Pressan - 22.07.1993, Blaðsíða 14

F R E TT I R
14 PRESSAN
Fimmtudagurinn 22. júlí 1993
Hallvarður Einvarðsson ríkissaksóknari í fjórhagsvandræðum
Leiðir til vanhæfnl í elnstök-
um málum eða almennt
Lögmenn óttast stöðu þessa valdamikla embættis
Hallvarður Einvarðsson,
ríkissaksóknari hefur um
nokkurt skeið átt í umtals-
verðum fjárhagsvandræðum
og hefur fengið á sig steínur af
þeim sökum. Nýverið sáu tvö
stórfyrirtæki sig tilneydd til
þess að láta taka fjárnám í
íbúð hans í Miðleiti 10 eftir að
hafa árangurslaust stefht hon-
um fyrir héraðsdóm. Búnað-
arbankinn stefndi honum í
mars árið 1990, rúmu ári eftir
að lögfræðingurinn undirritar
stefnuna, vegna 220 þúsund
króna skuld sem hafði safhað
á sig dráttarvöxtum frá 1986.
Jóhann Einvarðsson, bróðir
Hallvarðs, gaf víxilinn út en
Hallvarður samþykkti hann til
greiðslu stuttu síðar. Fjárnám
bankans í íbúð Hallvarðar er
upp á ríflega 1,1 milljón og er
dagsett 28. apríl síðastliðinn.
Hin stefnan sem leiddi til fjár-
náms er frá Vátryggingafélagi
íslands. Hallvarður skuldaði
Samvinnutryggingum og gaf
út skuldabréf í ársbyrjun 1988
iem skyldi greiða af mánaðar-
lega. Ekkert var greitt af
skuldabréfinu og því var Hall-
varði stefht. Fjárnámið er dag-
sett 27. maí síðastliðinn og
hljóðar upp á 565 þúsund
krónur.
Fyrirtækin fá kröfuna við-
urkennda á grundvelli fjár-
náms og greiðist hún ekki
kemur til uppboðs. Fjárnámin
eru skráð sem 8. og 9. veðrétt-
ur á íbúðinni. Fyrri veðhafar
eru Landsbankinn og Bygg-
ingarsjóður en einnig eru þar
sérstök lífeyrissjóðslán sem
Albert Guðmundsson, fjár-
málaráðherra veitti honum
árin 1984 og 1985. Hvort um
sig var að þávirði upp á 300
þúsund krónur og vakti tals-
vert umtal. Lág laun eru varla
ástæðan fyrir bágum fjárhag
Hallvarðar því samkvæmt út-
svari hafði Hallvarður hálfa
milljón króna í tekjur árið
1991 að þávirði. Hann hafði
þá hækkað tekjur sínar um
200 þúsund krónur frá fyrra
ári.
„Ég kýs að ræða þetta ekki,“
sagði Hallvarður þegar blaða-
maður PRESSUNNAR leitaði
til hans.
Hagsmunaárekstrar
og óþægilegar freist-
ingar
Lögfræðingar voru yfir-
Ieitt á einu máli um að þetta
væri afar óæskileg staða, en
fáir vildu tjá sig undir nafni
stöðu sinnar vegna.
„Þetta býður ákveðinni
hættu heim. Nálægðin er
óþægileg og viðbúið að
þarna gæti komið til ein-
hverra hagsmunaárekstra og
freistingarnar við að horfa
fram hjá hlutum án þess að
nokkuð dæmi verði fundið
fyrir þ\ í að til slíks hafi
koinið. Þetta skapar óneit-
anlega ákveðna tortryggni.
Hver á að hafa eftirlit með
eftirlitsmanninum? Það eru
sérstaklega ríkar kröfur
gerðar til þeirra sem gegna
embætti á borð við ríkissak-
HALLVARÐUR EINVARÐSSON Á í talsverðum fjárhagsvandræðum og nýlega sáu
tvö stórfyrirtæki sig tilneydd til að taka fjárnám í íbúð hans. Ástæðurnar voru
langvarandi ógoldnar skuldir og árangurslausar stefnur fyrir héraðsdómi.
sóknara að vera algerlega
flekklaus. Þetta hlýtur að vera
áhyggjuefni dómsmálaráðu-
neytisins og ég veit að þeim er
kunnugt um að hann er í fjár-
málavandræðum," sagði
þekktur lögmaður sem starfar
í stjórnsýslunni.
