tug og sjálfstæð effir að hafa búið
ein í Noregi í tvö ár.“
Að sögn Bryndísar hyggst þessi
sama umboðskrifstofa og bauð
henni gull og græna skóga leita að
öðrum íslenskum stúlkum. „Hún er
hefur nefnilega þokkaleg sambönd.
Mér skilst að sænsk kona komi til
með að leita að stúlkunum hér á
landi. Ég held að skýringin á þvi að
ég lenti svo illa í manninum sé sú að
hann skynjaði strax í upphafi að ég
var ekki með neitt á bak við mig. Ég
stóð að mestu ein í samningunum.
Ég gerði mér hins vegar ekki grein
fýrir þvi fyrr en eftir á.“______
Guörún Kristjánsdóttir
Margrét Jónsdóttir starfsmaður íslenska sendiróðsins í New York
„Bryndís var skelfingu lostin“
„Bryndís var í miklu ójafnvægi þegar ég hafði upp á henni eftir ábend-
ingu íslenska utanríkisráðuneytisins. Sem betur fer hitti ég strax á hana.
Ég ráðlagði henni að pakka undir eins niður og drífa sig í sendiráðið. Við
íhuguðum að gera eitthvað í málinu, jafúvel kæra manninn, en það
vannst ekki tími til. Eins og á stóð fannst mér aðalatriðið að koma henni
strax heim til Islands. Hún var skelfingu lostin við tilhugsunina um að
maðurinn myndi reyna að hafa upp á henni.
Annars kom Bryndís mjög vel fýrir. Það var mjög óheppilegt að hún
skyldi lenda í þessu því hún fór til New York í góðri trú með meðmæla-
bréf ffá Módelsamtökunum upp á vasann. Mér skilst að þessi umboðs-
skrifstofa í New York hefði sérhæft sig í skandinavískum fyrirsætum.“
Margrét segist ekki kannast við neitt álílca dæmi og Bryndísar. Allavega
hafi ekkert þessu líkt komið inn á borð sendiráðsins í New York. „Manni
brá auðvitað. Þetta dæmi sýnir bara hvað þarf að fara varlega í sakirnar
þegar stúlkur eru að fara utan til fýrirsætustarfa eftir ótraustum heimild-
um. Það er svo mikið til af misjöfnu fólki í stórborg eins og New York.“
Unnur Arngrímsdótlir:
Ekki á mína ábyrgð
• fellum tekur umboðsskrifstofan
algera ábyrgð á stúlkunum. Það er
þess vegna sem gengur svo vel hjá
þeim, því allt stenst.
Að vísu getur alltaf eitthvað
komið upp á, eins og með Unni
Steinsen þegar hún var 16 ára að
vinna í París. Þá bjó hún í stórri
höll hjá tennisleikara ásamt
nokkrum öðrum fýrirsætum. Það
gekk allt mjög vel en eitt kvöld
réðst á hana maður í metróinu, án
þess að það hefði mjög alvarlegar
afleiðingar. Fólk er hvergi óhult.“
„Mér þótti þetta trúverðugt og
gott mál, enda skildist mér á Sig-
urði Fjeldsted að maðurinn væri
traustur. Hann hafði áður farið
með honum í laxveiði og hafði
ekkert nema gott um hann að
segja. Ég er hins vegar alltaf hrædd
við að senda út fýrirætur til um-
boðskrifstofa sem ég þekki ekki.
Ég tel mál Bryndísar ekki á mína
ábyrgð, þó að hún hafði verið á
námskeiði hjá mér nokkru áður.
Hún er ekkert bam lengur, er tví-
tug og hefur ferðast víða. Ég
reyndi hins vegar að hjálpa henni
eins og ég gat. Ég bað hana um að
tryggja sig bak og fýrir og varaði
hana við hættunum sem kynnu
að fylgja. En þetta var alfarið á
hennar ábyrgð.11
Að sögn Unnar hefur aldrei
nokkuð þessu líkt komið upp á
þau 25 ár sem hún hefur rekið
Módelsamtökin. „Margar stúlkur
hafa farið út á mínum vegum til
traustra umboðsskrifstofa eins og
Ford, til dæmis Andrea Brabin og
Ágústa Hilmarsdóttir. 1 þeim til-