Ríkissaksóknari er skipaður
af forseta eftir tillögu dóms-
málaráðuneytisins og eftirlit
er því alfarið á hendi ráðu-
neytisins. Ari Edvald, aðstoð-
armaður dómsmálaráðherra
sagði að ráðuneytið hefði ekki
haft Hallvarð til formlegrar
skoðunar, væntanlega hefði
ekki verið talið tilefhi til þess.
Hann vildi ekkert segja um
hvort það yrði gert í ljósi fyrr-
greindra upplýsinga. Ekki
náðist í Þorstein Pálsson,
dómsmálaráðherra.
Vanhæfur í einstökum
málum en ekki al-
mennt
„Það er almennt óheppilegt
að embættismaður sem þarf
að taka erfiðar ákvarðanir sé í
slíkri persónulegri hagsmuna-
stöðu að hann eigi undir aðra
að sækja með einhverja slíka
hluti. Það veikir hann sem
embættismann þó að það geri
hann ekki vanhæfan almennt.
En þetta getur náttúrlega
valdið vanhæfi í einstökum
málum.
Lögin segja til um hvaða
hæfnikröfur menn þurfa að
uppfylla og hann er þess
vegna hæfur til þess að gegna
sínu embætti þangað til hann
verður gjaldþrota. Svo geta
menn velt því fyrir sér hvort
það sé heppilegt að maður í
viðkvæmu embætti sé í ein-
hverju skuldabasli. Það er
augljóslega best að hann sé
það ekki,“ segir virtur hæsta-
réttarlögmaður.
Flestir þeir lögfræðingar
sem PRESSAN ræddi við
töldu hann lögformlega ekki
verða vanhæfan nema hann
yrði tekinn til gjaldþrota-
skipta. Þá yrði hann skilyrðis-
laust að víkja. Hins vegar
veikti þetta óneitanlega emb-
ættið og gæti leitt til þess að
hann yrði dæmdur vanhæfúr
í einstökum málum. „Fjár-
hagsleg tengsl eru auðvitað
næg til þess að gera mann
vanhæfan ef menn eru í þeirri
aðstöðu að vera skuldugir,“
sagði annar virtur hæstarétt-
arlögmaður.
Víkur við gjaldþrot
„Þetta er hugsanlegur
möguleiki í hvaða landi sem
er, ég tala nú ekki um hina
spilltu Ameríku. En hérna er
ég nú frekar á því að það komi
síður til þess að nokkur mað-
ur myndi reyna pressu á sak-
sóknara landsins,“ segir Örn
Clausen, hæstaréttarlögmað-
ur. „Hitt er annað mál að ef
slík árás kæmi á hann og hann
sæi enga leið um hjálp með
aðstoð fjölskyldu eða vina að
fá lán sem dygðu honum þá
gæti sú staða komið upp að
það væri beðið um gjaldþrot á
hann. Þá væri trúlega alveg
útilokað að hann gæti verið
áfram,“ sagði öm.
Háður sínum lána-
drottnum
„Auðvitað er það óæskilegt
að dómarar séu í einhverjum
skuldavandræðum. Þó að það
þurfi ekki að bitna á starfinu
er það nú svona heldur til að
veikja traust. Það er nú ein-
mitt réttlæting þess að dómar-
ar eru hátt launaðir að þeir
séu óháðir og menn geti ekki
skýrskotað til þess vegna sér-
stöðu þeirra,“ sagði lagapró-
fessor sem ekki vildi láta nafii
síns getið. „Fjámám þarf út af
fyrir sig ekki að þýða að mað-
ur sé orðinn fangi kröfuhafa
en allt svona er auðvitað
óæskilegt. Það er alltaf hætta á
að menn líti svo á að þarna sé
hann háður sínum lána-
drottnum," sagði sami laga-
prófessor.
Fátæklingar ekki van-
hæfir
„í fljótu bragði mundi ég
ekki halda að skuldir hefðu
áhrif á almenna hæfhi manna
til að gegna opinberum emb-
ættum,“ segir Gunnar Helgi
Kristinsson, lektor í stjórn-
málaffæði. „Það geta allir lent
í fjárhagsörðugleikum án þess
að það sé endilega ástæða til
þess að gruna þá um eitthvað
misjafnt, vanhæfi í starfi eða
ÖRN CLAUSEN Gjaldþrot utilokar
áframhaldandi veru hans í embætti.
eitthvað ólöglegt athæfi. Það
er heldur ekki þannig að fá-
tæklingar séu almennt van-
hæfir til að gegna embættum.
Það gætu komið upp tilvik í
einstaka málum þar sem
hugsanlegir lánadrottnar
kæmu við sögu, þar sem
hæfni þeirra gæti orkað tví-
mælis. Þá væri það þeirra
skylda sjálfra að vekja athygli á
GUNNAR HELGIKRISHNSSON Fjár-
hagsvandræðin gera hann ekki al-
mennt vanhæfan en hagsmunatengsl
geta komið upp.
því og sjá um að það væru
kallaðir til varamenn. En ég
held að það rnundi almennt
ekki gera þá óhæfa til að
gegna starfinu," sagði Gunnar
Helgi jafnffamt.
Pálmi Jónasson
Jón Magnússon, hæstaréttarlögmaður
Miklir fjárhagserfiðleikar
mjög óheppilegir
Viökvæmasta og vandmeðfarnasta embætti lagakerfisins
„Það er mjög óheppilegt að
maður sem gegnir jafn veiga-
miklu embætti eins og þessu
sé í miklum fjárhagslegum
erfiðleikum,“ segir Jón
Magnússon, hæstaréttarlög-
maður.
„Að mínu viti er embætti
hins opinbera ákæranda við-
kvæmasta og vandmeðfarn-
asta embætti innan lagakerf-
isins. Hann er yfirmaður í
þessari viðkvæmu stofnun
þar sem til dæmis er ákveðið
hvort ákæra skuli menn eða
ekki, hvort bjóða skuli
mönnum upp á sátt eða
ákæra. Þar er málsmeðferð
ffá rannsóknarlögreglu metin
og ákveðið hvort hún skuli
látin nægja eða hvort gera
skuli eitthvað frekar. Það er
alveg ljóst að þarna er um að
ræða afar viðkvæmt embætti.
Almenn skynsemi segir að
þarna eigi að vanda valið sem
mest.
Það skiptir miklu máli að
sá sem gegnir slíku embætti
hafi til að bera mjög víðtæka
þekkingu og reynslu og sé
þannig settur persónulega að
hann sé í raun nánast vanda-
málalaus.
í þessu litla landi pólitískra
embættaveitinga og vina-
greiða er það mjög mikill galli
að við skulum ekki hafa
neinn öryggisventil hvort
heldur sem er embætti
hæstaréttadómara eða hins
opinbera ákæranda sérstak-
lega. Alþingi verður að geta
skoðað vilja framkvæmda-
valdsins fyrir slíkri veitingu,
geta gert sínar athugasemdir
og jafnvel komið í veg fyrir
skipun."
JÚN MAGNÚSSON „Þaðermjög
óheppilegt að maður sem gegnir
jafn veigamiklu embætti eins og
þessu sé í miklum fjárhagslegum
erfiðleikum.“

Argentísk grillveisla. Gestakokkurinn Óskar Finnsson sér um matinn,
Heiöar Jónsson skemmtir og Bogomil Font og Milljónamœringarnir
leika fró kl:23.00 til 03.00.
Matseðill: Grafinn nautavöðvi með rommrúsínusósu, kolagriliuð nautalund og
kolagrillað lambafile og f eftirrétt verður Pinacolada ís, verð litlar kr. 3.300.-
Fyrir þá sem vilja gista er boðiö upp á svefnpokapláss (kr. 1200 - fyrir 2) einnig uppábúin rúm (kr. 3600 - fyr$.2)
Fnl I®
IEID1RJ015S0N PlillllHi BOGOMIL
steikhús OG MILJÓNAMÆRINGARNIR
BORÐAPANTANIR OG AÐRAR UPPLÝSINGAR l' Sl'MA (93) 5001 1
EFTIR
EINN
EI AKI
NEINN
HREÐAVATNSSKÁU
^ (\Ð U R SLskenD^